Dünyada A.B.D' de Avrupa'da (İtalya, İngiltere, Fransa) ve İsrail'de hindicilik çok gelişmiştir. İsrail Avrupa'ya yıllık 300.000 Ton hindi eti satmaktadır.
Niçin hindi üretimi yapmalıyız ?
Hindi diğer kanatlıların değerlendiremeyeceği gıdaları değerlendirir. Eti daha ucuza mal edilir. 1,5-2 aylık olduktan sonra meraya çıkabilir, her türlü ot ve böcekle beslenebilir. Kanatlı etin en kaliteli kısmı olan göğüs ve butlardaki et miktarı diğer kanatlılardan daha fazladır. Hindi kümes hayvanları içerisinde yemi ete çevirme yönüyle birinci durumdadır. Eti çok lezzetli olup kolesterol oranı çok düşüktür. Hindi gelecek yıllarda gerek kalitesi gerekse ürünlerinin çeşitliliğiyle kırmızı ete en büyük alternatif olacaktır.
Hindi Irkları :
1-Bronz
2-Siyah
3-Beyaz
4-Sarı
5-Hibrit Irkları
1- Bronz Irk :
Orijini A.B.D. olup dünyanın birçok ülkesinde yetiştirilmektedir. Bu ırkın en büyük özelliği geniş göğüslü olmasıdır. Altı ayın sonunda erkekler 11-12 kg. canlı ağırlığa, dişilerse 8-9 kg. canlı ağırlığa ulaşır. Genellikle 28 haftada cinsi olgunluğa ulaşır.
Yumurta rengi beyaz olup kahverengi beneklidir. Yumurta verimi 40-70 arasındadır. Ortalama yumurta ağırlığı 85 gr' dır. Uçma tüyleri beyaz çizgili siyah, kuyruk tüyleri beyaz kenarlı siyahtır.
Bu ırkın Amerika dahil hiçbir ülkede saf orijini kalmamış olup, yurdumuzda hindi üretme istasyonlarında bu ırkın melezleri ile üretime devam edilmektedir.
2- Siyah Irk :
Anavatanı İngiltere'dir. Orta büyüklükte olup, et kalitesi iyidir ve göğüs eti boldur. Tüyleri yeşil cilalı siyahtır. Yumurta verimi yıllık 60-70 adet olup, ortalama 75 gr'dır.
3- Beyaz Irk :
Bu ırkın orijininin bronz ırkı olduğu söylenir. Tüyü beyaz, bacak ve parmakları solgun pembe, sakalı siyah renktedir. Kesilip temizlendikten sonra üzerinde küçük hav tüyleri pek görünmez. Yumurta verimi bronz hindi kadardır. Yumurtaları beyaz, üzeri kahverengi beneklidir. 26 haftada cinsi olgunluğa erişir. Meşhur beyaz hindi ırkları Avusturya, Hollanda ve İngiliz beyazlarıdır.
4- Sarı Irk :
a) Bourbon Kırmızısı : Orta ağırlıktadır. Yalnızca Amerika'da yetiştirilmektedir. 24-28 haftalıkken cinsi olgunluğa erişir. Rengi kırmızımtırak kahve olup, kanat kuyruk tüyleri beyaz, tunç ve kırmızı karışığıdır. Bacakları pembemsi kırmızıdır.
b) Jersey Buff : Küçük tip hindilerdir. 26 haftalıkken cinsi olgunluğa erişir. Rengi göğüs hariç sarımsı, kırmızı, göğüs tüyleri erkekte siyah uçlu, dişide beyaz uçludur.
5- Hibrit Irk :
Hindi yetiştiriciliği ileri olan ülkelerde beyaz hindi ırklarının birbirleriyle melezleme yapılması neticesinde elde edilmişlerdir. Bu ırkların saf ana ve baba hatlarından suni tohumlama yoluyla yumurta alınmakta olup, bu yumurtalardan hindi palazı elde edilmektedir. Bu hibrit hindi ırkları genelde ağır hindi ırkları olup, kümes şartlarında beslenmesi zorunludur. Meraya çıkamazlar 30 haftalık besleme sonunda kesildiğinde erkekler 18-20 kg. dişileri 12-14 kg. et verebilir. Cinsi olgunluğa 30 haftada ulaşır. Yıllık 40-70 adet yumurta verir.
