1 - TOPRAK PH SI NEDİR?
Toprak pH sı toprağın aktif asitliğini, alkaliliğini veya nötr olduğunu ifade eder. Toprak pH sı, toprak çözeltisindeki H⁺(Hidrojen) ve OH⁻(Hidroksil) iyonları yoğunlaşmasının bir fonksiyonudur. Toprak çözeltisindeki H⁺iyonlarının yoğunluğu, OH⁻iyonlarının yoğunluğundan fazla ise, Toprak ASİT reaksiyon göstermektedir. H⁺(Hidrojen) ve OH⁻(Hidroksil) iyonları eşit ise Toprak Nötr reaksiyon vermekte, OH⁻iyonlarının yoğunluğu daha fazla ise de Alkali reaksiyon vermektedir. Ancak Kireçleme önerisinde Toprağın Potansiyel asitliği dikkate alınarak kireçleme yapılmalıdır.
Toprak aktif asitliğinin sayısal olarak ifadesi pH ile yapılır.
pH = 7 ise NÖTR
pH < 7 (7 den küçük ise ) ASİT
pH > 7 ( 7 den büyük ise) ALKALİ
Birçok bitki için pH=7 noktası ideal bir noktadır ve bu pH ya sahip toprakların verim gücü genellikle yüksektir. Ancak yukarıdaki pH terazisinden de görüleceği üzere pH 7 den aşağıya indikçe Topraklar asitleşerek verim güçlerini yitirirler. 7 ile 5 sayıları birbirine çok yakın olmasına karşın, Toprak asitlik derecesi olarak birbirlerinden oldukça uzaktır. Örneğin Sütün pH sı 7 iken, Biranın pH sı 5 civarındadır. Dolayısı ile Süt gibi Nötr bir toprağın verim gücü yüksek seviyede iken Bira gibi asit bir Toprağın verim gücü alt seviyede olmaktadır.
ASİTLİK DERECELERİ
pH Değeri Reaksiyon
< 4,5 Aşırı Derecede Asit
4.5-5.0 Çok Kuvvetli Asit
5.1-5.5 Kuvvetli Asit
5.6-6.0 Orta Derecede Asit
6.1-6.5 Hafif Asit
2 - ASİT TOPRAKLAR:
Topraklar, oluşumdan (ana kayanın özelliğinden) asit olabileceği gibi, Sonradan yağışlar ile yıkanma, üzerindeki bitkilerin Kalsiyum ve Magnezyumu almaları ve kullanılan kimyevi gübrelerin etkisi ile asitleşebilir. Dolayısı ile Toprak asitliği değişikliğe açık bir unsurdur ve bu yüzden Topraklar her yıl analiz edilmelidir. Zira Toprakların asitleşmeye başlaması ile verim güçleri de düşmektedir.
Toprakta Asitlik Çeşitleri
Toprakta asitlik unsuru olarak bulunan H ve Al iyonlarının dağılışı, incelendiğinde, bu iyonların kolloidin yüzeyinde daha konsantre bir halde bulundukları ve kolloidden uzaklaştıkça konsantrasyonlarının azaldığı görülür. Kolloidler üzerinde adsorbe edilmiş durumda olan hidrojen iyonlar dolayısıyla meydana gelen asitliğe rezerve veya potansiyel asitlik, çözeltide bulunan hidrojen iyonları dolayısıyla oluşan asitliğe ise, aktif asitlik adı verilir.
Toprak çözeltisindeki aktif asitliğin azalması halinde, adsorbe edilmiş hidrojen alüminyum çözeltiye geçerek bu asitliği destekler. Aktif ve potansiyel asitlik miktarları arasında büyük fark vardır.Kumlu bir toprakta potansiyel asitlik, aktif asitliğin yaklaşık bin katı kadardır.Organik maddece zengin killi bir toprakta ise,bu oran 50 bin hatta 100 bin kata kadar çıkabilir.Toprakta Ph metre ile ölçülen veya hesaplanan pH değerleri, aktif asitliği gösterir.
Bunun sonucu olarak laboratuvarda bulunan kireç ihtiyacı değerlerinin 2 veya 3 katı kirecin tarlaya uygulanması, daha sağlıklı sonuç vermektedir.
Kaynak: SAĞLAM, M.T.2012. Toprak Kimyası. Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi, Yayın No:1, Ders Kitabı No:1
3 - ASİT TOPRAKLARDAKİ VERİM DÜŞÜKLÜĞÜNÜN NEDENLERİ:
a ) Asit Topraklarda Bitkiler için elzem olan Kalsiyum ve Magnezyum elementleri yeter seviyede değildir. Dolayısı ile Asit Topraklarda yetişen bitkiler yeterli miktarda Kalsiyum ve Magnezyum alamazlar. Sağlıksız yapı gösteren bu bitkilerin Verim ve Kalite kabiliyeti düşmektedir.
