1. Ekonomik önemi, Anavatanı ve Yayılma Alanları
Acur sofralık ve turşuluk olarak yaz ayarında asçık tarla koşullarında yetiştirilmektedir. Üretim alanları ve miktarları ile ilgili sağlıklı veriler bulunmamaktadır. Acur tamamen iç Pazar için yetiştirilmekte ve tüketilmektedir. Halk arasında yılan kavunu olarak da adlandırılır.
Acurun anavatanı hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak Anadolu, İran, Afganistan ve Güney Batı Asya anavatanı olarak kabul edilmektedir.
2. Morfolojik Özellikleri
2.1. Kök
2.2. Gövde
2.3. Yaprak
2.4. Çiçek
2.5. Meyve
2.1. Kök
Acur bitkisinin kökleri kıraç arazilerde oldukça derine gider. İyi hazırlanmış elverişli topraklarda kökleri yüzeysel olarak yayılır. Toprak yapısına bağlı olarak bitkinin kökleri su ve besin maddelerini alabilecek şekilde gelişirler. Kökler genellikle derinlere ve yanlara doğru büyürler.
2.2. Gövde
Acurlarda ana gövde 1-2 metreye kadar uzayabilir. Ana gövde üzerinde yan dallar oluşur. Gövde başlangıçta otsu, yuvarlağa yakın kesitli üstü tüylerle kaplıdır. Daha sonra gövde selülozik bir yapı alarak sertleşir ve köşeli bir görünüm alır. Gövde açık yeşilden koyu yeşile kadar değişen renklerde olabilir.
2.3. Yaprak
Acur yaprakları kavun yapraklarına çok benzer. Yuvarlak, kalp şekilli veya beş köşeli olabilirler. Yapraklar tüylü, yaprak sapları uzun ve boylamasına olukludur. Yaprakları gövdede olduğu gibi açık yeşilden koyu yeşile kadar değişen renklerde olabilir.
2.4. Çiçek
Acurlar biyolojik bakımdan monoecious karakterde çiçeklere sahiptir. Ayrıca kabakgiller familyasında görülen diğer çiçek tiplerine de rastlanır. Çiçekler yaprak koltuklarından çıkar. Acurun çiçekleri genellikle kavunun çiçeklerine benzer, tozlanma böcek ve arılarla olur.
2.5. Meyve
Acurlarda farklı şekil ve renklerde meyvelere rastlanır. Acur meyveleri uzun ve silindire yakın, 45,90 cm uzunluğunda, 2.5, 7.5 çapında, çoğunlukla eğri ve orak şeklindedir. Bunların dışında konservelik olarak değerlendirilen yuvarlak meyveli çeşitlerde vardır. Meyvelerin renkleri yazlık kabaklarda olduğu gibi gri-beyaz renkten koyu yeşile kadar değişebilir. Ayrıca meyveleri boyuna olukludur.
Meyveler sertleşmeden hasat edilir ve değerlendirilirler. Hasatta gecikme olursa meyveler ve çekirdekler sertleşir, çekirdek evleri boşalır. Sebze olarak değerlendirilen meyvenin tadı tam olgunlaşmamış kavun meyvesi (kelek) tadındadır.
3. Tohum ve çimlenme özellikleri
Acur tohumları hıyar ve kavun tohumlarına benzer. Tohumların renkleri hıyarlarda olduğu gibi beyazdır. Bin dane ağırlığı 25-50 gram arasında değişir.
Tohumlar normal koşullarda canlılıklarını 5-8 yıl muhafaza eder. Tohumlar çimlenebilmek için toprak sıcaklığının 15 ?C üzerinde olmasını ister. Optimum çimlenme sıcaklığı 25-30 ?C’dir. Düşük sıcaklık koşullarında olduğu gibi yüksek sıcaklıklarda çimlenme ve bitki gelişimi üzerinde olumsuz etki yapar.
4. Yetiştirilme istekleri
4.1. İklim isteği
4.2. Toprak isteği
4.1. İklim isteği
Sıcak iklim sebzesi olarak bilinen acur, kavun ve karpuzun yetiştirildiği iklim koşullarında başarılı bir şekilde üretilir. Bitkinin optimum gelişme sıcaklığı 20-30 ?C’ler arasındadır. Sıcaklık değişimleri bitki gelişimini ve meyve verimini olumsuz yönde etkiler.
4.2. Toprak isteği
Acur derin, geçirgen, su tutma kabiliyeti çok iyi, drene edilmiş, organik ve besin maddelerince zengin tınlı topraklarda çok iyi gelişir. Ağır bünyeli topraklarda kök hastalıkları artar. Kumlu topraklarda düzenli sulama yapılmalıdır. Aksi taktirde bitkinin gelişimi yavaşlar ve ömrü kısalır. Torak pH’sı nötr olmalıdır.
5. Yetiştirilme Şekli
5.1. Toprak hazırlığı ve ekim
5.2. Çapalama
5.3. Sulama
5.4. Gübreleme
5.5. Tarımsal Savaşım
5.1. Toprak hazırlığı ve ekim
Acur genellikle doğrudan tohum ekme yöntemi ile yetiştirilir. Fide ile üretilmez.
Toprak hazırlığı toprak yapısına bağlı olarak ve karpuzlarda olduğu gibi yapılır. Ekim ise yine kavunlarda olduğu gibi sıra usulü veya ocak usulü şeklinde yapılır. Sıra arası mesafeler 120-150 x 50-100 cm arasında değişir. Tohumların çimlenmelerini hızlandırmak için kavunlarda uygulanan tohumların ıslatılması, birkaç tanesinin bir araya dikilmesi gibi yöntemler uygulanmalıdır.
5.2. Çapalama
Acur bitkileri 1-2 yapraklı döneme geldiklerinde her ocakta en iyi gelişen 1-2 bitki bırakılır. Bu dönemde çepinle kaymak tabakası kırılır ve fazla bitkiler uzaklaştırılır. Bu dönemde çepinle kaymak tabakası kırılır ve fazla bitkiler uzaklaştırılır. Bitkiler 10-15 cm boya ulaştıklarında çapa yapılarak bitkilerin boğazları doldurulur. Bitkilerin yan dalları sıra aralarını örtmeye başlayıncaya kadar sıra araları makine ile işlenir. Bu işleme anında yabancı ot temizliği yapılır, toprak havalandırılmış olur.
5.3. Sulama
Acur genellikle kıraç arazilerde yetiştirilir. Bu nedenle fazla sulanmaz. Bu durumda meyve kalitesi ve verim düşük olur. Sulama yapılırsa meyveler daha hızlı büyür ve bitki başına verim de artar.
5.4. Gübreleme
Acur organik maddece zengin topraklarda çok iyi yetişir. Organik madde yetersiz ise toprak ticari gübrelerle gübrelenmelidir. Toprak yapısına bağlı olarak gerekli miktarda çiftlik gübresi ve suni gübre toprağa verilir. Hafif bünyeli ve kıraç arazilerde yetiştiricilik yapılacak ise verilecek çiftlik gübresi ve suni gübre miktarı arttırılmalıdır. Dekara 2-4 ton çiftlik gübresi, 3-6 kg azot, 4-6 kg fosfor ve 5-6 kg potasyum verilmesi verim ve kalite üzerine olumlu etki eder.
5.5. Tarımsal Savaşım
Acur yetiştiriciliğinde hastalık ve zararlılara karşı çok iyi mücadele edilmelidir. Kavun ve karpuzlarda görülen hastalık ve zararlıların büyük bir çoğunluğu acur bitkisinede zarar vermektedir. Planlı bir mücadele uygulayarak zarar oranı azaltılmalıdır.
6. Olgunluk Hasat ve Depolama
Acur meyveleri sertleşmeden çeşide has renk ve büyüklüğe ulaştığında hasat olgunluğuna gelmiş kabul edilir. Hasat olgunluğundaki meyvelerin üzerinde tüyler bulunur. Hasat geciktikçe tüyler kaybolur, meyve eti sertleşir. Çekirdek evi boşalır ve çekirdeklerde renk değişikliği ve sertleşme olur.
Hasat sabah erken saatlerde veya akşamüzeri gün batımında makas veya keskin bir bıçakla meyve sapından kesilerek yapılır. Hasat edilen meyveler taşıma kaplarına alınır.
Acur meyveleri genellikle depolanmaz. Kısa sürede tüketime sunulur. Gecikme olursa hızlı bir şekilde pörsür ve bozulur. Normal koşullarda buzdolabında bir hafta saklanabilir.
7. Verim
Dekardan alınan ürün miktarı yetiştirme şartları, toprak koşulları, iklim faktörleri, bitki sıklığı ve çeşide bağlı olarak değişir. Ayrıca sofralık ve turşuluk olarak yetiştirmede verim üzerinde etkilidir. Dekardan 1.5-2 ton arasında ürün alınır.
8. Tohum Üretimi
Acurlarda tohum üretimi tohumdan tohuma metodu ile yapılır. Tohum ekiminden tohumluk meyve hasadına kadar yapılan kültürel işlemler ana hatları ile pazara yönelik üretime benzer. Tohumluk bitkiler ya ayrı bir parselde üretilirler yada seçilen bitkiler üzerinde bırakılan meyveler tam olarak olgunlaştıktan sonra hasat edilirler. Hasat olgunluğuna gelmiş tohumluk meyveler oldukça büyük bir görünüm almıştır. Meyve eti sertleşmiş, çekirdek evi boşalmış ve çekirdekler sertleşmiştir. Hasat edilen meyveler boylamasına kesilir. Meyve içindeki tohumlar ayıklanır, daha sonra yıkanır. Bez veya tülbent üzerinde kurutulur. Kuruyan tohumlar selektörden geçirilerek temizlenir ve boylara ayrılır. Temizlenmiş ve boylanmış tohumlar ekim zamanına kadar uygun koşullarda saklanır.
Tohum verimi çeşit, bitkiler arası mesafe, kültürel işlemler ve tohum alma yöntemlerine bağlı olarak dekardan 10-15 kg arasında değişir.