Dünyada A.B.D. Kanada, İngiltere, İtalya, Fransa ve İsrail kendi hibrit hindi ırklarını üretmiş ve alıcı ülkelere yumurta, palaz satışı yapmaktadırlar.
Ülkemizde ağır hindi ırkları bu ülkelerden Devlet aracılığı ile üretim istasyonlarımıza getirilmiş olup, üretilmesinin suni tohumlamayla olması, yem tüketiminin fazla olması, meraya çıkamaması ve ağırlığının fazla olması nedeniyle satışındaki güçlükler ve üretilmesinde yeterli kalifiye elaman olmaması nedeniyle başarılı olunmamıştır.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren
hindi palazı üretim kuruluşları :
Keskin, Kandıra, Bigadiç, Çorum, Yahyalı, Bingöl, Konya-Beyşehir, Not : Amerikan Bronz hindi palazı için ya bu kuruluşlara yada İl ve İlçe Tarım Müdürlüklerine müracaat ediniz.
Kuluçka :
Hindi civcivleri ya tabii kuluçka ile yada kuluçka makineleri ile çıkarılır.Hindilerde kuluçka süresi 28 gündür.
Tabii Kuluçka :
Bir hindi 18 yumurtayla kuluçkaya yatabilir. Yumurtaların döllü olması şarttır. Bunun için sürüde 10 dişi için bir erkek bulunmalıdır.
Yumurtanın İyisi :
Kuluçkalık yumurtalar folluklardan günde dört kere toplanmalıdır. Uygun şartlarda bir hafta bekletilip kuluçkaya konabilir. Bu yumurtalar normal büyüklükte olmalıdır. Sivri, yuvarlak, pürtüklü, kirli yumurtalar kuluçkada kullanılmaz.
Kuluçka Sırasında İlgi Gerekir
• Kuluçka olarak ayrılan yerlere hindi kolayca girebilmelidir.
• Kuluçka yeri temiz, parazitlere karşı korunmuş olmalıdır.
• Yumurtalara kurşun kalemle işaret koyulmalıdır. Bu işarete bakıp, hindinin yumurtaları çevirip çevirmediği anlaşılır. Çevirmiyorsa biz çevirmeliyiz
• Kuluçkadaki hindi günde iki-üç kere yemlenmelidir. Yemler tane veya kırılmış olarak verilebilir.
Kuluçka Makineleri
Kuluçka makineleri iki bölümlü olur. Birisi olgunlaşma bölümü, biriside çıkış bölümüdür. Olgunlaşma bölümünde yumurtalar 24 gün tutulur. Çıkış bölümünde ise 4 gün tutulur. Bu makinelerin çok gelişmiş olanları var. Yumurta çevrimini, havalandırmayı, ısıyı, ışığı ve nemi otomatik olarak ayarlayabiliyor.
Kuluçkadan civcivler çıktı. Şimdi sıra onların bakımında.
Hindiciliğin en zor tarafı civciv bakımıdır. Hindi civcivleri çok dayanıksız olurlar, hemen ölürler.
Önce kümes güzelce temizlenip dezenfekte edilmelidir.
Civcivler gelmeden en az 12 saat önceden kümes ısıtılmalıdır. Ana makineleri varsa onlarda ısıtılıp hazır edilmelidir.
Isı ilk haftalarda civcivlerin sırt hizasında 34-36 derece olmalıdır. Bu ısı her hafta 3 derece azaltılır.
İlk gün % 2' lik şekerli su verilir. Böylece civcivlerin bağırsakları temizlenir, su içmesi kolaylaşır.
Yem % 26-28 proteinli olmalıdır. En az 45 gün bu yem yedirilmelidir.
Aydınlatmaya 15 gün devam edilir.
Palazlarda Çok Nazik Olurlar...
Hindi palazları özenle büyütülmek ister. Kümes ısısı 22-25 derece olmalıdır. 45' inci günden sonra % 20-22 proteinli yem ile beslenmelidir. Ayrıca vitamin takviyesi gerekir. Vitamin takviyesi stresi önlemede yardımcı olur.