b ) Asit topraklar da bitkiler yaşam savaşı verirler. Asit Topraklar, Birçok bitki için uygun olmayan yaşam alanlarıdır. Bu topraklarda, bitki ile asitlik arasında savaş yaşanır. Ancak bu savaşta, toprak asitliği bitkilerin özellikle kılcal kök sistemine zarar vererek galip gelir. Sonucunda mahsulde verim ve kalite ciddi oranda düşer. Kuvvetli asitlik, özellikle kuru ziraatın yapıldığı yazlık bitkilerde, Örneğin ayçiçeği bitkisinde, bitki çıkışını bile engelleyebilir. Asitliğe rağmen, toprağın üzerine çıkmayı başaran bitkiler ise yaşam savaşı içerisine girdiğinden verim kabiliyetlerini ciddi oranda kaybederler.
c )Azot, Fosfor ve Potasyum makro besin maddelerindendir ve yüksek verim elde etmek için, bitkilerin bu gıdaları Toprak Analiz Raporlarında belirtilen oranlarda alması gerekir. Ancak Toprağın Asit olması durumunda, gübrelerin içinde bulunan bu gıdaların tamamı bitkiler tarafından alınamazlar. Asitlik derecesine bağlı olarak, önemli oranlarda toprakta bağlanırlar.
Yukarıdaki tabloda da görüleceği üzere, pH derecesi 7 olan Topraklarda Gübrelerin yarayış oranları %100 dür. Ancak pH derecesi düşüp, toprak asitleştikçe gübrelerin etkinliği azalmakta verim ve kalite düşmektedir.
d ) Kumsal bünyeli asit toprakların Su Tutma Kabiliyetleri düşüktür. Su tutma kabiliyeti düşük olan topraklarda Kuru ziraat yapılıyor ise verim ve kalite düşecektir.
4 - ASİTLİKTEN KURTULALIM VERİM VE KALİTE ARTIŞINI SAĞLAYALIM?
a ) Asitlikten Kurtulmak:
İlk önce Toprak Analizi yaptırılarak, Toprak pH derecesi ve Toprak bünye durumu belirlenmelidir. Bu iki parametre ve yetiştirilecek bitkinin bilinmesi sonucunda asitliği yok edecek Tarım Kirecinin cinsi (Kimyasal formu) ve miktarı, uzmanlarımız tarafından belirlenir. Belirlenen cins ve miktardaki Tarım Kirecinin, Uzmanlarımızın önerileri doğrultusunda uygun zamanda, uygun aletler ile Toprağa aplikasyonu sağlanır. Akabinde yine uygun aletler ile toprağa karışımı sağlanarak Toprak asitliği giderilmesine başlanır. Ancak bu bir başlangıçtır ve kesinlikle Toprak asitliğinden kurtulmak anlamına gelmez. Zira Ülkemizde Kireçleme önerisi Aktif Asitliğe göre belirlenmektedir. Ancak Toprakların Potansiyel asitliği de önemlidir ve her toprakta farklı derecededir. Bu yüzden Kireçleme yapılan Toprak bir yıl sonra tekrar analiz edilmeli ve Toprağın Potansiyel asitliğinin olup olmadığı kontrol edilmelidir. Toprakta asitlik meydana gelmiş ise yine uzmanlarımızın önerileri doğrultusunda belirlenecek cins ve miktarda Tarım Kireci kullanılarak Toprağımızı asitlikten kurtarmış oluruz.
b ) Verim ve Kalite Artışı Sağlamak ve Sürekli Kılmak:
Tarım Kireci kullanımı ile toprakta eksik olan Kalsiyum ve Magnezyum elementleri Toprağa kazandırılır. Asitliğin yok olması ile Gübrelerin etkinliğinde de önemli artışlar meydana gelir. Daha açık bir ifade ile Kullanılan Gübreler, bitkilerin alabileceği formlarda serbest halde kalacaktır.
Kalsiyum ve Magnezyumu yeter seviyede alan bitkilerin Toprak altı ve toprak üstü kısımları daha sağlıklı olmaktadır. Özellikle Asitlik ile mücadele etmekten kurtulan bitki kökleri, Bitkinin üst aksamına daha fazla gıda ve su taşımaya başlar. Sonucunda ise Verim ve Kalite artar. Verim ve Kalite Artışını sürekli hale getirmek hem çiftçilerimizin hem de teknik elemanların ortak hedefi olmalıdır. Tarımsal Üretimde ki başarıyı sürekli hale getirmek için ön koşulun Toprak Analiz sonuçlarına göre gübreleme yapmak olduğunu unutmayalım, Bilimsel Ziraattan ayrılmayalım.
PH KADEMELERİ 0 VE 14 ARASINDADIR.
0 AŞIRIASİT, 14 AŞIRI ALKALİDİR.
ANCAK TOPRAK TEPKİMESİNİN NORMAL ARALIĞI, 5 VE 8, 5OLUP BUNUN ÜSTÜNDE VE ALTINDAKİ DEĞERLER BİRÇOK BİTKİ İÇİN CİDDİ SORUNLAROLUŞTURUR. TOPRAK PH SI LABORTUVAR ŞARTLARINDA, PH METRE OLARAK ADLANDIRILAN CİHAZLARLA ÖLÇÜLEREK BELİRLENİR. ARAŞTIRICILAR TARAFINDAN, TOPRAK REAKSİYONUİLE İLGİLİ OLARAK BİRBİRİNE YAKIN OLMAKLA BİRLİKTE ÇEŞİTLİ SINIFLANDIRMALARYAPILMIŞTIR.
