Bitkilerin güneş yanıklığı hasarları, sıcaklık stresi bozuklukları ve zararlı haşere saldırılarından korunmasını sağlayan gözenekli, beyaz, ince koruyucu bir tabaka ile yekpare bitki yüzeyinin kaplanması işlemidir.
Uygulamanın mantığı, sıcak yaz mevsimi boyunca güneşin yakıcı ve kavurucu sıcaklarında etkili ışınlarını yansıtarak koruma sağlayan ve bitkiyi serin tutan hafif, havadar, beyaz bir elbise giydirilmesidir.
İnce örtü kaplama teknolojisinde, kaplama materyali olarak hazırlanan süspansiyon normal bir sprey aletiyle (çeşitli büyüklüklerde atomizer ve pülverizatör ilaçlama aletleri) bitki üzerini kaplayacak şekilde püskürtülür. Uygulamanın tam ve etkili fayda sağlayabilmesi için bitki üzerinde esaslı bir koruyucu örtü tabakası oluşmalıdır. Örtü kaplama işlemi, haşere saldırıları ve aşırı sıcaklar başlamadan önce yapılmalıdır.
UYGULAMA ZAMANI, DOZLAR VE METOD :
Yumuşak çekirdekli meyveler, nar, üzüm, muz, zeytin ve sert kabuklu meyvelerde ilk uygulama; Haziran ayının ilk veya ikinci haftasında tam doz ( % 5’lik süspansiyon: 100 lt suya 5 Kg Sunguard-WP ) diğer uygulamalar ise 2 veya 3 hafta aralıklarla yarım doz ( % 2,5’luk süspansiyon: 100 lt suya 2,5 Kg Sunguard-WP) şeklindedir. Her türlü spreyleme aleti kullanılarak bitkinin dallar, yapraklar ve meyveleri yekpare beyaz örtüyle kaplanır. Uygulamalar hasat dönemine 2 hafta kala kadar yapılabilir.
Sert çekirdekli meyvelerde ise meyve çapı 0,5-1 cm olunca tek tam doz uygulanır. Hasattan 2 hafta sonra yapılacak yaz budamasını takiben hemen yarım doz uygulanır. 2 veya 3 hafta sonra bir yarım doz daha uygulanır.
Hasat sonrası yapılan uygulamalar, gelecek yılda ağaçların daha verimli ve kaliteli ürün vermesinde belirgin etki gösterecektir. Özellikle sıcaklık stresi bozuklukları minimum düzeye düşecektir. Kiraz ve erik de ikizlenme, mahmuz ve derin sutre bozuklukları önlenebilecektir.
Sebzelerde; Baklagiller, domates, salatalık, biber, kavun, karpuz, balkabağı vd. bitkilerde ilk uygulama çiçeklenmeyi takiben yarım doz ( % 2,5’luk süspansiyon) olarak yapılır. Hava sıcaklıklarına göre ikinci bir uygulama yapılabilir.
Havaların serin ve yağışlı olması durumunda uygulama aralıkları uzatılabilir.
Güneş yanıklığı hasarlarına karşı koruma sağlar,
Bitkiyi serin tutarak sıcaklık stresi bozukluklarını önler,
Fotosentezi arttırarak bitkilerin daha iyi beslenmesini sağlar,
Yaprakların daha canlı, güçlü ve düzgün olmasını sağlar,
Meyve ve sebzelerde daha iyi renk ve düzgün şekil oluşturur,
Kovucu (repellent) etkisiyle zararlı haşare saldırılarını önler,
Hidrofobik özelliği sayesinde geç ilkbahar ve erken sonbahar donlarına karşı koruma sağlar.
