Organik gübrelerin içeriğinde makro ve mikro bitki besin maddeleri yoğun olarak bulunmaktadır. Bu maddelerin dışında bazı faydalı mikroorganizmalar da organik gübrelerin bünyesinde yer almaktadır. Bu sebeple organik gübreler çok yönlü etkiye sahiptir. Organik gübreler, toprakların fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri üzerinde olumlu etkide bulunurlar.
Tarım alanlarında çeşitli tarımsal işlemlerden dolayı organik madde oranları zamanla azalmaktadır. Bu durum toprakların fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini olumsuz etkilemektedir. Tarım alanlarında azalan organik madde miktarını karşılamak amacıyla organik gübreleme yapılması şarttır. Fakat yapılacak organik gübrelemede, gübrenin besin değerlerinin istenilen düzeyde olmasına dikkat etmelidir. Organik gübrelemede en önemli noktalardan biri, gübrenin, toprakların iyi özelliklerini artırıcı kalitede olmasıdır.
Hayvansal gübreler, bitki besin maddelerinin yüksek oranlarda bulunduğu gübrelerdir. İçerdikleri azot, bitkilerin kullanabileceği formdadır. Tavuk gübreleri fosfor açısından zengin gübrelerdir. Nem oranı % 80’in altında olan 1 ton çiftlik gübresi ve tavuk gübresindeki besin maddeleri değeri aşağıdaki tabloda olduğu gibidir.
Tavuk Gübresi Analizi
Toplam Azot %2
N(Organik Azot) %1
P(Fosfor) %3
K(Potasyum) %3
Organik Madde %50
Mg(Magnezyum) %0.22
Ca(Kalsiyum) %0.199
Fe(Demir) %0.65
Ph(1/5) %6.2
Humik Asit %12
Ca/K =12,
Mg/K=2
Ca/M=6
P/Zn=300
Fe/Mn=2
Elementlerin bitki tarafından alınabilir formları:
Mo -Molibden MoO4
Cu -Bakır Cu+ ve Cu++ ( Daha kolay)
Zn -Çinko Zn+2
Mn -Mangan Mn+2
B - Bor (Bo3)-3 , (B407)-2
Cl -Klor Net değil
Fe - Demir Fe+3 , Fe+2 ( Makro mikro sınırı)
S - Kükürt (So4)-2
P - Fosfor (H2po4)- ,(Hpo4)-2
Mg-Magnezyum Mg+2
Ca-Calsiyum Ca+2
K -Potasyum K+
N -Azot (No3)- , (NH4)+
O2-Oksijen O2, H2O
C -Karbon Co2
H -Hidrojen H2O
Bazı hayvan gübrelerinin besin maddesi içerikleri (%)
Solucan (vermikompost)
| Damla Sulamada Kullanılan Gübreler | ||
| Gübre İsmi | Etkili Madde Oranı % | Formulü |
| Amonyum Nitrat | %33-34 N | NH4NO3 |
| Üre | %46 N | Co(NH2)2 |
| Amonyum Sülfat | %21 N | (NH4)2SO4 |
| Mono Amonyum Fosfat (MAP) | %12 N + %61 P2O5 | NH4H2PO4 |
| Fosforik Asit | 1 kg P2O5/litrede | %85'lik H3PO4 |
| Mono Potasyum Fosfat (MKP) | %52 P2O5+ %34 K2O | KH2PO4 |
| Potasyum Nitrat | %13 N + %46 K2O | KNO3 |
| Potasyum Sülfat (Sulupotas) | %50-52 K2O + %18 S | K2SO4(suda erir tipi) |
| Kalsiyum Nitrat | %15.5 N + %26 CaO | Ca(NO3).NH4NO3.2H2O |
| Mağnezyum Sülfat | %16 MgO + %13 S | MgSO4.7H2O |
| Mağnezyum Nitrat (Magnesial) | %16 MgO + %10 N | Mg(NO3).5H2O |
| Fe-EDTA | %13 Fe | Fe.EDTA |
| Sequestrine | %5 Fe | Fe.EDDHA |
| Çinko Sülfat | %22 Zn | ZnSO4.7H2O |
| Mangan Sülfat | %24 Mn | MnSO4.4H2O |
| Bakır Sülfat | %25 Cu | CuSO4.5H2O |
| Borik Asit | %17 B | H3BO3 |
Minimum yasası: Almanya bilim adamı Liebig'e göre bir bitkinin gelişebilmesi en az (minimum)durumda olan bitkiye göre gelişir.
Yani bir bitki besin elementi az ise diğer bitki besin elementleri ne kadar artırılsa da istenilen maksimum verim elde edilemez.
Örnek olarak bir Toprak Analiz Raporu şöyledir.
Toprak Analiz Sonucuna Gübreleme Programı yapılırken şunlara dikkat etmek gerekir.