Toprak pH sı doğrudan ve veya dolaylı olarak toprak içerisinde meydana gelen birçok fiziksel, kimyasal ve biyolojik olayı etkiler. Toprak reaksiyonu ile toprak canlıları arasında sıkı bir ilişki mevcuttur; örneğin mantarlar 4-5, bakteriler ise 6-8 pH derecelerinde daha etkindir. Ayrıca pH derecesi, toprakta mevcut bitki besin maddelerinin bitki için yarayışlılığında önemli rol oynamaktadır. Örneğin; azot, fosfor ve potasyumun bitkiler tarafından alımı açısından en uygun değerler 6,5 - 7,5 arasıdır. Fosfor, 6.0 dan düşük pH değerlerinde Al ve Fe ile, 7,5 den büyük değerlerde ise Ca ile bağlanır. Bu nedenle bitkiler tarafından alınması zorlaşmaktadır. 5,0 dan küçük değerlerde, Al ve Mn bitkiler için toksik etki yapmaktadır. 7,5 den büyük değerlerde ise; Fe, Cu, Zn, Mn gibi mikro elementler çözünemez forma geçtiğinden, bitkiler için yarayışlılığı yüksek oranda azalmaktadır.
Kısacası toprak tepkimesi; pedogenetik bakımdan, toprak oluşumu ve gelişimi; ekolojik açıdan da besin maddeleri ekonomisi üzerinde önemli rollere sahiptir.
Yukarıda aktarılmaya çalışılan nedenlerden dolayı toprak pH sının bilinmesi ve düzenlenmesi, bitki beslenmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Genellikle alkali karakterli topraklarda; ortamdaki H+iyonları konsantrasyonunu arttırmak ve/veya mevcut H+ iyonlarını aktif hale geçirmek için, toprağa toz kükürt ve organik madde ya da jips uygulamasıyapılır. Toprak tepkimesinin düşük olduğu durumlarda ise, kireçleme yapmaktayarar vardır (Bkz. Kireç) pH değerinin yüksek olması besin elementlerinin bitkileriçin faydalanılabilirliğini büyük ölçüde azaltmaktadır. Bu da, iyi bir tarım sürecinde ağır sonuçlar yaratmaktadır. pH yükselmesi ile topraktaki mikro organizma faaliyeti azalmaktadır. Mikroorganizmalar toprağın, bitki gelişimi ve büyümesinde uygun verimli bir ortam haline dönüşmesinde çok önemli bir rol oynarlar. Mikro organizma popülasyonlarının çoğunluğu, toprağın biyolojik aktivitesini oluşturan fonksiyonlarını, nötr civarındaki pH değerlerinde ideal bir biçimde yerlerine getirirler.
Toprak pH nın yükselmesi durumlarında bazı önlemler alınarak, bitkileriçin ideal olan sınırlara geri getirilir. (İdeal sınırlar: 6,0 – 6,5 aralığıdır) Türkiye topraklarının çoğunluğu kireçli olduğundan, pH değerleri genelde yüksektir. Bu bakımdan genelde ülkemizin tarım topraklarında daha çok pH değerinin nasıl düşürüleceği üzerinde durulur (Doğu Karadeniz yöresi toprakları hariç).
Yüksek pH lı toprakların genellikle verimsiz olmasının baş nedeni yüksek pH nın FOSFOR ve iz elementlerin (DEMİR, MANGAN ve ÇİNKO) toprakta hareket etmez hale gelmesine yol açması ve de buna ilaveten bu tür topraklarda yüksek miktarlarda SODYUM bulunabilmesidir. Toprağa pH değeri en basit anlatımı ile biz insanlarda tansiyon (kan basıncı)ne anlam taşıyor ise topraktaki pH değeride yaklaşık aynı anlamı taşımaktadır. İnsanlarda tansiyonun yüksek olması veya düşük olması o kişinin sağlığı ve beslenmesi ile ne kadar yakından ilgili ise toprağın da pH değerinin Yüksek(8’den fazla) veya düşük (6.5 ten düşük) olması, bitki kökleri tarafından besin elementlerinin alınması üzerine o kadar etkilidir.
Yüksek pH lı toprakların genellikle verimsiz olmasının baş nedeni yüksek pH nın FOSFOR ve iz elementlerin (DEMİR, MANGAN ve ÇİNKO) toprakta hareket etmez hale gelmesine yol açması ve de buna ilaveten bu tür topraklarda yüksek miktarlarda SODYUM bulunabilmesidir. Toprağa pH değeri en basit anlatımı ile biz insanlarda tansiyon (kan basıncı)ne anlam taşıyor ise topraktaki pH değeride yaklaşık aynı anlamı taşımaktadır. İnsanlarda tansiyonun yüksek olması veya düşük olması o kişinin sağlığı ve beslenmesi ile ne kadar yakından ilgili ise toprağın da pH değerinin Yüksek(8’den fazla) veya düşük (6.5 ten düşük) olması, bitki kökleri tarafından besin elementlerinin alınması üzerine o kadar etkilidir.