GÜNEŞ IŞINLARI VE MEYVELERDE GÜNEŞ YANIKLIĞI
Güneş ışınları uzun ( infrared ) ve kısa ( ultraviole ) dalgalardan oluşur. Ultraviole-A ışınlarının dalga boyları 320-380 nm’dir. Deri veya kabuğun derin tabakalarına ulaşır ve yayılır. Ultraviole-A ışını yıl boyunca ve gün içinde değişik saatlerde, mevsimlerde ve hava koşullarında değişmeksizin etkili olmaktadır. Ultraviole-B ışınlarının dalga boyu 290-320 nm’dir. Derinin veya kabuğun üst tabakasını etkiler. Ultraviole-B ışını yaz aylarında ve yüksek rakımlı yerlerde daha yoğundur.
Güneş ışınlarının meyve kabuğu ve yapraklar üzerindeki olumsuz etkileri ;
Meyve kabuğunda incelme,
Meyve kabuğu ve yapraklarda kuruluk, elastikiyetin bozulması ve buruşukluk,
Meyve renginde değişiklik ; beyazlaşma, sararma, kızarma ve kahverengileşme
Foto-yaşlanma hızlanması, hücre ölümü ve kırışıklık,
Kabuk altında keçeleşme,
Kısa raf ömrü ve depolamada erken çürüme,
Güneş ışınlarından bitkileri koruma yöntemleri ;
Gölgeleme :
Değişik türlerde örgülü filelerle yapılır. Kısmen koruma sağlayabilir. Güneş yanıklığını önlemede % 15-20 oranlarında olumlu etki gösterir.
Giysileme :
İnce örtü kaplama teknolojisi uygulaması ile yapılır. Ağacın gövde, yapraklar ve meyveleri üzeri beyaz ince bir film tabakası ile kaplanır. Güneş ışınlarını yansıtır. Bitkiyi serin tutar. Güneş yanıklığını önlemede % 50-75 oranında koruma sağlayabilir. Ultraviole ışını kabuk yanıklığına, İnfrared ışını ise kabuk altında kızışma ve keçeleşmeye neden olur.
Yaz aylarında şiddetli hava sıcaklığı ve güneşin zararlı morötesi ( Ultraviole) ve kızılötesi (infrared) ışınlarından dolayı sıcaklık ve güneş yanıklığı bitkilerde stres yapabilir. Örneğin ceviz’de 30°C üzerindeki hava sıcaklıklarında fotosentez faaliyeti engellenir. Zararlı UV ışınları güneş yanıklığına yol açabilir. Şiddetli güneş yanıklığı hasarı dış kabukta belirgin koyu doku bozulmaları gösterir. İç kısımda ise çekirdek içinde kararma ve büzüşme oluşturduğundan pazar kalitesini düşürür. Kaliteli bir ceviz meyvesinde iç, dolgun ve beyaz renkte olmalıdır. Dr. Larry Schrader (Washington State University) bodur elmalarda Güneş Yanıklığının üç değişik tipini tanımlar ve ısıya karşı uygun korumanın önemini vurgular.
1.Tip güneş yanıklığı : Meyve kabuğunun yüzeyinde oluşan sıcaklığın 10 dakika süre içerisinde 52 °C ulaşması durumunda oluşur. En ciddi tip olup hücre ölümüne neden olur.
2.Tip güneş yanıklığı : Meyve kabuğu yüzey sıcaklığının 1 saat süre ile 42°C-48°C düzeyine ulaşması durumunda oluşur. Meyve türlerine kabuk üzerinde kızarma veya kahverengileşme görülür.
3.Tip güneş yanıklığı : Meyve kabuğu üzerinde ağarma (beyazlaşma) şeklinde görülür. Ağaçlarda seyreltme yapıldığında ve ağaç dalları eğildiğinde meyvelerin doğrudan güneş ışınlarına maruz kalması sonucu oluşur.
