Ülkemizde kavun yetiştirmek oldukça zordur. Bir yaz sebzesi olan kavun Türkiyede en çok üretilen sebzeler arasında yer almaktadır.Kırkağaç kavunu kışlık ve yazlık olarak yetiştirilecektir.
Kavun Türkiye’de reçel, turşu, dondurma hatta kozmetik sanayisinde de kullanılmaktadır. Türkiye kavun üretiminde tüm dünyanın yaklaşık yüzde 10 ve 15 kadarını karşılamaktadır. Kavun tamamen sıcak ve ılık mevsimlerde yetişmektedir. 22 ve 36 dereceler arasında yetişen kavunun yetiştirildiği bölgeler şöyledir.
Kavun Yetiştiriciliğinin Yağıldığı Bölgeler
- Ege bölgesi
- Marmara bölgesi
- İç anadolu bölgesi
- Güneydoğu anadolu bölgesi
- Akdeniz bölgesi
Kavunu Tanıyalım
Kavunun gövdesi tüylü bir yapıya sahiptir. Işığa ihtiyaç duyan kavun kısa ve kalın kökü bulunur. Erkek ve dişi çiçekler ile birbirini döllemesiyle kavun oluşumu sağlanır. Kavun 5 loplu el ayası yapraklara ve 3 ve 5 adet sürgüne sahiptir.
Kavun Üretiminde Arı Faktörünün Önemi
Dişi çiçeklerin döllenmesi için erkek çiçeğin tozlarına ihtiyacı vardır. Arının ise buradaki en büyük etkisi çiçekleri dolaşan arı erkek ve dişi çiçekleri dolaşır ve döllenmesini sağlar. Ayrıca bazı kanatlı böceklerde bu işi gerçekleştirebilir. Bazı yapılan araştırmalarda 2 dekarlık alandaki kavun üretimi için 1 kovan arı konulduğunda kavun verimi yüzde 30 oranında artmaktadır.
Kavun Toprağı
Kavun gelişimi için su tutması iyi olan, direne edilmiş, organik, besin maddelerince zengin ve tınlı topraklarda iyi gelişmektedir. Erken kavun yetiştiriciliği için kumlu ve tınlı, milli tınlı topraklar gereklidir. Kavun geç yetiştiriciliği için ağır ve killi topraklar iyi olacaktır. Kumlu toprak ile yetiştiricilik yapıyorsanız kesinlikle düzenli olarak sulama yapmalısınız.
Kavun Tarlası
Kavunun yetiştirileceği tarla ekim ayından itibaren suyun toprakta tutulması gerekir. Köklerinin toprakta daha iyi gelişmesi ve etrafa yayılması için toprak sonbaharda 1 veya 2 defa 45 cm derinlikte pullukla işlenmelidir. İlk baharda ise 25 cm civarlarında sürülür. Ekim ayında tarla hazır hale gelmelidir.
Gübreleme işlemi ise ahır veya yeşil gübre ile yapılmalıdır. Kavun zengin toprakları sever. toprak ağır ise dekar başına 5 ton kumlu ise yine dekar başına 7 ton gübre atılarak karıştırılmalıdır. Bu işlemle kavunlarınız daha verimli olacaktır.
Gübrenini veriliş zamanı da çok önemlidir. Azotlu gübrenin yarısı, fosforlu ve postalı gübreler ile birleştirilir ve ekimden önce pulluk veya diskaro altına verilir. Azotun kalan diğer kısmı ise 2’ye bölünerek ilki çiçekler sürülürken diğer yarısı ise meyve görüldüğü andan itibaren verilmelidir.
Kavun Dikimi
Kavun tarlaya doğrudan elle veya mibzerle tohum ekimi yapılır. Erkenciliği sağlamak ve geç ilkbahar donlarına yakalanmamak için fide de dikilmelidir. Tohum ekimi akdeniz ve ege bölgesinde nisanın ilk yarısında, Marmara ve trakya da nisanın ikinci yarısında orta, doğu ve güneydoğu anadolu bölgesinde mayısın ilk yarısında dikilir.
Nasıl Dikilir?
Kavun dikmek için ocak ve karık usulü dikimler yapılır. Tarlaya tohum ekimini mizberle yapmanızda fayda var. Çapa ile açılan ocaklara 5 tohum ekilir. Daha sonra üzeri 3 cm toprak ile üzeri hafifçe bastırılır ve fide dikimi yapılır. Yöreye bağlı olarak dikim teknikleri değişmektedir.
Seyreltme
Tarlaya ilk seyreltme gerçek yapraklar oluştuğu zaman yapılmalıdır. Her ocakta kuvvetli ve sağlıklı 3 bitki bırakılmalıdır. Diğer kalan bitkilerin zarar görmemesi için çekilmemeli sadece koparılmalıdır. İlk seyreltme yapıldıktan 2-3 hafta sonra bitkiler 4 yaprak açınca, her ocakta 1-2 bitki kalacak şekilde don seyreltme yapılmalıdır.