Stres
Hindi palazlarına en çok zayiat verdiren neden strestir. Hayvanların çok sakin bir ortamda olması gerekir. Bu amaçla sürekli gözetleme yapmalıdır. Yeterli büyüme ve gelişme yoksa nedeni araştırılmalıdır.
Kümeste metrekareye 4-5 palaz düşmelidir. Yer sistemli kümeslerde planya talaşı serilmelidir. En iyisi 2/3 tünek sistemidir.
Meraya Çıkarma
60 günlük olunca, meraya çıkabilirler. Günde 1 saat artırılarak, her gün meraya çıkarılırlar. Merada otlarlar. Hava şartları uygun olmalıdır. Mera parazitli olmamalıdır.
Sanayi yemi yerine kırılmış tane yem verilebilir. Ama vitamin takviyesini unutmayalım.
Anaç Hindiler
Anaç hindiler, ticari yetiştirmede metrekareye 2-3 adet konabilir. Damızlık sürülerde metrekareye 1-1,5 hindi hesaplanır.
Mera beslenmesi hem kolay hem de karlıdır. Onun için bu dönemde meradan bol bol yararlanmalıdır.
Pazarlamaya yakın mısır karıştırılmış yem verilmeli. Hem etin kalitesi artar, hem görüntüsü iyileşir.
Yağışlı havalarda hindileri dışarıya salmayın. Hindilerin sağlığı açısından bu çok önemli...
Hindicilik nasıl bir kümeste yapılmalı …!
Ülkemizde çiftçilerimiz mera şartlarına göre hindi palazı üretimi yaptıklarından, kümesler palaz döneminde önem kazanmaktadır. Kümes hayvanları içerisinde en hassas kümes hayvanı hindidir. Hindicilik yapılacak kümesin kapalı, aydınlatması, ışıklandırılması, ısıtılması yeterli olmalıdır. Kümes tabanlarının l00-l50 hindi palazını alacak şekilde bölünmesi, altlarına 8-10 cm kalın çam talaşı serilmesi gerekmektedir.
Isı ihtiyacı 35 o C' den başlayıp her hafta l o C düşürülmelidir. Havalandırma tek taraflı olmalı, palazlar hava cereyanından korunmalıdır. Palazlar büyüdükçe yerleri genişletilmelidir.
Hindi palazları ana makinelerinde de büyütülebilir. Bu makinelerde maksimum 2-3 hafta büyütülmesi tavsiye olunur. Palazlar 1 aylık olduktan sonra ara bölmeler kaldırılır, 6-8 hafta arasında yavaş yavaş meraya alıştırılır.
Kümes Büyüklüğü :
Besi yapılacak hindi kümeslerinde 1. hafta 1m²' ye 20-25 adet, 2. hafta 15-20 adet, 3.hafta 10 adet, 7-10. hafta 6-7 adet, 10-24. hafta 4-5 adet hindi hesaplanır.
Tavan :
Sıcak ve soğuğa karşı tecritli olmalı, çatı muntazam olmalı, kümes yüksekliği yerden 2-2,5 m olmalıdır.
Taban :
En sıhhatlisi beton olanlardır. Sıkıştırılmış topraktan da olabilir.
Duvarlar :
Sıvalı, tecritli, içi ve dışı kireçle badana olmalıdır.
Pencereler :
Çift taraflı, telle kapalı, açılıp kapanabilir olmalı, aydınlatma için yeterli miktar ve büyüklükte olmalıdır.
Isıtma :
Kaloriferli, sobalı olabilir. Palazların ısı ihtiyacını tam olarak karşılamalıdır.
Yemlik ve Suluklar :
Haftalara göre yemlik ve suluk miktarları aşağıya çıkartılmıştır.
Yaş
1 Palaz için
Yemlik uzunluğu
100 Palaz için Yemlik Miktarı
1 Palaz için suluk
uzunluğu
100 Palaz için
suluk Miktarı
1-2 hafta
5 cm
5 adet
1 cm
1 adet
3-4 Hafta
8 cm
8 adet
2 cm
2 adet
5-6 Hafta
10 cm
10 adet
3 cm
3 adet
6-12 Hafta
12 cm
12 adet
4 cm
4 adet
17-24 Hafta
15 cm
15 adet
5 cm
5 adet
Altlık :
Kullanılacak atlık küflü, nemli olmamalıdır. Altlık olarak talaş, sap, kuru ot gibi nemi çeken materyaller kullanılabilir. Bizim tavsiyemiz kalın planya talaşıdır.
Aydınlatma :
Aydınlatma ampul veya florosanla olabilir. 60 wattlık bir ampul 15 m²' lik kümes tabanına gelecek şekilde hesaplanmalı, yerden yüksekliği 2 m. olmalıdır.
DEĞERLİ ÜRETİCİ....!
Başarılı bir üreticilik için üretim istasyonu yöneticileriyle diyaloga geç, gerekli bilgileri öğren ve uygula.
a) Palaz teslim tarihini öğren ve palazları almadan l gün önce sobaları yak ve ısıyı 35 0 C' de tut ve her hafta l-2 0 C ısıyı düşür.
b) Kümesin yerleşim merkezinin dışında, mümkünse meraya yakın olmasına dikkat et.
c) Kümesin kaba ve ince temizliğini yap, duvarları kireçle badana et.
d) Piyasada satılan dezenfektanlarla kümesin tabanı, duvarları ve tavanı dezenfekte et.
e) Palazları yetiştireceğin kümesin yakınlarında hiçbir kümes hayvanının olmamasına özen göster.
f) Kümeste kullanacağın her türlü malzemeyi dezenfekte ettikten sonra kullan.
g) Kümes tabanına l0-l2 cm. kalınlıkta talaş ser ve kirlendikçe temizle ve yenisi ile değiştir.
h) Kümes alanını l00-l50 palaz alacak şekilde bölümlere ayır. Yoksa bir yığılma halinde ölüm fazla olacaktır.
i) Kümes bölümlerine yeteri kadar dezenfekte edilmiş suluk ve yemlik koy. Başlangıçta palaz başına 1 cm suluk ve 5 cm yemlik bir yeterlidir.
j)Kümese bakıcılar dışında kimsenin girmesine müsaade etme ve kümese yabani kuşlarında girmesini önle.
Bu önlemleri alırsan palaz ölümleri % 5-10 ‘ u geçmez.
PALAZLARIMIZA NASIL YEM VERELİM
Yemin Çeşidi Ham Protein % Enerji Ku llanma Yaşı
Hindi Palaz yemi 28 2800 0-8 hafta
Hindi palaz büyütme yemi 21 3100 9-16 hafta
Damızlık hindi geliştirme yemi 14 2800 17.hafta
Hindi besi yemi 16 3300 Satışa kadar
Damızlık hindi yumurta yemi 16 2800 Yumurta dönemi
Hindi palazı 1,5-2 aylık olduktan sonra meraya çıkabilir. Palaz geliştikten ve hindi olduktan sonra dahi merada ne kadar yayılırsa yayılsın hindilere akşamları mutlaka yem takviyesi yapılmalıdır. Özellikle hindiler arazide besleniyorsa hindilerin su kaynağı tahlil edilmeli, temiz su olduğu anlaşıldıktan sonra hayvanın su ihtiyacı bu suyla karşılanmalıdır. Hindi palazının ilk 2 aylık döneminde mutlaka hindi palaz yemiyle beslenmelidir. Çünkü palazların bu dönemde vücut gelişmesi çok hızlıdır, hayvanın iskelet sistemini geliştirdikten sonra et düzmeye başlar.
Palaz yemi yedirildikten sonra fabrika yemine devam edilmesi tavsiye edilir. Durumu müsait olmayan veyahut ta yem giderini azaltmak isteyen çiftçiye şu rasyonu verebiliriz. 1 kg mısıra 1 kg buğday katılır, normal yemin içerisine yarı yarıya katarak verilebilir, ve yahut ta meradan sonra sadece mısır, buğday kırmasıyla hindiler besiye çekilir, hindiler hem kilo alır, hem de etin randımanı yüksek olur.