Bunlara ilaveten Su ve Bitki analizleri yapılarak en doğru sonuca varılır.
Örneğin damla sulamada suyun bikarbonatına fosforik asit veya Nitrik asit verilir.
Yine sulama sularında fazla nitrat varsa verilen azotlu gübre miktarından düşülür.
Meyve ağaçları yaşlandıkça bitki besin elementleri kök bölgesine tam ulaşmağından topraktaki tutunmadan dolayı element noksanlığı ortaya çıkar. Böyle durumlarda yapraktan gübre uygulaması yapılabilir.
- Toprağın bünyesine göre gübre zamanları ve miktarları hesaplanır. Kumlu topraklarda yıkanma olunca sık aralıklarla ve daha fazla gübre verilir. Killi toprakta kayıp azdır. Tınlı bünye tüm bitkiler için idealdir. Toprak yapısını düzeltmek için en ideali Hayvan gübresi'dir.
Bunun yanında hayvan gübresi toprağın fiziğini, kimyasını ve biyolojisini düzeltir. - Toprağın kireç miktarına bakılarak Uygun olan gübreler verilir. Kireçli topraklar Demir çinko gibi bazı elementleri fiske (tutarak) ederek kloroz (sararma) meydana getirir. Kireç miktarına bakılarak yetiştirilecek ürün tercihi yapılabilir.
- Toprağın PH'ına bakılarak, Bitkilerin PH istekleri dikkate alarak analizi yapılan toprağa ekilmek veya dikilmek istenen ürün uygunluğuna bakılır. Gübrelerin PH'ı dikkate alarak gübreleme önerisi yapılır. Örneğin PH'ı K. Alkali olan bir toprağa fosforlu gübrelerden Tabana DAP gübresi damla sulama yapılıyorsa üst gübre olarak PH'ı 2 civarında olan Üre Fosfat gibi düşük PH'lı Gübreler önerilir. Yine Demir eksiğinde de topraktan % 6 Fe EDDHA şelatlı (Pençe) gübre verilir. Asitli Topraklara TSP önerilir.
- Toprağın tuzluluk durumuna bakılarak bitkilerin yetişebilecekleri Optimum EC değerlerine ve meydana gelecek ürün kaybına göre yetiştirilecek ürün ve gübre seçimi yapılır. Gübrelerin EC miktarı önemlidir. Yüksek klorlu gübrelerden kaçınmak gerekir. Yoksa zamanla toprakları çoraklaştırılarak kullanılmaz hale getirilir.
- Organik Maddeye bakılarak gübre verilir. Organik Madde yetersiz ise iyice yanmış hayvan gübresi ekim veya dikimden önce dekara 4-8 ton verilir. Yanmış hayvan gübresinin bitki besin maddeleri oranı azdır.(Ortalama element içeriği N=2,P=1,K=2).Burada ki en büyük faydası toprağın biyolojik ve mikro biyolojisini düzeltir. Verilen gübrelerin faydalanma oranı önemli ölçüde artırır. Genellikle Türkiye toprakları organik madde yönünden fakirdir. İstenen organik Madde( OM).% 3-5 olmasıdır. Bunun için toprağın PH, Kirecine iklim ve zamana göre Azotlu gübre ayarlanır.
- Analiz raporundaki Makro ve mikro elementlerin alınabilir miktarlarına bakılarak eksik olan bitki besin elementi tamamlanır. Şöyle formüle edilir.
Atatürk Üniversitesi Toprak Bölümü Kimya Laboraturvarında analiz edilmis degerler
aşağıdaki Tablo 2 'da verilmistir.
Ticari Organik Gübreler Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım
Organik tarımda bitkilerin ihtiyacı olan gübrelerin büyük bir bölümü organik maddeler ile karşılanmaktadır. Fakat bazı durumlarda ticari üretimi yapılan gübrelerle bitkilerin besin elementleri ihtiyaçları giderilmektedir.
Organik tarımda kullanılan başlıca ticari organik gübreler ve özellikleri:
- Guano: Özellikle deniz kuşları, diğer kuşlar ve yarasaların yaşadığı ortamlardan toplanan ve kuru haldeki gübrelere guano adı verilmektedir. Kuş gübreleri % 100 doğal yapıdadır. Guano bileşimindeki bitki besin madde miktarları, yataklarının yaşına ve o bölgenin iklim koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Kuş gübreleri potasyum bakımından oldukça zengindir. Guanonun içerdiği azot bitki tarafından kolaylıkla alınabilir yapıdadır.
- Kemik unu: Hayvan kemiklerinin un haline getirilmesi ile elde edilmiş ticari gübrelerdir. Kemik unu fosfor bakımından oldukça zengindir. Fakat kemiğin yapısında bulunan ve yaklaşık % 10 oranındaki yağ, kemikteki fosfatın ayrışmasını yavaşlattığından işleme sırasında alınmalıdır.
