Domates, güçlü kökleri olan bir sebzedir ve toprağı bu şekilde iyice kavrar, yan kökleriyle güçlü dağılım yapar.
bu nedenle, bir saksıya bir tek fide dikmek daha uygun olur. aksi takdirde fideler cılız büyür, çiçeklenme ve meyve verimi zayıf olur.
evde domates yetiştiriciliği denince, saksılar mutlaka balkon veya terasta olmalıdır. domates ve begonyayı birbirine karıştırmamak gerekir tabii.
tohumlar genellikle bir yıl önce yetişen fidenin ilk bir kaç meyvesinden alınmalıdır. mevsim ilerledikçe yeni çiçeklenmelerle meydana gelen meyvelerin tohumlarında çimlenme yetersizliği olur.
tohumlar yıkanarak serin ve kuru bir yerde bekletilir.
altı delik, 3-4 cm yüksekliğinde kaplara, mutlaka ince elenerek hazırlanmış süzek toprak konur ve üzeri düzlenerek hafifçe bastırılır.
tohumlar, 3-4 cm arayla toprağın üzerine hafifçe bırakılır. bir kibrit çöpüyle tohumlar toprağa 1/2 cm kadar batırılır. ince bir süzgeçli kovayla hafifçe sulanır ve tohumların toprağa yapışması sağlanır.
daha sonra elde kalan elenmiş toprak kabın üzerine çok çok ince bir tabaka halinde serpilir ve yine hafifçe bastırılarak düzlenir. biraz daha sulanır.
kabın çevresinden naylon poşet geçirilerek sera ortamı sağlanır. bunun nedeni, toprağın yüzeyinin kurumaması ve çimlenme için nemli bir ortam sağlanmasıdır.
genç fideler için en zararlı hastalık kök çürüklüğü veren mantarlardan gelir. bu nedenle sulama suyuna çok az ilaç karıştırılmalıdır. hatırladığım kadarıyla pomarsol adlı toz ilaç en uygunudur.
tohumlar genellikle 5-6 günde çimlenir. güneşli bir yerde bırakılmalıdır, aksi takdirde fide sapları hızla uzayarak pişkin gelişme engellenir.
çimlendikten bir kaç gün sonra naylon torba çıkartılır.
şimdi söyleyeceğim şey, çok dikkatli yapıldığı takdirde fidenin sıkı bir şekilde gelişmesine, asıl saksısına alındıktan sonra çok kolay uyumuna ve erken çiçeklenmeye, meyve verimine neden olur.
tohum kabında çimlenen fidelerin (yaklaşık 3-5 cm boyundaki fideler) köküne zarar vermeden bir kibrit çöpü hafifçe toprağa daldırılır ve fide sanki sökülecekmiş gibi hafifçe yerinden oynatılır. buna basit şaşırtma denir. bu uygulamadan sonra toprak bastırılarak fide yerine oturtulur ve sulanır.
alıştığı duruş biçimi böylece değişen fide şaşırır gerçekten de. yaşamaya daha bir sıkı sarılır. gövdesi daha kalınlaşır ve ölmemek için daha güçlü kökler verir. hayvan veya insanların karşılaştıkları olağanüstü bir duruma gösterdikleri tepkilerden farkı değildir bu davranış biçimi.
yeterli büyüklüğe gelen fide asıl saksısına dikildiğinde, zaten iyice kalınlaşmış gövde ve kökleriyle buraya çok çabuk uyum sağlar. bu da aslında ikinci şaşırtmadır ve fide bir an önce büyümek, neslini devam ettirmek için çok daha erken çiçeklenir.
çünkü yaşamının bu kısa dönemimde iki kere sökülerek tehlikeye maruz kaldığının bilincindedir.
ister bitki, ister hayvan ya da insan olsun, yaşama bakışımız, direncimiz, mücadelelerimiz birbirinden fazla da farklı değil.
bunu bilerek, onu anlayarak, hissederek, severek nice yetiştirmelere...
Kiraz domatesi de denilen türün yetiştirilmesinde uç ve koltuk alma:
artık hormonlarla yetiştirildiği için büyüklükleri fındık veya kirazdan daha fazla olan bu türün meyve büyüklüğü daha küçüktür.
tohum ekimi, fide şaşırtması ve asıl büyüyeceği yere almayı daha önce yazmıştım.
fide, asıl saksısına dikildikten sonra toprağa sağlam bir kazık saplanır ve buna 2-3 metreye varabilen ip veya tel bağlanır. amaç, bu tür sarılıcı özelliği olması nedeniyle ip veya telden destek alarak uzamasıdır. büyüme devam ederken aralıklarla gövde bu desteğe ip ile ama gevşekçe bağlanır.
fide büyürken ilk anlarda tepe noktasında sadece bir tane büyüme ucu görülebilir. ama daha sonra buradan ayrılan yeni sürgün uçları daha oluşur. öyle ki, tepe noktasında bir tane sürgün ucu varken, öncekiler gövde boyunca dallanma şeklinde sıralanırlar.
en uçtaki bırakılarak diğer sürgün uçlarının kopartılmasına koltuk alma denir. yan dalların fazlalığı, fidenin büyümesini zayıflatır, çiçeklenme ve meyve veriminin azaltmasına neden olur. her bir yan dalın dibinden çiçek salkımı ortaya çıkar. bu salkımlar göründükten sonra yan dallar kopartılır. böylece, boyuna büyüyen tek bir gövdeden, üzüm salkımı gibi bir sürü çiçek salkımı bırakılmış olur.
çiçeklerin ve sonraki meyvelerin büyüyebilmesi için gövdedeki yaprakların bırakılması gerekir.
ta ki, meyveler yeter büyüklüğe ulaştığında, sadece meyve salkımları kalacak şekilde diğer bütün fazlalıklar alınır.