Nelere Dikkat Edilmeli....!
Hindi palazlarında ışıklandırma çok önemlidir. Üretici palazları satın aldıktan sonra 1. hafta 24 saat kümes ışıklandırılmalıdır. 2. haftadan itibaren her hafta 1 saat azaltılarak normal gün ışığına getirilmelidir.
Palazların içme sularına ilk üç gün suyu hafif tatlandıracak kadar toz şeker verilmelidir. Ayrıca palazların ilk 3 gün yemlerine ayçiçek yağı ile nemlendirilerek yedirilmesi de önemlidir. Çünkü hindiler kümes hayvanları içerisinde bağırsak sistemleri en hassas hayvanlardır. Ayrıca içme sularına karıştırdığımız şeker hayvanların dayanıklı olmasını, ilaç koruyucu olmasını sağlar, yemi yağlandırarak verdiğimiz zaman hayvanın bağırsaklarında sıkışan pislik bir an önce dışarıya atılmış olur. Bundan sonra normal su ve yeme dönülür.
Ayrıca hindi palazlarına 15 günde 1 gün vitamin verilirse hayvan daha sağlıklı gelişir. Hastalıklara karşı daha mukavemet göstermesi sağlanır. Hayvanlar merada taşını kumunu alabilir. Eğer tereddüdünüz varsa 4-5 aydan sonra 0,3 mm irilikte mozaik verilerek hayvanların anorganik madde ihtiyacı karşılanmalıdır.
Merada su bulundurulması ve hayvanların mutlaka temiz suyla sulanması sağlanmalıdır. Ayrıca merada hayvanlar için doğal gölgelik (ağaç vs.) yoksa suni gölgelikler tesis edilmelidir. Kesime 15-20 gün kala hindiler kapalı yere alınarak kesif yemle beslenmelidir. Bu dönemde hayvanlara kırdırılmış mısırda verilebilir. Bu yemler hindilerin semirmesini ve etin kalitesini artırır, kesimde hindi etinin sarımtırak beyaz olmasını sağlar.
Hastalıklara Karşı Koruyucu Tedbirler
Yetiştiricilikte esas kaide; hayvanları daima sıhhatli canlı tutmaktır. Mühim olan hastalık gelmeden gerekli önlemleri almaktır. Aşağıdaki tedbirleri öneriyoruz.
Anaç ve palazlar ayrı kümeslerde beslenmelidir. Hindi yetiştirilecek bölgede başka hiçbir kanatlı hayvan olmamalıdır. Damızlık yumurta, palaz mutlaka sağlam sürülerden alınmalıdır. Kümesler boşaltıldığında sodalı su ile yıkanmalı, badana ve dezenfekte edilmelidir. Kümeste kullanılan suluk, yemlik ve diğer alet ve malzemeler dezenfekte edilmelidir. Yataklıklar temiz ve kuru olmalıdır. Temiz yem kullanılmalı, küflü ve bayat yem kullanılmamalıdır. Kümeslere kapasitenin üzerinde hayvan konmamalıdır. Koruyucu aşıları zamanında yapılmalıdır. Kümeste hastalık görüldüğünde veteriner kontrolünde tedavi edilmeli, hastalıktan ölen hayvanlar ya yakılmalı yada üzerine bol kireç serpilerek toprağa gömülmelidir. Kümes bakıcıları aynı elbise ve ayakkabı ile kümese girmeli, kümes girişlerinde toz kireç ve dezenfektanlı su bulundurulmalı, kümes bakıcıları dışında yabancı kişilerin kümeslere girişleri engellenmelidir. Yabani kuş, fare, kedi, köpeklerin kümeslere girişleri engellenmelidir. Zaman zaman sularına koruyucu olarak vitamin veya antibiyotik türü ilaçlar verilmelidir.
Hindi palazları çok hassas olup, en ufak ihmalde çeşitli hastalıklar ve ölümler görülebilir. Düzensiz ısı nedeniyle sık sık ishal olurlar. Bu ishallerde Veteriner Hekim tarafından tavsiye edilen uygun bir ilaç verilir.