- Boynuz ve tırnak unu: Hayvanların kesiminden arta kalan tırnak ve boynuzların öğütülmesiyle elde edilen ve gübre olarak kullanılan maddelerdir. Organik tarımda azot ve fosfor kaynağı olarak kullanılabilirler. Boynuz ve tırnak unlarının yapısındaki azot, bitki tarafından alınabilir formdadır.
- Su yosunları: Tatlı su ve denizlerden sağlanan yosunlar makro ve mikro besin elementleri açısından oldukça zengindir. Su yosunları azot, fosfor, potasyum, kalsiyum, kükürt, bor, bakır ve çinko gibi elementler ihtiva ederler.
- Kan unu: Kan unu, mezbahalarda kesim sonrası elde edilen kan kurutulduktan sonra geride kalan kısmın kurutulup öğütülmesi sonucu elde edilir. Azot ve protein açısından oldukça zengindir. Kan unu bitki tarafından hızlı bir şekilde alındığından diğer ticari gübrelerden daha üstündür. Bu özelliğinden dolayı daha pahalıdır ve kullanım miktarı azdır.
- Balık unu: Balık artıklarının un haline getirilerek ticari organik gübre olarak değerlendirilir. Balık artıkları hem sterilize edilmek hem de kötü kokularını gidermek amacıyla önce buharda pişirilir. Daha sonra kurutulur ve öğütülerek un haline getirilir. Balık unu yüksek oranda azot, pek çok mikro element, aminoasitler ve birçok vitamin içermektedir. Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım
Çay artıkları: Çay fabrikalarındaki artıklardan elde edilen ticari organik gübrelerdir. Azot bakımından zengin olan çay artıkları kompost olarak değerlendirilmektedir.
- Petrol kekleri: Bu maddeler petrol rafinelerinden sağlanmaktadır. Organik tarımda azot ve fosfor kaynağı olarak kullanılan ticari organik gübrelerdir. Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım
Yukarıda verilen ticari organik gübrelerin haricinde alkol fabrikalarından, tekstil atölyelerinden ve çeşitli gıda işleme fabrikalarından elde edilen artık maddeler organik tarımda ticari gübre olarak kullanılmaktadır.
Sıvı Organik Gübreler Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım
Sıvı organik gübreler, hayvansal gübreler veya bitkisel maddelerden hazırlanmaktadır. Bu maddeler su içerisinde bekletilir. Kullanılan maddenin cinsine göre birkaç gün veya birkaç hafta su içerisinde kalan organik maddeler süzülür, temiz su ile seyreltilir. Daha sonra toprak veya yapraklara uygulama yapılır.
Sıvı organik gübreler farklı özellik ve içeriklerde ticari olarak üretilmiştir. Bu gübreler piyasaya ticari olarak sunulup satılmaktadır. Sıvı organik gübrelerin bir kısmı guano, deniz yosunu ve balık artıklarından elde edilmektedir. Bu maddelerden elde edilen organik gübreler yoğun bir yapıda olduğundan sulandırılarak kullanılmalıdır. Sıvı organik gübreler benzer ürünlere göre daha düşük dozlarda kullanılabilmektedirler. Ayrıca sulama sistemlerinde tıkanmalara neden olmadıkları için daha güvenle kullanılmaktadırlar.
Kompost Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım
Bitkisel ve hayvansal organik atıkların oksijenli ortamda, yığın halinde veya çukurlarda kısmen ayrıştırılarak fermantasyona uğratılmasına kompostlama ve elde edilen ürüne de kompost adı verilir.
Kompost uygulaması organik tarımda, işlenmiş ve işlenmemiş toprağın organik madde içeriğini artırmak amacıyla yapılır. Bu maddenin kullanımı ile çeşitli şekillerde topraktan kaybolan organik maddeler tekrar toprağa kazandırılmakta ve toprağın besin maddesi kaybı azalmaktadır. Kompostun başlıca faydaları şunlardır:
- Toprağa bitki besin maddesi sağlar.
- Toprakta hava sirkülasyonunu sağlar.
- Özellikle nemli topraklarda mikrobiyolojik hareketi engelleyerek havayı dışarıda bırakır.
- Bitki besin materyallerinin dıştan içeriye döngüsünü azaltır.
- Toprağın havalanmasını ve toprak sıcaklığın artmasını sağlar.
Kompost, ısınma, soğuma ve olgunlaşma olarak adlandırılan üç dönemde meydana gelir. Isınma dönemi, mikrobiyolojik faaliyetlerin yoğun yaşandığı dönemdir. Soğuma döneminde mikrobiyolojik faaliyetler azalır ve yığın sıcaklığında belirli bir dereceye kadar ısı düşer. Olgunlaşma ise organik maddenin tamamen ayrıştığı dönemdir.
Kompost yapımında genellikle tarım işletmelerinden elde edilen artık maddeler kullanılır. Ayrıca endüstriyel işletmelerden de bitki besinlerini içeren fakat gübrelemede kullanılamayacak organik maddelerin kullanımı ile kompost yapılabilir. Kompost yapımında bitki ve hayvan artıkları, patates yaprakları, dökülmüş yapraklar, mısır sapları, sebze artıkları, yabani otlar, yem artıkları, çürümüş yemler, odun külü, havuzların temizlenmesinden elde edilen çamur, mezbaha artıkları, boynuz ve kemik gibi organik maddeler kullanılabilir. Fakat odunsu maddeler ile iri materyaller komposta eklenmeden parçalanmalıdır.
Mineral Gübreler Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım
Organik tarımda kullanılan mineral gübreler doğal kayaların özel olarak öğütülmesi sonucu elde edilmektedir. Organik tarımda kullanılan başlıca mineral gübre kaynakları; kaya tozları, bitki külleri, kireç ve kaya fosfatıdır. Mineral gübreler kalsiyum ve potasyum bakımından zengin gübrelerdir. Mineral gübreler organik tarım uygulamalarında, daha çok organik maddelere destek sağlamak ve toprak asitliğini gidermek amacıyla kullanılmaktadır.
Mineral gübreler toprakta çok çabuk çözündüklerinden tek başlarına kullanıldıklarında bitkiler bu gübrelerden yeterince faydalanamaz. Bu sebeple organik maddelerle belirli oranlarda karıştırılarak kullanılmalıdır.
Mineral gübreler elde edilirken ana materyal veya kayaların çıkarılması, taşınması, öğütülmesi ve paketlenmesi gibi birtakım aşamalardan geçmesi gerekir. Bu işlemler doğal çevreye zarar verebilir. Organik tarımın ilkelerinden biri olan doğal çevrenin korunması ilkesine aykırı olan bu durum karşısında çok dikkatli davranmak gereklidir.
Doğal Kökenli Mineral Gübreler Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım Organik Tarım
Organik tarım uygulamalarında kullanılan doğal kökenli mineral gübreler; bitki külleri, kireç, farklı kaya tozları ve kaya fosfatından elde edilmektedir. Bu maddeler farklı özellikler taşımaktadır.
Bitki küllerinden elde edilen mineral gübreler kalsiyum ve potasyum bakımından zengindir. Yine mineral gübre olarak kullanılan kireç, kireç taşının öğütülmesi ile elde edilir. Kalsiyum ve magnezyum bakımından zengindir. Kireç fazla asitli topraklarda denge sağlamak amacıyla kullanılmaktadır.
Mikrobiyolojik Gübreler
Bitkiler için gerekli olan bazı bitki besin maddelerinin topraktan alınmasında rol oynayan canlı mikroorganizmaların, tarımsal üretimde kullanılmak üzere hazırlanan ticari şekillerine mikrobiyolojik gübreler denir. Mikrobiyolojik gübreler, toprak verimliliği ve bitki gelişmesi üzerine direkt etkili olduğundan organik tarımda çok önemli bir yer tutmaktadır.
Organik madde bakımından fakir topraklara, organik gübrelerle birlikte yapılacak mikrobiyolojik gübre uygulamaları çok iyi sonuçlar alınmasını sağlamaktadır.
Mikrobiyolojik gübrelerin başlıca avantajları şunlardır:
- Toprakta bulunan bazı mineral maddelerin, bitkilerin yararlanabileceği bitki besin elementi formuna dönüşmesini sağlar.
- Toprak organik maddesinin ayrışmasını sağlar.
- Atmosferin bileşiminde bulunan azot gazının toprağa bağlanmasını sağlar.
- Bitkilerin fosfor alımına yardımcı olur.
- Bitkilerin su ve besin maddeleri alımını hızlandırır.
Bu avantajının yanında mikrobiyolojik gübrelerin çok uzun olmayan bir bekleme süreleri vardır. Belirlenen süre sonunda kullanılmayan mikrobiyolojik gübreler canlılıklarını kaybeder.
Organik tarımda kullanılan mikrobiyolojik gübrelerde kullanılan başlıca mikroorganizmalar ve faydaları şunlardır:
- Azotobacter: Toprakta serbest olarak yaĢayan bir bakteri türüdür. BaĢlıca görevi azot fiksasyonunu (azotun toprağa bağlanması) sağlamaktır.
- Rhizobium: Toprakta baklagil bitkilerinin kök bölgesinde yaşayan bir bakteri türüdür. Baklagil kökleri ile ortak bir yaşam şekline sahiptir. Başlıca görevi atmosferdeki azotu toprağa bağlamaktır.