Boğaz Doldurma
İlk seyreltme yapıldıktan sonra bitkilerin kökleri çapaklanır. Daha sonra boğazları toprak çekilerek doldurulur. Sonrasında aralarında yabancı otlanma var ise çapa ile temizlenmelidir. İkinci seyreltme de ise bitkiler kol atmaya başladığında boğaz doldurma ve kaplama tekrar yapılmalıdır.
Sulama İşlemi
Kavun büyüme ve meyvelerin olgunlaşması sırasında suya bolca ihtiyaç duyar. Kavun yumuşak toprakta 25 cm derinliğe ulaştığında sıkça sulanmalıdır. Ağır topraklarda ise kavun çok derine inmez. Kısa kökleri oluşan kavun ağır topraktan ise fazla su tutar. Ancak şuna dikkat edilmelidir sulama esnasında suyun kavuna değmemesine dikkat edilmelidir.
Ülkemizde kavun tatsız olacağı düşüncesi ile sulama yapmaktan kaçınılıyor. Aşırıya kaçmamak kaydıyla sulama yapılmalıdır.
Kavunda Kaliteyi Arttırma
Kavunda kaliteyi arttırmak için bitkilerde uç alma ve meyve seyreltmesi yapılmalıdır. Sürgün uçların koparılması bitkinin yeşil aksamının gelişimini durdurduğu için kesilmesi faydalıdır. Köke en yakın olan meyvelerde 2-3 tanesini bırakıp diğerlerini kopartarak diğer meyvelerin kalitesini arttırabilirsiniz.
Kavun Hastalığı
Kavun yetiştiriciliğinde antraknoz, külleme, solgunluk ve mozaik virüsü hastalıkları önemli kayıplara yol açmaktadır. Bunun yanında, kırmızı örümcek, kavun sineği, yaprak biti, trips ve nematodlar en önemli zararlılardır. Özellikle kavun sineği larvalarını yok etmelisiniz. Bunlar kavunu adeta çürütür. Kavunda münavebe hastalık ve zararlılara karşı önemli bir mücadele yöntemi olduğu için üst üste aynı tarlada 2 yıldan fazla kavun yetiştirilmemelidir.
Arguvan kavunu, bozulmadan bir yıl saklanabiliyor.
A.A muhabirine, her yıl yaklaşık 250 ton kavun ihraç ettiğini anlatan Mehmet Işık, ''Narmikan Kavunu''nun en önemli özelliğinin bir yıla yakın bir süre saklanabilmesi olduğunu söyledi.
Kavunun adını, Yazıbaşı Köyü'nün eski adı olan ''Narmikan''dan aldığını dile getiren Işık, 20 yıl önce ilk kez yetiştirilen kavunun günümüzde Yazıbaşı Köyü'nün en önemli geçim kaynağı olduğunu kaydetti. Üretici Mehmet Işık, şöyle konuştu:
''Yazıbaşı Köyü'nün en önemli geçim kaynağı haline gelen 'Narmikan' kavunu bir yıla yakın bir süre soğuk hava deposuna ihtiyaç duyulmadan saklanabiliyor. Mevsiminin dışında taze ve tamamen doğal olarak tüketilebilen sayılı ürünlerden biridir. 20 yıl önce yetiştirilmeye başlayan kavun köyümüzle bütünleşti. Bu ürünün tanınması için Malatya merkezdeki Mişmiş Park Fuar Alanı'nda kurulan 5. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Tarım Teknolojileri Makine Hayvancılık ve Gıda Fuarı'nda göstermek istedim. Aldığım tepkiler çok iyiydi. Mevsiminde özellikle İstanbul'da çok fazla tüketilen kavunun yeterince tanıtılamadığını da düşünüyorum.
Hasat
Hasat yapabilmek ve tam olgunluk seviyesine geldiklerini anlamak için aşağıdaki şartların oluşması gerekir.
- Tam olgunluğa ulaşan kavun meyvelerin şeker içeriği, tat, aroma gibi özellikleri anlaşılabilir.
- Kabuk rengi çeşide has renk alır ve parlak olurlar.
- Büyük olduklarında en yüksek ağırlığa erişirler.
- Olgun olan kavunlar kabuk rengini alırlar.
- Kavun meyvelerinin sap dibinde ve gövde üstünde bulunan kuluçkalar kurur.
- Meyveyi gövdeye bağlayan sap kurur.
- Meyve sapı hemen kopar.
- Kendine has bir kokusu oluşur.
- Hasat yapılacak meyveler uzun süre bırakıldığında şeker oranı düşer, kavunlar yumuşar ve dayanıklılığı azalır.
- Hasat sabah saatlerinde yapılmalıdır. Bıcak veya makasla saplardan kesilerek hasat yapılır.
Kaynaklar:
