Topraksız yetiştiricilik, bitkilerin besin maddeleri gereksinimlerinin karşılanması esasına dayanır. Topraksız tarımda bitki besleme geleneksel yapılan yetiştiricilikteki bitki beslemeden daha farklıdır. Bu farkın nedenleri şunlardır:
1.Topraksız tarımda bitki başına kullanılan ortam hacmi çok azdır.
2.Toprakta kil minerallerinin katyon değişim kapasitesi nedeniyle besin elementleri tutulabilir. Topraksız ortamların ise genelde katyon değişim kapasitesi düşüktür.
3.Toprakta yapılan yetiştiricilikte genelde mikroelement gübrelemesi yapılmaz. Topraksız tarımda bitki gelişimi için gerekli tüm elementlerin yetiştirme ortamına ilave edilmesi gerekmektedir.
4.Toprakta bitki kökleri geniş bir alana yayılmakla birlikte kök bölgesinde yarayışlı element miktarı topraksız ortamlardaki kadar yüksek değildir.
5.Topraksız tarımda kaliteli gübrelerin kullanılması gerekir.
6.Topraksız tarımda bitkilerin gübrelemeye tepkileri çok hızlıdır. Doğru veya hatalı uygulamaların sonuçları hızlı bir şekilde ortaya çıkar.
7.Topraksız tarımda kök bölgesinin kontrolü mümkündür.
8.Topraksız tarımda bitki beslemenin doğru bir şekilde yönetimi bilgi ve tecrübe gerektirir.
Bitki Gelişimi İçin Mutlak Gerekli Besin
Elementleri
Bitkiler 16 elemente gereksinim duymaktadır. Bunlardan bitki dokularında fazla miktarda bulunanlara makroelement, az miktarda bulunanlara mikroelement denir.
Makroelementler: Karbon (C), Hidrojen (H), Oksijen (O), Azot (N),
Fosfor (P), Potasyum (K), Kalsiyum (Ca), Magnezyum (Mg), Kükürt (S)
Mikroelementler: Klor (Cl), Bakır (Cu), Demir (Fe), Mangan (Mn), Molibden (Mo), Çinko (Zn), Bor (B)
Makroelementler
Makro besin elementlerinden C, H, O; CO2 ve H2O’dan sağlandığı için topraksız yetiştiricilikte besin çözeltisi hazırlanmasında dikkate alınmamaktadır. Diğerleri (N, P, K, Ca, Mg, S) kök ortamına gereken miktarlarda ilave edilmelidir. Besin çözeltisine ilave edilmesi gereken makroelementler ve iyon formları aşağıdadır.
Besin Solüsyonunda Kullanılan Makro Elementler ve Yaygın Kaynakları
|
Makro Element |
Simgesi |
Atom Ağırlığı |
İyonik Formu |
Kimyasal Kaynağı |
Makro Element İçeriği (%) |
|
|
Azot |
N |
14 |
NO3- |
Amonyumnitrat |
NH4NO3 |
N: 16 |
|
|
|
|
|
Kalsiyumnitrat |
Ca(NO3)2 |
N: 15, CaO: 19 |
|
|
|
|
|
Nitrikasit |
HNO3 |
N: 20, 21 |
|
|
|
|
|
Potasyumnitrat |
KNO3 |
N: 13, K2O: 46 |
|
|
|
|
NH4+ |
Amonyumnitrat |
NH4NO3 |
N: 33 |
|
|
|
|
|
Amonyumfosfat (mono) |
NH4H2PO4 |
N: 11, P2O5: 21 |
|
|
|
|
|
Amonyumfosfat (di) |
(NH4)2HPO4 |
N: 18, P2O5: 46 |
|
|
|
|
|
Amonyumsülfat |
(NH4)2SO4 |
N: 21, S: 24 |
|
Fosfor |
P |
31 |
PO4-3 |
Amonyumfosfat (mono) |
NH4H2PO4 |
P2O5: 27, N:12 |
|
|
|
|
|
Amonyumfosfat (di) |
(NH4)2HPO4 |
P2O5: 22, N:20 |
|
|
|
|
|
Potasyumfosfat (mono) |
KH2PO4 |
P2O5: 52, K2O: 34 |
|
|
|
|
|
Potasyumfosfat (di) |
K2HPO4 |
P2O5: 18, K20:22 |
|
|
|
|
|
Fosforikasit |
H3PO4 |
P2O5: 85 |
|
Potasyum |
K |
39 |
K+ |
Potasyumklorür |
KCl |
K20: 60 |
|
|
|
|
|
Potasyumnitrat |
KNO3 |
K20: 36, N: 13 |
|
|
|
|
|
Potasyumfosfat (mono) |
KH2PO4 |
K20: 30, P2O5: 23 |
|
|
|
|
|
Potasyumfosfat (di) |
K2HPO4 |
K20: 22, P2O5: 18 |
|
|
|
|
|
Potasyumsülfat |
K2SO4 |
K20: 50, S: 18 |
|
Kalsiyum |
Ca |
40 |
Ca+2 |
Kalsiyumklorür |
CaCl2 |
CaO: 36 |
|
|
|
|
|
Kalsiyumnitrat |
Ca(NO3)2 |
CaO: 19, N: 15 |
|
|
|
|
|
Kalsiyumsülfat |
CaSO4 |
CaO: 29, S: 23 |
|
Magnezyum |
Mg |
24 |
Mg+2 |
Magnezyumsülfat |
MgSO4.7H2O |
MgO: 16.5, S: 13 |
|
Kükürt |
S |
32 |
SO4-2 |
Amonyumsülfat |
(NH4)2SO4 |
N: 21, S: 24 |
|
|
|
|
|
Potasyumsülfat |
K2SO4 |
K20: 50, S: 18 |
|
|
|
|
|
Kalsiyumsülfat |
CaSO4 |
CaO: 29, S: 23 |
|
|
|
|
|
Magnezyumsülfat |
MgSO4.7H2O |
MgO: 16.5, S: 13 |
BESİN ÇÖZELTİSİ
Gerek katı ve gerekse sıvı kültür ortamlarında bitkilerin topraktan sağladıkları besinleri sağlayamazlar. Topraksız kültürdeki en önemli konulardan birisi bitkilerin sürekli ve yeterli besin ile beslenmeleridir. Bu ise kaliteli bir suda, değişik gübrelerin çözülerek besin solüsyonlarına dönüştürülmeleri ve bitkilere verilmesi ile gerçekleştirilir. Besin solüsyonlarında gübre olarak Sevgican (1999) tarafından önerilen aşağıdaki makro ve mikro elementlerin kullanılması gereklidir. Besin solüsyonları hazırlanırken pH ve Ec değerlerinin ayarlanması unutulmamalıdır.
Makro Besin Elementlerinin Besin Eriyiğindeki Optimum ve Sınır Konsantrasyonları (mg/l)
|
N |
P |
K |
Ca |
Mg |
S |
|
300 |
80 |
250 |
400 |
75 |
400 |
|
150-1000 |
50-100 |
100-400 |
300-500 |
50-100 |
200-1000 |
Besin Solüsyonunda Kullanılan Mikro Elementler ve Yaygın Kaynakları
|
Mikro Element |
Simgesi |
Atom Ağırlığı |
İyonik Formu |
Kimyasal Kaynağı |
Mikro Element İçeriği (%) |
|
|
Bor |
B |
11 |
BO3-3 |
Borikasit |
H3BO3 |
B: 16 |
|
Klor |
Cl |
35 |
Cl- |
Potasyumklorür |
KCl |
Cl: 40 |
|
Bakır |
Cu |
64 |
Cu+2 |
Bakırsülfat |
CuSO4.5H2O |
Cu: 25 |
|
Demir |
Fe |
56 |
Fe+2, Fe+3 |
DemirŞelat fe EDTA |
[CH2.N(CH2COO)2]2 FeNa+ |
Fe: 6-12 |
|
Mangan |
Mn |
55 |
Mn+2 |
Mangansülfat |
MnSO4.H2O |
Mn: 23 |
|
Molibden |
Mo |
96 |
MoO |
Amonyummolibdat |
(NH4)6Mo7O23.4H2O |
Mo: 8 |
|
Çinko |
Zn |
65 |
Zn+2 |
Çinkosülfat |
ZnSO4.7H2O |
Zn: 22 |
Makro Besin Elementlerinin Besin Eriyiğindeki Optimum ve Sınır Konsantrasyonları (mg/l)
|
B |
Cl |
Cu |
Fe |
Mn |
Mo |
Zn |
|
1.0 |
5.0 |
0.5 |
5.0 |
2.0 |
0.0 |
0.5 |
|
0.5-5.0 |
değişik |
0.1-0.5 |
2-10 |
0.5-5.0 |
0.001-0.002 |
0.5-1.0 |
http://blog.unnes.ac.id/supriyadi/?tag=hidroponic