- Azospirillum: Toprakta serbest bulunan veya köklerde yaşayan bir bakteri türüdür. Bu bakteri türü de toprağa azot fikse edilmesine yardımcı olmaktadır.
- Mikoriza: Bitki kökleri ile ortak yaşam süren bir fungus türüdür. Bütün bitki köklerinde bulunmaktadır. Görevi toprak yapısını geliştirmek, bitkinin su ve bitki besin maddelerini almasını sağlamak ve bitkiye fosfor sağlamaktır.
- Pseudomonas: Oldukça geniş bir gruba sahip bakteri türüdür. Bu bakteri bitki köklerini kullanmaktadır. Görevi fosforun çözünürlüğünü artırarak bitkilerin bundan daha fazla faydalanmasını sağlamaktır.
Doğal Kaynak Hümik ve Fülvik Asit oranları %
Leonardit 40 - 90
Torf 10 - 30
Saprofel Torf 10 - 20
Linyit katmanları 10 - 30
Hayvan gübresi 5 - 15
Kompost 2 - 5
Toprak 1 - 5
Arıtma Çamuru 1 - 5
Taş Kömürü 0 - 1
Organik madde, bitkisel ve hayvansal kalıntıların kimyasal ve biyolojik humifikasyonu ile mikro organizmaların biyolojik aktiviteleri sonucu oluşur. Humik maddenin biyolojik merkezi, yani doğal humik maddenin başlıca fraksiyonu humik asitlerdir. Humik asitler bitkiler ile toprağa doğal ve organik bir yolla yaşamsal besin maddeleri, vitamin ve izelementleri sağlamanın en mükemmel yoludur. Humik asitler toprakta, torf yataklarında, Linyit katmanlarında, taze su kaynaklarında ve Leonardit madeninde bulunur. Hümik asitler kolloidal maddelerdir ve kil gibi hareket etmektedirler. Hümik molekülünün katyon değişim siteleri hidrojen iyonu ile doldurulduğu zaman oluşan madde “hümik asit” olarak düşünülmektedir. Fakat bunun Ph üzerinde büyük etkisi yoktur. Zira, bu asit suda çözünmemektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda yosunlarda, mantarlarda ve lignin içermeyen çürümüş meyvelerde yüksek oranda hümik asitler olabileceği görülmüştür. Hümik asitlerin besleyici fonksiyonları özellikle makro ve mikro besin elementlerinin bitkiye geçişinde ortaya çıkmaktadır. Hümik asitlerin biyolojik etkileri ise daha çok mikroorganizmaların aktivitelerini arttırılmasında görülmektedir. Fiziksel ve kimyasal olarak ise iyi toprak yapısı oluşturmada, toprağa süzme kolaylığı sağlamasında, havalandırmada, nem tutmada, toprağın iyon değişiminde ve toprağın tamponlanmasında hümik asitler önemli roller oynamaktadırlar. Verimli toprağın üretiminde mineralizasyon boyunca gerekli besin maddelerinin ortaya çıkmasını sağlayan kaynak olarak hümik asitler çeşitli yönleri ile önemli rol oynarlar.
Önemli Noktalar;
**Hümik maddelerin hücre büyümesine ve bölünmesine olan etkisini gösteren birçok rapor bulmak mümkündür. Ayrıca hümik asitlerin tohumların çimlenme kalitesini ve bitkinin vitamin içeriğini arttırdığı kanıtlanmıştır.
**Canlıların hastalık ve zararlılara karşı direncini arttırmaktadır.
**Hümik asit çok hassas bir ajan gibi çalışmakta, zar geçirgenliğini arttırmakta, hücre bölünmesini hızlandırmaktadır.
TOPRAK PH SI NEDİR?
Toprak pH sı toprağın aktif asitliğini, alkaliliğini veya nötr olduğunu ifade eder. Toprak pH sı, toprak çözeltisindeki H⁺(Hidrojen) ve OH⁻(Hidroksil) iyonları yoğunlaşmasının bir fonksiyonudur. Toprak çözeltisindeki H⁺iyonlarının yoğunluğu, OH⁻iyonlarının yoğunluğundan fazla ise, Toprak ASİT reaksiyon göstermektedir. H⁺(Hidrojen) ve OH⁻(Hidroksil) iyonları eşit ise Toprak Nötr reaksiyon vermekte, OH⁻iyonlarının yoğunluğu daha fazla ise de Alkali reaksiyon vermektedir. Ancak Kireçleme önerisinde Toprağın Potansiyel asitliği dikkate alınarak kireçleme yapılmalıdır.