Toprağın pH değeri; toprağın fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik özellikleri üzerinde etkilidir. Bu nedenle bitkisel üretimde gübreleme yönünden birim alandan yüksek ve kaliteli ürün elde etmek için, bitkinin kılcal kök bölgesindeki toprak tabakasının pH değerinin bitkinin iyi geliştiği (istediği) pH değerinde olması gerekir. Yüksek pH lı toprakların verimi pH ı düşürerek iyileştirilebilir. Ancak böyle toprakların etkin bir biçimde düzeltilebilmesi toprağın alkalinite (baziklik) yapısı ve düzeyine, sulama suyunun kalite ve miktarına, toprak tipine ve yetiştirilen mahsule bağlıdır. Her bir bitkinin optimum gelişimi için gerekli pH değeri farklıdır. Ancak BitkiBesin Maddelerinin çoğunluğunun azami alınabilirliği 5.5 ile 6,5 arasındaki pH değerlerinde gerçekleşir.
Reaksiyon sınıfi pH Reaksiyon sınıfi pH Ekstrem Asit 4,5 Nötr 6,6-7,3 Çok Kuvvetli Asit 4,6-5,0 Hafif Alkali 7,4-7,8 Kuvvetli Asit 5,1-5,5 Orta Alkali 7,9-8,4 Orta Asit 5,6-6,0 Kuvvetli Alkali 8,5-9,0 Hafif Asit 6,1-6,5 Çok Kuvvetli Alkali 9,0 Toprak pH sını düşürmenin en etkili yolları ise asit karakterli ürünler kullanmakla geçer.
Bunlara Örnek verecek olursak en başta toprağın organik madde seviyesini 3-4 aralığına taşımak gerekir. pH düşürmede en geçerli ürün ise KÜKÜRT tür. Kükürt sülfürik asit kökenli olduğundan dolayı toprak pH sı için faydalı bir üründür. Azot kullanacak olursak % 21 ASG kullanmak daha iyidir nedeni ise ASG de sülfat kökenli olduğu için yine içerisinde Kükürt bulunmaktadır. Potasyum da yine aynı Potasyum Sülfat daha etkilidir. Sıvılarda ise SIVI KÜKÜRT veya ph değeri düşük asit karakterli ürünler tercih edilmelidir.
Bunlara Örnek verecek olursak en başta toprağın organik madde seviyesini 3-4 aralığına taşımak gerekir. pH düşürmede en geçerli ürün ise KÜKÜRT tür. Kükürt sülfürik asit kökenli olduğundan dolayı toprak pH sı için faydalı bir üründür. Azot kullanacak olursak % 21 ASG kullanmak daha iyidir nedeni ise ASG de sülfat kökenli olduğu için yine içerisinde Kükürt bulunmaktadır. Potasyum da yine aynı Potasyum Sülfat daha etkilidir. Sıvılarda ise SIVI KÜKÜRT veya ph değeri düşük asit karakterli ürünler tercih edilmelidir.
NO SALT-PH ürününün pH değeri 0.5 dir ve Organik asitler, bitki besleme,Fosforik asit,nitrik asit, Sülfürik asitlerle kombine edilmiş mükemmel bir üründür. Bu ürünü gübrelemeden önce damlama sisteminden verdiğinizde temas ettiği bölgede pH değerini gübrenin alacağı forma getireceğinden gübrenin faydası daha etkili olacaktır.
Toprak Reaksiyonu (Toprak pH’ sı)
Bir Toprağın asit, nötr veya alkalin yapıda olduğunu ifade eder. Toprak reaksiyonu toprak çözeltisindeki hidrojen iyonu (H+) ve hidroksil iyonu (OH-) konsantrasyonlarının bir fonksiyonu olarak ortaya çıkar. Bu iyonlar arasındaki ilişki pH değeri olarak ifade edilir.
Toprakta pH değeri en basit anlatımı ile insanlarda tansiyon (kan basıncı) ne anlam taşıyor ise topraktaki pH değeri de yaklaşık aynı anlam taşımaktadır. İnsanlarda tansiyonun yüksek veya düşük olması kişinin sağlığı ve beslenmesiyle ne kadar yakından alakalı ise toprağın pH değerinin yüksek (7.0 ve üzeri) veya düşük (6.5’ den düşük) olması bitki gelişimini, toprakta bitki besin maddesi yarayışlılığını ve bitkilerce besin maddesi alımını etkilemektedir.
pH Değerlerine Göre Toprağın Sınıflandırılması
Toprak pH değeri toprağın fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik özellikleri üzerinde etkilidir. Bu nedenle bitkisel üretimde gübreleme yönünden birim alandan yüksek verim ve kaliteli ürün elde etmek için bitkinin kılcal kök bölgesindeki toprak tabakasının pH değerinin bitkinin en iyi geliştiği pH değerinde olması gerekir. Her bitkinin optimum gelişimi için gerekli pH değerleri farklıdır. Ancak bitki besin maddelerinin çoğunluğunun azami alınabilirliği 5.5 ile 6.5 arasındaki pH değerlerinde gerçekleşir.
Bazı Bitkilerce Bitki Besin Maddelerinin Bitkiler Tarafından Alımı ve Bitki Gelişimi İçin Gereken Optimum Toprak pH’ sı Değerleri
Toprak pH’ sının bitki besin maddelerinin bitkiler tarafından alımı üzerinde de önemli derecede etkisi bulunmaktadır. Toprak pH değerinin yüksek olması özellikle 8 pH değerinden fazla olması durumunda mikro elementlerden demir (Fe), bakır (Cu), mangan (Mn), çinko (Zn) ve bor (B) alımında ve ayrıca fosforun (P) elverişliliğinde önemli derecede bir azalma olur. Yüksek pH’ lı toprakların verimsiz olmasının baş nedeni yüksek pH’ nın fosfor ve iz elementlerin (Fe, Cu, Zn) toprakta hareket etmez hale gelmesine yol açması ve buna ilaveten bu tür topraklarda yüksek miktarda sodyum bulunabilmesidir. Bitkiler için yarayışlı fosforun en uygun olduğu toprak pH’ sı 6.5-7 arasındadır.
Mikroelementlerin Toprakta pH Alım Aralıkları
Mikroorganizmalar toprağın, bitki gelişimi ve büyümesine, uygun verimli bir ortam haline dönüşmesinde çok önemli rol oynarlar. Mikroorganizma popülasyonlarının çoğunluğu toprağın biyolojik aktivitesini oluşturan fonksiyonları nötr civardaki pH değerlerinde ideal bir biçimde yerine getirirler.
Yüksek pH değerlerinde topraktaki mikroorganizma faaliyeti azalmakta, bunun sonucu olarak da topraktaki bitki besin elementlerinin bitkiler için faydalanılabilirliği büyük ölçüde azalmaktadır. Bu durum tarımsal üretim sürecinde verim azalmasına yol açmakta ve ağır sonuçlar yaratmaktadır.
Yüksek pH’ lı toprakların verimi pH’ sını düşürerek iyileştirilebilir. Ancak böyle toprakların etkin şekilde düzeltilebilmesi toprağın alkalinite (baziklik) yapısı ve düzeyine, sulama suyunun kalite ve miktarına, toprak tipine ve yetiştirilen mahsule bağlıdır.
pH Metre Uygulama Alanları
Tarım
Toprağın pH değeri belirli istenilen seviyede olması halinde ekilen ürünler en iyi şekilde gelişip büyümektedir. İstenilen pH aralığı ise dar bir aralıktadır. Topraktaki pH seviyesinin önemi keşfedildikten sonra, hassas pH metre cihazları kullanılmaya başlanmıştır. Optimum pH seviyesi her bitkide değişiklik göstermektedir. Hidroponi, suda bitki yetiştirme uygulamasıdır. Hidroponi alanında pH seviyesinin kontrolü, toprağa nazaran daha önemlidir. Çünkü hidroponi üretiminde pH seviyesinin çok yüksek veya çok düşük olması ürünlerde ciddi zararlara neden olmaktadır. Ürünlerin pozitif anlamda büyümesini etkileyen yardımcı toprak bakterileri, az miktarda asidik topraklarda görevini yerine getirebilmektedir. Bitkilerin besleyici öğleri, pH değerinin çok yüksek olmasında çözünemeyen bileşikler üretmektir. pH değerinin çok düşük olması durumunda ise zehirli hale gelebilmektedir.
Toprak Reaksiyonu (Toprak pH’ sı)
Bir Toprağın asit, nötr veya alkalin yapıda olduğunu ifade eder. Toprak reaksiyonu toprak çözeltisindeki hidrojen iyonu (H+) ve hidroksil iyonu (OH-) konsantrasyonlarının bir fonksiyonu olarak ortaya çıkar. Bu iyonlar arasındaki ilişki pH değeri olarak ifade edilir.
Toprakta pH değeri en basit anlatımı ile insanlarda tansiyon (kan basıncı) ne anlam taşıyor ise topraktaki pH değeri de yaklaşık aynı anlam taşımaktadır. İnsanlarda tansiyonun yüksek veya düşük olması kişinin sağlığı ve beslenmesiyle ne kadar yakından alakalı ise toprağın pH değerinin yüksek (7.0 ve üzeri) veya düşük (6.5’ den düşük) olması bitki gelişimini, toprakta bitki besin maddesi yarayışlılığını ve bitkilerce besin maddesi alımını etkilemektedir.
