Doğada 3 çeşit sedir çamı bulunur. Cedrus Libani (Lübnan sediri)(toros sediri), C. Atlantica (Atlas sediri) ve C. Deodarus (Himalaya sediri). Lübnan sediri geliştiğinde tepesi düzleşen, 30 metre kadar büyüyebilen bir çamdır. Dalları toprağa paralel gelişir. Anavatanı Lübnan’da bile Toroslar’dakinden fazla sedir bulunmaz. İstanbul’da sahil bölümlerinde ılıman ve kuytu alanlarda Lübnan sediri gelişebilir. Kara, dona diğer türlerine göre fazla dayanamaz. Fakat Asya’da bulunan bir tür C. Stenocoma geliştirilip soğuğa dayanıklı hale getirilmiştir. Odunu pembemsi ve güzel kokuludur. Zamanında kutsal merkezlerde iç mekan işçiliğinde kullanılmıştır.
Atlas sediri şeklini en beğendiğimdir. Yumuşak dalları, kısa iğneleriyle çabuk gelişirler. 50 metre kadar büyüyebilen bu çam bana hep Japon Kabuki tiyatrosu figürlerini anımsatır.
C. Atlantica “Glauca” mavi olanıdır. Anavatanı Fas, Cezayir olan bu çam çok değişik topraklarda yetişebilir. Hafif asitli topraklardan özellikle kireçli topraklarda, kayalıklarda, yamaçlarda gelişebilir. Atlas sediri için kışın belli miktar kar yağışlı, yazın sıcak ve kuru geçmesi şarttır. Odunu sarımsı kahverengidir. Mobilya ve inşaat yapımında kullanılır. Kozalakları 40 yaşından sonra oluşmaya başlar.
Deodora ya da Himalaya sediri daha uzun iğneleriyle ve en yumuşak dallarıyla tanınabilir. Diğerlerine göre yavaş gelişir. Küçük bahçelerde yetişmesi daha iyidir. Soğuğu pek sevmez. Ilıman kuşak bitkisidir.
Tüm sedirler, üzerinde oluşan kozalaklardan çıkan kanatlı tohumlardan yetişebilir. Yalnızca mavi ve açık sarı türleri dalından özel yöntemle yetiştirilir. Üçü de deniz kenarında tuzdan etkilenmez. Ufak fideler yetiştirilirken yapmanız gereken, yetişen esas gövdenin tek bir dalda olmasını sağlamanızdır. Yanında dik çıkmış esas dal gibi olanları kesin, tek gövde gelişimi hızlandırır.
Sedirler yılda 30 – 90 santim büyür. Bahçenize sedir dikecekseniz bol güneşli ve açıklık alanları seçin. Etrafındaki fazla miktarda bitki türü, rutubet, gölge kozalak ve tohum gelişimini etkileyebilir.
Sedirleri gruplar halinde ve çok yakın olmayacak şekilde dikin. Asla hayvansal gübre vermeyin. Senede iki kez çam gübresi verin. Bauhaus’da bulabilirsiniz. İlkbaharda gelişim için ve sonbaharda dinlenmesi için… Asla altında çim yetiştirmeye zorlamayın. Yonca dikin yeter. Fazla su ağaçlara zararlı olabilir. Dibini çapalamayın. Piyasada 2.5 milyondan, 5 metrelik 110 milyona kadar değişik sedirler bulabilirsiniz.
TOROS SEDİRİ (CEDRUS LIBANI)
Anavatanım Türkiye ve Lübnan’dır. Türkiye’de halk arasında “Katran” olarak adlandırılırım. Türkiye’de, Toros Dağları ve daha güneyde Amanos Dağları üzerinde yayılış gösteririm. Çamgiller (pinaceae) ailesindenim.
Genç ağaçlarda piramidal formda olan habitusum, yaşlandıkça tepe yapısının bozulması nedeniyle şemsiye görünümünü alır. Görkemli bir habitusa sahibim. Büyük boylu, yaprağını dökmeyen bir ağacım.
20-40 metre boya, 2 metre gövde çapına ulaşabilirim. Ortalama 3000 yıl yaşarım.
Başlangıçta gövde kabuğum parlak, kahverengi veya koyu gri renkte; daha sonraki dönemlerde çatlaklı ve gri-siyah renktedir.
Koyu yeşil, sert ve batıcı olan iğne yapraklarım, kısa sürgünlerim üzerinde rozet şeklinde oluşur. Dallarım gövdeden genellikle 90 derecelik bir açı ile çıkarlar.
Çiçeklerim sonbaharda kısa sürgünler üzerinde yer alırlar. Polen kümelerim sarı renktedir. Dişi çiçeklerim daha küçük ve yeşilimsi renktedir.
Adımı “Kozalaklı Ağaç” anlamına gelen Cedrus’tan alırım. Eterik yağlı, güzel kokulu odunlarım çok dayanıklıdır. Bu nedenle binaların dış cephelerinde, toprakla temas eden yerlerde, demiryolu traversleri ve gemi yapımında kullanılırım
Atlas sediri
Pinaceae
BOTANİK ÖZELLİKLERİ:
Güneşli ortamlarda büyüyen ters sedir gelişimi oldukça yavaştır. Yaprak dökmezler. Aşağı doğru sarkık ve esnek dalları en tipik ve kendine özgü özelliktedir. Aşılı türler olup boyları aşının yapıldığı yüksekliğe göre değişir.
KULLANILDIĞI YERLER:
Çok gösterişli olmaları park ve bahçe peyzaj uygulamalarında bu bitkileri vazgeçilmez kılar. Mekânları cennet bahçesine çevirebilirsiniz.
Himalaya sediri (Cedrus Deodara)
Himalaya Sediri (Cedrus Deodara), Çamgiller (Pinaceae) Familyası 'ndan Batı Himalayalar 'da yetişen bir sedir türüdür. Sedir türleri arasında en hızlı gelişim gösteren tür Himalaya Sediri 'dir.
Bütün ılıman bölgelerde yetişebilir.Tam güneş alan ve asidik toprağı olan yerlere dikilmelidir. Himalaya Sediri büyük bahçeler için tek başına harikulade görüntü oluşturur.
50-60 m boy ve 3 m'den fazla çap yapabilir. İğne yaprakları uzun ve açık mavi veya gri - yeşil renklidir (3-5 cm). Bu yaprakların aşağıya doğru sarkık olması ile diğer türlerden ayrılır. Tepe sürgünü karakteristik olarak aşağıya doğru sarkar. Piramidal görünüşlüdür. Kozalakları 7-10 cm boyundadır.
50-60 m boy ve 3 m'den fazla çap yapabilir. İğne yaprakları uzun ve açık mavi veya gri - yeşil renklidir (3-5 cm). Bu yaprakların aşağıya doğru sarkık olması ile diğer türlerden ayrılır. Tepe sürgünü karakteristik olarak aşağıya doğru sarkar. Piramidal görünüşlüdür. Kozalakları 7-10 cm boyundadır.