15 Haziran – 28 Eylül döneminde günlerin %37 sinde Güneş Yanıklığına neden olan sıcaklıklar oluşmaktadır.
SUNGUARD – WP ; Narenciye, bodur elma, armut, üzüm, kiraz, zeytin, nar, ceviz, badem ve antepfıstığı gibi bitkilerde sıcaklık stresi ve güneş yanıklığının neden olduğu bozuklukları önlemede etkili olduğu görülmüştür. Uygulama; önerilen dozda hazırlanan bir süspansiyon sıvının sprey aletleriyle (Atomizer vb.) bitkinin gövde, dallar, yapraklar ve meyveler üzerine yekpare püskürtülmesi işleminden ibarettir. Giysileme metodu, bitkiyi yaz mevsiminde serin tutan beyaz bir elbise giydirilmesi olarak düşünülmüş ve ince örtü kaplama teknolojisi olarak özellikle meyvecilikte yeni bir çığır açmıştır.
Bitkinin dallar, yapraklar ve meyveleri üzerini yekpare kaplayan beyaz-ince koruyucu örtü tabakası sıcak yaz günlerinde bütün gün güneş altındaki bitkileri serin tutarak sıcaklık stresini önler, zararlı güneş ışınlarını ise kırıp yansıtarak güneş yanıklığı tahribatını önler.
Güneş yanıklığı, bazı meyvelerde - özellikle bodur elma ve nar - üretim miktarında %20-30 oranında etki göstererek büyük tahribatlara ve ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Amerika, Arjantin, Şili, Avustralya, Yeni Zelanda, İspanya, İtalya başta olmak üzere Granny Smith ve Fuji gibi bodur elmalarda ve narda bir faciaya dönüşen güneş yanıklığı hasarlarını %50–75 oranlarında düşürmüştür. İspanya’da zeytin bahçelerinde yapılan denemelerde; 2003 yılında %24 daha fazla yağ, 2004 yılında %50 daha fazla yağ üretildiği rapor edilmiştir. (Effects of kaolin particle film on olive fruit yield, oil content and quality, Sour G., Makee H /Advances in Horticultural Science, July, 2004, Vol.114, SPAIN)
SUNGUARD – WP uygulamasıyla bitkilerde sıcaklık stresi ve güneş yanıklığı tahribatlarının önlenmesinin yanı sıra trips, armut pisellası, güve, bit, böcü, afid, elma iç kurdu, yaprak delen, yaprak büken, Akdeniz meyve sineği ve zeytin sineği gibi birçok zararlı haşereyi kovucu etki göstermektedir. Hidrofobik ( su itici ) özelliği sayesinde yaprak ve meyve yüzeyindeki su zerreciklerini itmesi sonucu geç ilkbahar ve erken sonbahar donlarına karşı koruyucu etki gösterir. Bitkiye -2°C ile -6°C arasında dayanıklılık kazandırır.
Son yıllarda ABD de kirazlarda sıcaklık stersinden dolayı oluşan meyve bozuklukları ve ikizlenme sorununu gidermeye yönelik uygulamalarda da olumlu sonuçlar alındığı belirtilmektedir. Hasattan iki hafta sonra yapılan yaz budamasını takiben yapılan yarım doz uygulama ve 15-20 gün ara ile yapılan ikinci uygulama sonunda ağaçların gelecek yılda daha yüksek verim ve daha kaliteli ürün verdikleri gözlenmiştir. Kirazda derin sutre, mahmuz ve ikizlenme bozuklukları önemli oranda düşürülmüştür.
Ülkemizde bodur elma, şaraplık üzüm, nar, muz , narenciye, armut, kiraz, zeytin, ceviz, badem, antepfıstığı tarımında yüksek verim ve kalite için ince örtü kaplama teknolojisi uygulaması her geçen gün daha da geniş bir potansiyele hitap etmektedir.
Sert çekirdekli meyvelerde kiraz, kayısı, erik, nektarin ve şeftali de hasat döneminden sonra 2 nci haftadan sonra yapılan yaz budamasını takiben SUNGUARD-WP ile ince örtü kaplama teknolojisi uygulamasıyla ( uygulama; yarımşar doz 15-20 gün ara ile 2 defa yapılmalıdır.)
Gelecek yılda bitkinin daha yüksek verim ve daha kaliteli ürün vermesini sağlayacaktır.