Toprak aktif asitliğinin sayısal olarak ifadesi pH ile yapılır.
pH = 7 ise NÖTR
pH < 7 (7 den küçük ise ) ASİT
pH > 7 ( 7 den büyük ise) ALKALİ
Birçok bitki için pH=7 noktası ideal bir noktadır ve bu pH ya sahip toprakların verim gücü genellikle yüksektir. Ancak yukarıdaki pH terazisinden de görüleceği üzere pH 7 den aşağıya indikçe Topraklar asitleşerek verim güçlerini yitirirler. 7 ile 5 sayıları birbirine çok yakın olmasına karşın, Toprak asitlik derecesi olarak birbirlerinden oldukça uzaktır. Örneğin Sütün pH sı 7 iken, Biranın pH sı 5 civarındadır. Dolayısı ile Süt gibi Nötr bir toprağın verim gücü yüksek seviyede iken Bira gibi asit bir Toprağın verim gücü alt seviyede olmaktadır.
Ph değerini arttırmak için asit karakter gösteren Karadeniz topraklarında olduğu gibi tarım uygulaması yapmak için yüksek oranda kirece ihtiyaç vardır.Peki ph değerini düşürmek için ne yapmak gerekir? Bunun için de toz kükürt uygulamak gerekir.
İdeal toprak yapısı, %70 kum, %10 kil, %10 kireç ve %10 humustan oluşmaktadır ve Ph bakımından nötr olur.
AMONYUM NİTRAT
İyonik Formu-NO3
Kimyasal Kaynağı-NH4NO3
Makro Element-Azot
Amonyum Nitrat gübresinde azot; nitrat ve amonyum formunda olduğundan bitkiler ihtiyacı olan azotu topraktan kolayca alabilirler. Kolay çözünür olması sebebiyle bitkide hızlı ve uzun süreli etki gösterir. Çok yağışlı bölgelerde tercih edilmez. Çeltik hariç bütün bitkilerde kullanılabilir. Hububat, meyve, sebze, pamuk, mısır, ayçiçeğinde kullanılabilir. Lif bitkilerinde ürün miktarını arttırdığı gibi diğer bitkilerde tane ve meyve verimini arttırır.
KALSİYUM NİTRAT
Kimyasal Kaynağı Ca(NO3)2
Kalsiyum nitrat, bitkiler için mutlak gerekli iki ana besin elementi olan azot ve kalsiyumu birlikte içerir. Kalsiyum bitkiler tarafından çok tüketilen bitki besin elementidir. Bitkiler kalsiyum olmadan büyüyemezler. Kalsiyum, hücre duvarını sağlamlaştırır, bunun sonucunda daha kaliteli, raf ömrü daha uzun ve pazar gücü yüksek ürün hasat edilir. Nitrat azotu bitkiler tarafından tercih edilen bir azot formudur. Bitki alımı için direk elverişlidir, buna bağlı olarak bitkide hızlı bir (gözle görülür) gelişme sağlar. Potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi katyonların bitki tarafından alımını teşvik eder. Azot, fosfor ve potasyumun aksine kalsiyum bitki bünyesinde tamamen hareketsizdir (immobil) ve bitki bünyesinde yaşlı yapraklardan genç yapraklara taşınmaması nedeni ile noksanlık öncelikle genç yapraklarda görülür. Kalsiyum topraktaki kil ve humusun koagülasyonunu sağlayarak toprakta kapiller kanalların meydana gelmesini, böylece de havalanma ve su döngüsünün devamına yardım eder.
UYGULAMA ZAMANLARI
Elma-Armut
Meyve ceviz iriliğine ulaştıktan sonra 2–3 uygulama
250-300 gr Damla Sulama (Dekar) : 3-5 kg Salma Sulama(Dekar): 5-10 kg
Taş çekirdekli
Çekirdek sertleşmesi
250-300 gr Damla Sulama (Dekar) : 3-5 kg Salma Sulama(Dekar): 6-8 kg
Zeytin
Çekirdek sertleşmesi
250-300 gr Damla Sulama (Dekar) : 3-5 kg Salma Sulama(Dekar): 5-10 kg
Narenciye
Meyve ceviz iriliğine ulaştıktan sonra
250-300 gr Damla Sulama (Dekar) : 3-5 kg Salma Sulama(Dekar): 5-10 kg
Fındık - A.Fıstığı
İç dolum döneminde
250-300 gr Salma Sulama(Dekar): 6-8 kg
Üzüm
Koruk ve tatlı koruk döneminde
250 gr Damla Sulama (Dekar) : 3-5 kg Salma Sulama(Dekar): 5-6 kg
Çilek
Meyve gelişim döneminde
250 gr Salma Sulama(Dekar): 6-8 kg
Domates - Biber - Salatalık - Kabak
Fide döneminden itibaren, hasada kadar 2-3 uygulama
250 - 300 Damla Sulama (Dekar) : 3-5 kg Salma Sulama(Dekar): 6-8 kg
Baklagiller
Fide döneminden itibaren, hasada kadar 2-3 uygulama