Reaksiyon
|
pH
|
Reaksiyon
|
pH
|
Aşırı Derecede Asit
|
< 4.5
|
Nötr
|
6.6-7.3
|
Çok Kuvvetli Asit
|
4.5-5.0
|
Hafif Alkalin
|
7.4-7.8
|
Kuvvetli Asit
|
5.1-5.5
|
Orta Derecede Alkalin
|
7.9-8.4
|
Orta Derecede Asit
|
5.6-6.0
|
Kuvvetli Alkalin
|
8.5-9.0
|
Hafif Asit
|
6.1-6.5
|
Çok Kuvvetli Alkalin
|
9.1<
|
pH Değerlerine Göre Toprağın Sınıflandırılması
Toprak pH değeri toprağın fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik özellikleri üzerinde etkilidir. Bu nedenle bitkisel üretimde gübreleme yönünden birim alandan yüksek verim ve kaliteli ürün elde etmek için bitkinin kılcal kök bölgesindeki toprak tabakasının pH değerinin bitkinin en iyi geliştiği pH değerinde olması gerekir. Her bitkinin optimum gelişimi için gerekli pH değerleri farklıdır. Ancak bitki besin maddelerinin çoğunluğunun azami alınabilirliği 5.5 ile 6.5 arasındaki pH değerlerinde gerçekleşir.
Bazı Bitkilerce Bitki Besin Maddelerinin Bitkiler Tarafından Alımı ve Bitki Gelişimi İçin Gereken Optimum Toprak pH’ sı Değerleri
Toprak pH’ sının bitki besin maddelerinin bitkiler tarafından alımı üzerinde de önemli derecede etkisi bulunmaktadır. Toprak pH değerinin yüksek olması özellikle 8 pH değerinden fazla olması durumunda mikro elementlerden demir (Fe), bakır (Cu), mangan (Mn), çinko (Zn) ve bor (B) alımında ve ayrıca fosforun (P) elverişliliğinde önemli derecede bir azalma olur. Yüksek pH’ lı toprakların verimsiz olmasının baş nedeni yüksek pH’ nın fosfor ve iz elementlerin (Fe, Cu, Zn) toprakta hareket etmez hale gelmesine yol açması ve buna ilaveten bu tür topraklarda yüksek miktarda sodyum bulunabilmesidir. Bitkiler için yarayışlı fosforun en uygun olduğu toprak pH’ sı 6.5-7 arasındadır.
Mikroorganizmalar toprağın, bitki gelişimi ve büyümesine, uygun verimli bir ortam haline dönüşmesinde çok önemli rol oynarlar. Mikroorganizma popülasyonlarının çoğunluğu toprağın biyolojik aktivitesini oluşturan fonksiyonları nötr civardaki pH değerlerinde ideal bir biçimde yerine getirirler.
Yüksek pH değerlerinde topraktaki mikroorganizma faaliyeti azalmakta, bunun sonucu olarak da topraktaki bitki besin elementlerinin bitkiler için faydalanılabilirliği büyük ölçüde azalmaktadır. Bu durum tarımsal üretim sürecinde verim azalmasına yol açmakta ve ağır sonuçlar yaratmaktadır.
Yüksek pH’ lı toprakların verimi pH’ sını düşürerek iyileştirilebilir. Ancak böyle toprakların etkin şekilde düzeltilebilmesi toprağın alkalinite (baziklik) yapısı ve düzeyine, sulama suyunun kalite ve miktarına, toprak tipine ve yetiştirilen mahsule bağlıdır.
Aşağıdaki listede çeşitli sebze ve meyvelerin ideal ph değerleri bulunmaktadır. Bu liste yardımıyla yetiştirdiğiniz bitkilerin ph değerlerini öğrenerek ölçümlerinizi karşılaştırabilir ve herhangi bir olumsuzluk durumunda en kısa zamanda müdahale edebilirsiniz.