BİTKİLERDE SICAKLIK STRESİNİN NEDEN OLDUĞU SORUNLAR
Fotosentezi düşürüyor. Topraktan besin alımını yavaşlatıyor.
Meyvelerin dallardan dökülmesini artırıyor.
Metabolik rahatsızlıklar meydana getiriyor.
Meyvelerde çatlama ve yarılmaya sebep oluyor.
Toksin oluşumu başlıyor.
Ağaç dallarında eğilme ve dallarda kırılmalar oluyor.
Bitkilerde yaşlanma ve doku ölümleri başlıyor.
SUNGUARD-WP uygulamasýyla;
Yüksek hava sıcaklıkları altında bitkinin kanopi sıcaklığını düşürür.
Meyve yüzeyi üzerinde yüksek ısı oluşumunu önler. Dolayısıyla kabuk yüzeyinde renk değişimi, kabul altında ise kızışma meydana gelmez.
Bitkinin yaprak ve meyvelerini serin tutarak sıcaklık ve su stresi oluşmasını önler.
Fotosentezi artırarak bitkinin besin alımını düzenler. Fotosentezin %30 oranında arttığı yapılan ölçümlerde belirlenmiştir.
Bitkinin bağışıklık sisteminin güçlendirilmesini sağlar ve metabolizma aktivitesini
düzenler. Dış etkilere karşı direnci artırır. Dallarda kırılma ve meyve dökülmesini önler.
Zararlı haşereleri kovucu ve uzaklaştırıcı özelliği nedeniyle Meyve sineği, trips, psilla, bit, güve ve afid gibi böcek hasarlarına karşı koruma sağlar.
Meyvelerin renkleri canlı, Brix değeri yüksek, düzgün şekilli, standart irilik ve peklikte yarasız, passız, lekesiz, çatlaksız ve güneş yanıksız olmasını sağlar.
Kiraz meyvelerinde derin yarık (deep suture), mahmuz (spur) ve ikiz meyve (double fruit) anormallikleri, sıcak iklim bölgelerinde hasad sonrası Temmuz-Agustos aylarında aşırı sıcakların bitkide gelecek yılın meyve gözü oluşumu ve gelişimi sürecindeki etkileri ve tahribatı sonucu meydana gelmektedir. Bu dönemde ağaçların kanopi (taç) sıcaklığının, gövde ve dalların kabuk yüzeylerinde oluşan yüksek ısının düşürülmesiyle bitkiyi serinleten, yapraklardaki su kaybını önleyerek dallar ve yapraklardaki su oranını dengeleyen “BEYAZ GİYSİLEME“ veya “İNCE ÖRTÜ KAPLAMA“ uygulamasıyla kiraz meyvelerindeki şekil bozuklukları önemli ölçüde azaltılmaktadır.
Bodur kiraz yetiştiriciliğinde ilk 3 yıl, tüm canlılarda olduğu gibi çok kritik bir dönemdir. Gerek kök gelişimi ve güçlü bir kök sisteminin oluşması gerek sağlıklı ve dış etkilere dayanıklı gövde ve dalların gelişmesi bu dönemde gerçekleşir. Sıcaklık stresinin meyvelerde yarattığı şekil bozuklukları kadar önemli diğer bir sorun ise güneşin zararlı ışınlarının yakıcı etkisi sonucu oluşan kabuk yanıklığının ( scabscald ) –özellikle ağaçların güney ve güneybatı yönlerine dönük yerlerinde oluşmakta- ilerlemesi sonucu zamklaşma ve gövde yanık yarası (scaffoldscald) oluşmaktadır. Bu yaralı bölgedeki doku ölümleri ve bakteri oluşumları ağaçta bakteriyel kansere ( bakteriyel kanser) veya kangrene dönüşerek ağacın her tarafına yayılarak kurumasına neden olmaktadır. Kemalpaşa/İZMİR, Salihli/MANİSA, Ceyhan/ADANA Honaz/DENİZLİ bölgelerinde kurulu kiraz bahçelerinde sıcaklık stresi anormallikleri ve bakteriyel kanser, kiraz üreticilerini büyük ekonomik kayıplara uğratmaktadır.