250 gr Salma Sulama(Dekar): 5-6 kg
Kavun - Karpuz
Yetiştirme periyodu boyunca
250-300 gr Salma Sulama(Dekar): 6-8 kg
Mısır - Ayçiçeği
Bitki boyu 40-50 cm olduktan sonra 1-2 uygulama
250-300 gr Salma Sulama(Dekar): 5-10 kg
Pamuk
Tarak döneminde 1-2 uygulama
250-300 gr Salma Sulama(Dekar): 6-8 kg
Patates
Çiçeklenmeden sonra 2-3 uygulama
250 gr Salma Sulama(Dekar): 5-10 kg
Şekerpancarı
8-10 yaprak döneminde 2-3 uygulama
250 - 300 gr Salma Sulama(Dekar): 5-10 kg
Hububat
Sapa kalkma döneminde
250 gr Salma Sulama(Dekar): 6-8 kg
POTASYUM NİTRAT:
Potasyum nitrat gübresi damlama, yağmurlama, mini spring gibi her türlü sulama sisteminde kullanılabilir. Kullanılacak miktar iklim, toprak ve ürün cinsi hava ısısı, verim durumu, sulama sistemi farklılığı gibi nedenlerle değişebilir. Hızlı sonuç almak ve eksikliği gidermek için yapraktan tatbik edilir. Bitkinin optimum gelişmesini sağlar. Ürünün kalitesini (tat, renk, görünüm) artırır. Sodyum ve klor içermediğinden güvenceli bir şekilde bütün bitkilere kullanılabilir. Potasyum nitrat genel olarak suda eriyen tüm gübrelerle ve ilaçlarla karıştırılıp atılabilir. Ilaçlama yapılırken ilaçlı suyun içine gerekli dozajda karıştırılıp atılabilir. Kalsiyumlu bileşiklerle karıştırılmaması gerekmektedir.
Potasyumfosfat (mono)
MKP (Mono Potasyum Fosfat) suda tamamen eriyen gübreler arasında en yüksek yoğunlukta ana element içeren gübre çeşididir. İçeriğinde Azot bulunmaması sayesinde yoğun gübre kullanımı gerektiren yoğun (entansif) tarım kullanımına son derece uygundur.
İçeriğinde klor, sodyum ve ağır metaller gibi bitkilere zarar verebilecek herhangi bir madde bulunmadığından, tüm ürünlerde güvenli bir şekilde kullanılabilir.
MKP yaprakdan gübreleme uygulamaları için son derece uygun olup, kullanımının mantari hastalıkların (külleme gibi) kontrolünde büyük fayda sağladığı kanıtlanmıştır. Düşük EC değeri (0,7 mS/cm) sayesinde yaprak yanıklığına yol açma riski son derece düşük olduğundan, yüksek yoğunluklarda bile rahatlıkla kullanılabilir.
MKP kullanımı sayesinde damla sulamada kullanılan gübreli suyun PH 4.5 civarında tutulmasıyla verilen tüm ana ve iz elementlerin bitkilerce daha kolay alınması sağlanır. MKP'nin pestisitler ile karıştırıldığında, ilaçlamanın etkisini de arttırdığı görülmektedir.
Mono Amonyum Fosfat
MAP gübresi nedir?
MAP (12-61-0) suda tamamen eriyen bir gübredir. Formülü NH4H2PO4 - %12 N (azot) + %61 P2O5 (fosfor) şeklindedir. Fosfat kaynağı gübreler arasında en yüksek oranda fosfat içeren gübre türüdür. İçeriğindeki düşük azot miktarı sayesinde, bitkilere istenen oranda fosfor sağlamanın en uygun yoludur. Klor, sodyum ve ağır metaller gibi, bitkilere zarar verebilecek herhangi bir madde içermediğinden, tüm ürünlerde güvenli bir şekilde kullanılabilir. MAP gübresindeki azotun tamamı amonyak azotu olduğundan, bu elementin bitkilere kontrollü olarak ulaşması sağlanır.
Kullanım şekli
Sulama suyunun kalitesine bağlı olarak 1 litre suda 200 gr ya da daha fazla MAP eritilebilir. MAP, eriyebilen başka her türlü gübreyle rahatça karıştırılabilir ve çeşitli formülasyonlarda “çok besinli” damla sulama ve yaprak gübreleri yapılabilir. Ancak içeriğinde kalsiyum (Ca) bulunan gübrelerle birlikte kullanılmamalıdır.
MAP kullanımı sayesinde damla sulamada kullanılan gübreli suyun pH değerinin hafif asit civarında tutulmasıyla, verilen tüm ana ve iz elementler bitkiler tarafından daha kolay alınır. Bünyesindeki fosfor (H2PO4) -1 değerlikli olduğundan, bitki tarafından tercih edilen fosfor formudur ve kolaylıkla alınabilir.
Di Amonyum Fosfat
DAP gübresi nedir?
DAP (Diamonyum Fosfat) gübresi iki besinli bir gübredir. Bünyesinde %18 azot (N) ve %46 fosfor (P) bulunur. İçeriğindeki azot, amonyum (NH4) formunda olduğu için özellikle bitkilerin ilk gelişme dönemlerinde etkilidir. Yapısındaki azot miktarı taban (toprakaltı) gübresi olarak kullanıldığında bitkinin tüm ihtiyacını karşılamayabilir. Bunun için DAP kullanımında üst gübrelemede bitkinin diğer azotlu gübrelerle desteklenmesi gerekir. Azotu amonyum (NH4) formunda olduğu için toprakta tutulur. Aşırı yağış veya aşırı sulama durumunda topraktan yıkanma ile azot kaybı olmaz.
Nerelerde kullanılır?
DAP gübresi tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de fosforlu gübre olarak kullanılmaktadır. Bitki besini olarak fosfor, bitkinin ilk gelişme dönemlerinde kök gelişmesi için elzemdir ve enerji metabolizmasında fosfora çok ihtiyaç vardır. Yeterli miktarda veya uygun derinliğe uygulanmaması durumunda bitkide fosfor noksanlığı görülür; verimde ve kalitede büyük düşüşler olur. Bu konuda web sayfasının “Gübreleme Önerileri” başlığı altından daha geniş bilgiye ulaşılabilir.
Kullanım şekli
DAP gübresinin özellikle pH değeri 7,5’in üzerinde olan kireçli topraklardaki etkisi Triple Süperfosfat’a oranla daha fazladır. DAP gübresinin bünyesindeki fosforun bir kısmı –diğer fosforlu gübrelerde olduğu gibi– kireçli toprakta bol miktarda bulunan kalsiyum (Ca) ile birleşerek bitkiler tarafından alınamaz forma dönüşmektedir. Ancak topraktaki bazı fizikokimyasal süreçler sonucu tekrar yarayışlı forma dönüşebilir. Bu nedenle tüm fosforlu gübrelerin ve DAP gübresinin serpme yöntemi yerine gübreleme ekipmanları kullanılarak bant (çizi) yöntemi ile uygulanması daha yararlıdır.
DAP gübresi diğer kompoze gübreler gibi ekim öncesi veya ekimle birlikte uygulanmalı ve bitkinin kılcal kök derinliği dikkate alınarak toprağa karıştırılmalıdır. Tohum çimlendikten (çıkıştan) sonra uygulanması halinde etkisi görülmez. Bunun nedeni ise fosforun toprakta tutulması ve toprağın derinliklerine doğru hareket edememesidir. Fosfor yağışlarla senede 5-6 cm kadar derinliğe inebilir. Bu nedenle DAP uygulaması ekim derinliğinin 5-6 cm altına yapılmalıdır.
AMONYUM SÜLFAT
Toz şekere benzediğinden dolayı çiftçilerimiz tarafından `şeker gübre` diye adlandırılır. Yapısında azot ve kükürt içerir. Azotla birlikte bitkinin kükürt ihtiyacı da karşılanmış olur. Kireçli topraklarda dengeleme için kullanımı uygundur. Bitkinin gelişimini teşvik ettiği gibi, kök ve sapların incelmesini engeller, dayanımını arttırır. Kükürt bitkinin tepe ve kök gelişimi üzerine doğrudan etkilidir. Özellikle kurak geçen yıllarda toprakta kükürt noksanlığını daha fazla göründüğünden bu dönemlerde de kullanılabilir. AS gübresi kolay yıkanmamaktadır, bu nedenle birçok bitkide ekimle birlikte verilebilmektedir. Çeltik ve hububat tarımında sıklıkla kullanılır.
Kalsiyumklorür
Kullanım alanları:İnorganik bir tuzdur. Nem tutma özelliği vardır. Zirraatte, besin sanayiinde (içme suyu yapımı, peynir imalatı, konserve yapımı...gibi) ve kimya endüstrisinde kullanılır. Düşük donma noktası (-50 oC, yaklaşık % 30 konsantrasyonda) birçok uygulama için cezbedici bir özelliğidir. Yaygın olarak yağ (delip) çıkarmada, gıda üretimi ve yol buz kırmada kullanılır. Kalsiyum klorür ayrıca doymuş olefilik ve aromatik hidrokarbonlar, alkil halojenler ve esterler gibi bir çok organik bileşiklerin ve bunların sulu çözeltilerinin kurutulmasında (sudan uzaklaştırılmasında) kullanılmaktadır. Ambalajlar, katılaşmayı önlemek için sıkıca kapalı olarak muhafaza edilmelidir.
Potasyumklorür
Potasyum Klorür, suyun sertliğine yol açan kalsiyum ve magnezyum iyonlarının sudan uzaklaştırılmasında kullanılır.