| Sebzeler Türkçe | İngilizce | pH |
| Adaçayı | Sage | 5,5-6,5 |
| Bezelye | Pea | 6,0-7,5 |
| Biber | Pepper | 5,5-7,0 |
| Biberiye | Rosemary | 5,0-6,0 |
| Brokoli | Broccoli | 6,0-7,0 |
| Brüksel | Brussels | 6,0-7,5 |
| Calabrese | Calabrese | 6,5-7,5 |
| Çin lâhanası | C. Cabbage | 6,0-7,5 |
| Darı | Millet | 6,0-6,5 |
| Domates | Tomato | 5,5-7,5 |
| Enginar | Artichoke | 6,5-7,5 |
| Fasulye | Bean | 6,0-7,5 |
| Fesleğen | Basil | 5,5-6,5 |
| Fıstık | Peanut | 5,0-6,5 |
| Frenk soğanı | Chives | 6,0-7,0 |
| Hardal | Mustard | 6,0-7,5 |
| Havuç | Carrot | 5,5-7,0 |
| Hindiba | Chicory | 5,0-6,5 |
| Ilik | Marrow | 6,0-7,5 |
| Ispanak | Spinach | 6,0-7,5 |
| İsveçli | Swede | 5,5-7,0 |
| Kabak | Courgettes | 5,5-7,0 |
| Kabak | Pumpkin | 5,5-7,5 |
| Kale | Kale | 6,0-7,5 |
| Karnabahar | Cauliflower | 5,5-7,5 |
| Kekik | Thyme | 5,5-7,0 |
| Kereviz | Celery | 6,0-7,0 |
| Kuşkonmaz | Asparagus | 6.0 – 8.0 |
| Lahana | Cabbage | 6,0-7,5 |
| Mantar | Mushroom | 6,5-7,5 |
| Marul | Lettuce | 6,0-7,0 |
| Maydanoz | Parsley | 5,0-7,0 |
| Mercanköşk | Marjoram | 6.0 – 8.0 |
| Mercimek | Lentil | 5,5-7,0 |
| Mısır, Sweet | Corn, Sweet | 5,5-7,5 |
| Nane | Mint | 7,0-8,0 |
| Nane | Peppermint | 6,0-7,5 |
| Nane | Spearmint | 5,5-7,5 |
| Pancar | Beetroot | 6,0-7,5 |
| Paprika | Paprika | 7,0-8,5 |
| Patates | Potato | 5,5-6,0 |
| Patates, Sweet | Potato, Sweet | 4,5-6,0 |
| Pırasa | Leek | 6.0 – 8.0 |
| Pirinç | Rice | 5,0-6,5 |
| Pistacio | Pistacio | 5,0-6,0 |
| Rezene | Fennel | 5,0-6,0 |
| Salatalık | Cucumber | 5,5-7,5 |
| Sarımsak | Garlic | 5,5-7,5 |
| Soğan | Onion | 6,0-7,0 |
| Soğancık | Shallot | 5,5-7,0 |
| Soya | Soybean | 5,5-6,5 |
| Su teresi | Watercress | 6.0 – 8.0 |
| Süpürge darısı | Sorghum | 5,5-7,5 |
| Şalgam | Turnip | 5,5-7,0 |
| Tere | Cress | 6,0-7,0 |
| Turp | Radish | 6,0-7,0 |
| Yaban havucu | Parsnip | 5,5-7,5 |
| Yabanturpu | Horseradish | 6,0-7,0 |
| Yer lâhanası | Kohlrabi | 6,0-7,5 |
| Zencefil | Ginger | 6.0 – 8.0 |
| Zeytin | Olive | 5,5-6,5 |
| Meyveler Türkçe | İngilizce | Ph |
| Elma | Apple | 5,0-6,5 |
| Ahududu | Raspberry | 5,0-6,5 |
| Ananas | Pineapple | 5,0-6,0 |
| Armut | Pear | 6,0-7,5 |
| Asma | Grapevine | 6,0-7,0 |
| Avokado | Avocado | 6,0-7,5 |
| Ayva | Quince | 6,0-7,5 |
| Bektaşi üzümü | Gooseberry | 5,0-6,5 |
| Böğürtlen | Blackberry | 5,0-6,0 |
| Çilek | Strawberry | 5,0-7,5 |
| Dut | Mulberry | 6,0-7,5 |
| Erik | Plum | 6,0-7,5 |
| Fındık | Hazelnut | 6,0-7,0 |
| Greyfurt | Grapefruit | 6,0-7,5 |
| Hop | Hop | 6,0-7,5 |
| Karpuz | Watermelon | 5,5-6,5 |
| Kavun | Melon | 5,5-6,5 |
| Kayısı | Apricot | 6,0-7,0 |
| Kızılcık | Cranberry | 5,5-6,5 |
| Kiraz | Cherry | 6,0-7,5 |
| Üzüm, Beyaz | Currant, White | 6.0 – 8.0 |
| Üzümü, kırmızı | Currant, Red | 5,5-7,0 |
| Üzümü, Siyah | Currant, Black | 6.0 – 8.0 |
| Limon | Lemon | 6,0-7,0 |
| Lychee | Lychee | 6,0-7,0 |
| Mango | Mango | 5,0-6,0 |
| Muz | Banana | 5,0-7,0 |
| Mürdümeriği | Damson | 6,0-7,5 |
| Nar | Pomegranate | 5,5-6,5 |
| Papaya | Papaw | 6,0-7,5 |
| Ravent | Rhubarb | 5,5-7,0 |
| Şeftali | Nectarine | 6,0-7,5 |
| Şeftali | Peach | 6,0-7,5 |
pH Metre Uygulama Alanları
Tarım
Toprağın pH değeri belirli istenilen seviyede olması halinde ekilen ürünler en iyi şekilde gelişip büyümektedir. İstenilen pH aralığı ise dar bir aralıktadır. Topraktaki pH seviyesinin önemi keşfedildikten sonra, hassas pH metre cihazları kullanılmaya başlanmıştır. Optimum pH seviyesi her bitkide değişiklik göstermektedir. Hidroponi, suda bitki yetiştirme uygulamasıdır. Hidroponi alanında pH seviyesinin kontrolü, toprağa nazaran daha önemlidir. Çünkü hidroponi üretiminde pH seviyesinin çok yüksek veya çok düşük olması ürünlerde ciddi zararlara neden olmaktadır. Ürünlerin pozitif anlamda büyümesini etkileyen yardımcı toprak bakterileri, az miktarda asidik topraklarda görevini yerine getirebilmektedir. Bitkilerin besleyici öğleri, pH değerinin çok yüksek olmasında çözünemeyen bileşikler üretmektir. pH değerinin çok düşük olması durumunda ise zehirli hale gelebilmektedir.
Süt ve Süt Ürünleri
pH metre cihazlarının en çok kullanıldığı alanlardan biriside süt ve süt ürünleri alanıdır. Süt 4.7 pH değerinin altında kesilmektedir. Bu yüzden 4.7 seviyesinin altına muhakkak düşürülmemesi ve sürekli pH kontrolü yapılmalıdır. Süt uygulamalarında pH elektrodu en önemli kısım olarak görülmektedir. pH elektrodu sütün içerisine sokulduktan sonra protein ve yağlar pH elektroduüzerinde kalıntı bırakırlar. Bu yüzden pH metre elektrodu (kullanılmadığında) koruma çözeltisi içinde kalması gerekmektedir. Elektrod ayrıca sert peynirde kullanılması için sivri uçlu olması ve mekanik baskıya dayanıklı olması gerekmektedir. Süt uygulamalarında pH metre günlük olarak kalibre edilmesi tavsiye edilmektedir.
pH metre cihazlarının en çok kullanıldığı alanlardan biriside süt ve süt ürünleri alanıdır. Süt 4.7 pH değerinin altında kesilmektedir. Bu yüzden 4.7 seviyesinin altına muhakkak düşürülmemesi ve sürekli pH kontrolü yapılmalıdır. Süt uygulamalarında pH elektrodu en önemli kısım olarak görülmektedir. pH elektrodu sütün içerisine sokulduktan sonra protein ve yağlar pH elektroduüzerinde kalıntı bırakırlar. Bu yüzden pH metre elektrodu (kullanılmadığında) koruma çözeltisi içinde kalması gerekmektedir. Elektrod ayrıca sert peynirde kullanılması için sivri uçlu olması ve mekanik baskıya dayanıklı olması gerekmektedir. Süt uygulamalarında pH metre günlük olarak kalibre edilmesi tavsiye edilmektedir.
Et ve Et ürünleri
Et, balık gibi ürünlerde ürünün tazeliğinin tespiti ve sürekli taze tutulması için ph metre ile kontrolünün yapılması gerekmektekdir.
Et, balık gibi ürünlerde ürünün tazeliğinin tespiti ve sürekli taze tutulması için ph metre ile kontrolünün yapılması gerekmektekdir.
Tıbbi Ürünler
Küften üretilen antibiyotik ilaçlar, net bir pH değerinde üretilir. Yanlış pH değeri ile üretilenler, ilaç yerine zehir üretebilir.
Küften üretilen antibiyotik ilaçlar, net bir pH değerinde üretilir. Yanlış pH değeri ile üretilenler, ilaç yerine zehir üretebilir.
Yüzme Havuzları
Yüzme havuzunda bulunan suyun pH değeri, deriye zarar vermemesi için nötr ya da çok az alkali olmak zorundadır. Çok düşük pH değeri yüzme havuzu borularında korozyona sebebiyet verir.
Yüzme havuzunda bulunan suyun pH değeri, deriye zarar vermemesi için nötr ya da çok az alkali olmak zorundadır. Çok düşük pH değeri yüzme havuzu borularında korozyona sebebiyet verir.
Tropik Balık Üretimi
Pahalı balıklar genellikle kesin bir pH değerinde yaşamaktadır. pH seviyesinin çok az yükselmesi veya çok az düşmesi balık ölümlerine sebep olmaktadır. Örneğin, Neon Tetra balığı 7.0 pH değerinde, Melek balığı 6.8 pH değerinde yaşayabilmektedir. Tatlısu balıklarının genel pH aralığı ise 6 ile 8 arasındadır. Tuzlu su akvarumlarının pH seviyesi 8.3'te tutulması gerekmektedir. Anlaşıldığı üzere, pH metre akvaryum sahibi olanlar için çok önemli bir cihazdır.
Pahalı balıklar genellikle kesin bir pH değerinde yaşamaktadır. pH seviyesinin çok az yükselmesi veya çok az düşmesi balık ölümlerine sebep olmaktadır. Örneğin, Neon Tetra balığı 7.0 pH değerinde, Melek balığı 6.8 pH değerinde yaşayabilmektedir. Tatlısu balıklarının genel pH aralığı ise 6 ile 8 arasındadır. Tuzlu su akvarumlarının pH seviyesi 8.3'te tutulması gerekmektedir. Anlaşıldığı üzere, pH metre akvaryum sahibi olanlar için çok önemli bir cihazdır.