Bodur kirazlarda dikimden itibaren ilk 3 yıl, Temmuz-Ağustos döneminde Beyaz giysileme veya ince örtü kaplama uygulamasıyla gövde ve dalların kabukları üzerinde yanıklık sorunları önlenmekte, genç kiraz ağacının taze ve hassas olan gövde ve dallarının dayanıklılığı artmaktadır.
ALARA TARIM A.Ş.’ nin Ceyhan/ADANA kiraz bahçesinde 2006 Haziran hasad döneminden 2 hafta sonra yaz budaması yapılarak hemen ardından SUNGUARD uygulaması yapılmıştır. 2-3 hafta arayla temmuz-ağustos döneminde bitkiyi serin tutmak amacıyla uygulamalar sürdürülmüştür.Uygulamanın meyve anormallikleri üzerindeki sonuçları 2007 üretim sezonunda gözlenecektir.
ZARARLI BÖCEKLERİN SEBEP OLDUĞU EKONOMİK KAYIPLARDA AZALMA
SUNGUARD: Böcek zararını nasıl azaltır?
Sunguard partikülleri dağılır ve böceğin vücuduna yapışır
Sunguard partikülleri böceği rahatsız eder
temizlenmeye neden olur
beslenme ve yumurtlamayı azaltır
Sunguard bitkiyi kamufle eder
görsel yanılmaya neden olur
bitkiler fark edilemeyebilir
dişi, bitkiye inmez
Sunguard uygulaması yapılmış yaprak ve meyve yüzeyinde böcek tutunamaz.
Sunguard, böcek davranışlarını birkaç değişik mekanizmayla etkiler
Fiziksel itme
Böcekler Sunguard film üzerine yerleşmekten kaçınır
Görsel yanılma
Sunguard ev sahibi bitkiyi kamufle eder ve onu fark edilmez yapar
Yumurta bırakmada azalma
Dişiler, Sunguard uygulanmış yüzeye yumurta bırakmaktan kaçınırlar
Beslenmeyi engelleme
Böcekler Sunguard uygulanmış dokuları yemekten kaçınırlar
Böceğin bitki yüzeyini kavrama yeteneğini azaltır
Böcekler sıklıkla Sunguard uygulanmış yüzeylerden düşerler
Fiziksel olarak hareketi sınırlar
Böcekler Sunguard kaplanmış bitki yüzeyleri arasında hareket etmekte zorlanır
Felç ve değişik davranış
Doğrudan Sunguard sıkılmış böcekler uyuşuk ve tepkisiz kalabilirler
Sunguard WP: Armut Psyllasyna Etkisi
Yetişkin Armut Psyllası - Ön Ayak
Beyaz giysileme teknolojisi uygulamasıyla taç üzerinde oluşan beyaz ince örtü tabakası birçok zararlı haşare üzerinde kovucu etki gösterir.
Beyaz ince örtü, bitki üzerine dik olarak gelen güneş ışınlarını değişik açılardan kırarak yansıtır. Taç üzerinde değişik yönlere yansıyan ışınlar bazı böceklerin görme organlarını kamaştırıp rahatsız ederek kaçmasına sebep olur. Bazı böcekler ise alışkın olmadıkları bir ortama uyum gösteremezler. Çevresel etkiler (ışık, beyaz, renk, toz, vb.) böceklerin duyu organlarının algılamalarını köreltir. Ayaklar, ağız ve kanatlara bulaşan beyaz tozun tahriş etme etkisi, yaprak ve meyve özsuyu ile beslenen böceklerde ince toz tabakasının acılık hissi vermesi gibi etkileri böcekleri uygulama yapılan bitkilerden uzaklaştırır. Böcekler, bitkinin dalları, yaprakları ve meyveleri üzerinde rahat hareket edemezler, yumurta bırakamazlar, korku-panik ve şaşkınlık nedeniyle zarar veremeden bitkiyi terkederler.
Kaynaklar:
