Etmenin genel özellikleri :
Sclerotina etmenleri:
- Sclerotinia sclerotiorum (Lib.) de Bary
- S. minor Jagger
fungal bir etmen olup, beyaz yada yumuşak çürüklük olarak bilinir ve hemen hemen her yerde tarlada ve taşıma esnasında büyük kayıplara neden olabilir. Hastalık etmeni biraz serin ve nemli koşulları sever ve kayıplara daha fazla sebep olabilir. Hastalık bir bölgeye girdinmi oradan onu uzaklaştırmak imkansızdır. Hastalık etmeni luşturduğu dayanıklı organları (sclerot) sayesinde uzun yıllar toprakta canlılığını muhafaza edebilir. Konukçularından bazıları; Domates, Patates, Fasulye, Patlıcan, Havuç, Kereviz, Biber, Kabak, Elma, Karanfil gibi geniş bir konukçu listesine sahiptir.
Sclerotinia genusunun türleri, ya toprak kökenli ya da hava kökenli patojenler olarak fonksiyon görürler. Hastalık etmeni hastalıklı dokularda bol miktarda dayanıklı üreme organı olan sklerotlar üretir, eğer bu scrotlar apothecium (eşyeli spor üretme organı, askospor) oluşturarak çimlenirlerse, infeksiyon bitkilerin toprak üstü aksamlarında meydana gelir. Toprak hattında ise infeksiyon ya askosporlardan ya da sklerotial infeksiyon sonucu ortaya çıkmaktadır, toprak altındaki infeksiyonlar da direk olarak sklerot infeksiyonlarıyla olmaktadır. Sclerotinia türlerinin yaşam döngülerinin tamamı, yaklaşık olarak %90' ı sklerot halinde bulunmaktadır. Yılın belirli zamanlarında, fungusun genetiksel özelliğine ve değişik çevre faktörelrine bağlı olarak sklerotlar çimlenir ve konukçuyu direkt olarak enfekteleyen misellerini ya da apothecium organlarını meydana getirir. Miselyum ile konukçuenfeksiyonu yoprak seviyesinde ya da altında meydana gelir. Sklerotlar ekzogenous besinlerin varlığında çimlenir ve ilk olarak cansız organik maddeleri istila eden ve daha sonra ise canlı bitki dokularını infekteyen misellerini meydana getirir. Konukçıu dokunun kütikula dokularının enfeksiyonu mekanik bir basınç ile başarılır. Misel infeksiyonu sclerotların bulunduğu bölgeden 2 cm kadar uzaklıktaki bitkileri infekteyebilir. Eşeyli üreme devresinde ise fungus hava yolu ile etrafa dağılan askosporları üreten apothecium organını meydana getirir. Bu tür çimlenme için genellikle 10-20 °C' lik bir sıcaklığa gereksinim duyulur. Uygun sıcaklık ve nem koşulları altında askosporlar serbest kaldıktan sonra 3-6 saat içerisinde çimlenmektedir. Askosporlar canlı olmayan konukçu dokularını çimlenir ve infekteler. Daha sonra ise gelişen miselyum bitkinin sağlıklı dokularını infektelemektedir. İnfeksiyondan sonra bitki dokularının içerisinde ya da üzrinde yüzeysel olarak tekrar sklerotlar oluşmaktadır. Bitki dokularının ölmesi ya da sklerotların bir şekilde toprağa düşmesi ile bunlar toprakta haftalar hatta yıllarca dinlenme sporları olarak kalabilir. Aktif gelişme koşulları bulunca bunlar tekara çimlenir ve yeni enfeksiyonlarını meydana getirir. Oluşan sklerotlar uzun yıllar toprakta canlılığını muhafa edebilir ve toprak nemi, pH ve toprak sıcaklığının canlılığı üzerinde çok fazla bir etkisi bulunmamaktadır, bunu rağmen yüksek sıcaklık ve nem oranı bunlarının konukçusu bulunmadığı zamanlarda çimlenmesini teşvik ettiği için toprak yüzeyine yakın sklerotlarda parçalanma ya da ölümler söz konusu olabilir. Bir çok mikroorganizma sklerotlar üzerinde öldürücü etkiye sahip olabilir, Coniothyrium minitans ve bazı Trichoderma spp. türlerinin bunlar üzerinde mykoparazit olarak etki yaptığı bilinmektedir. Funguslardan elde dilen á-1,3 glucanase' ın sklerotial dokuları parçalamakta ya da lysise etmektedir.
Belirtileri:Dallarda, yapraklar ve gövde de ortaya çıkan belirtiler ilk önce suda ıslanmış bir görünüm alır ve daha sonra dokular fungusun beyaz iplik benzeri miselleri ile kaplanır. Küçük siyah organeller (sclerot) pamukumsu miseller üzerinde oluşur. Belirtinin görüldüğü organların üst kısmındaki dokular sararır, aniden solar ve daha sonradan ölür. Bir ya da bir kaç simptom bitkinin tamamını öldürebilir.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:1. Bitkileri aşırı sulamadan kaçınılmalı ve havalanmasına önem verilmeli.
2. 3-4 yıl ürün ratasyonu yapılmalı.
3. Gereksiz azotlu gübrelemeden kaçınılmalı.
4. Toprak solarizasyonu
5. Ürünler depolanacak ise iyi depolama koşulları kullanılarak zarar en alt seviyeye çekilebilir.
6. Bahçe temizliğine önem verilmeli. Kimyasal Mücadele:
Zirai Mücadele Teknik Talimatlarına göre tavsiye edilen kimyasal ilaçlar aşağıdaki tabloda verilmektedir.
| Kullanılan Kimyasal İlaçlar (Funisid) |
Kullanım Miktarı
(100 Litre) |
| İprodine WP 50% | 75 g |
| Pyrocmiodine WP 50% | 75 g |
| Benomyl WP 50% | 60 g |
| PCNB TOZ 18% | 10 kg/dekar |
