Aborijini Kültürü ve Resim Sanatı
Aborijini Kültürü ve Resim Sanatı Aborjinler yaptiklari resimler icin ihtiyac duyduklari boyalari yine icinde yasadiklari dogadan, cesitli kayalarin pigmentini kulanip bunlari birbirlerine ve sonra su ile karistirma suretiyle elde etmislerdir. Elde ettikleri bu dogasal boyalarla da tugal olarak kullandiklari kayaliklara veya agac kabuklarina yine doga ürünü olan ilkel fircalar ve hatta parmaklarini kullanarak, bazen de bu boyalari agizlarina alip püskürterek resim yapmislardir.
Aborjin resim sanatinda temalar cogunlukla Aborjinlerin mitolojik "Düşzamanı" ile ilgilidir, öyleki Avusturlaya yerlileri Aborijinler bugün dahi konusunu Aborijin Maneviyatindan almayan sanat eserlerin ve resimlerin gercek aborjin sanati olamayacagini söylerler. Wenten Rubuntja bu konuda Aborijinlerin önde gelen sanatcilari olarak bilinir ve manevi anlamda yoksun herhangi bir aborjin sanati ile karsilasmanin zor oldugunu söyler.
Bunun yaninda müzik ve dansin da Aborjin kültüründe önemli bir yeri bulunur. Aborjinlerin hemen her durum icin yazdiklari sarkilari özellikle kitaya özgü enstürmanlarindan biri olan "didgeridoo" ile icra ederler ve söylerler. Diger müzik aletleri ise av icin de kulandiklaribumerang'tir. Aborjin müzigi bu didgeridoo (uzun ve odundan yapilmis bir nevi kaval) ile birbirine vurulan iki cubuk (ayni zamanda bu cubuklar bumerang olarak kullaillmakta) ile yapilir. Bunun gibi Aborijinlerin av sarkilari, mevsim sarkilari, cenaze sarkilari, Rüya-zamani efsaneleri icin sarkilari, atalar icin sarkilari, ve hayvanlar icin sarkilari bulunmaktadir.
Boyali desenler ve resimlerle süslenmis didgeridoo'lar..
Aborjin sanati, esas olarak kutsallik atledilen kayaliklarin, bazi magara duvarlarinin veya agac kabuklarinin boyanmasi, siir ve sarkılarin söylenmesi ve bu sayede dinsel inanclarin betimlenmesi biciminde sekil bulur. Bügün kimi Aborjin sanatcilari da toprak boyalarla ve kömür kullanarak yaptıklari eserlerini satarak gecimlerini sürdürmektedirler. Aborijin sanati Dünyada en uzun ve devamli yasayan bir sanattir da. Aborjin düsleriyle olusan her resmin ve her desenin bir hikayesi, anlatmak istedigi bir öyküsü vardir.
Aborijin resim sanatinda bizim gibi baska kültürden gelenlerin gözünden kacabilecek bazi detaylarsa sunlardir:
*Resimlerde sadece dis görünüs resmedilmez, resimlerde daha ziyade röntgen stili kullanilarak canlilarin ic dünyasi, kemikleri ve ic organlari da resmedilir. Propozisyonlar ve orantilar oldugundan farkli verilir.
*Renklerin ve figürlerin geleneksel bir anlami bulunur. "U" seklindeki figürler yerde oturan kadin veya erkek kisiyi simgeler. Koyu sari renkler ise kirli "billabongs" sularini temsil eder. Billabongs sözcügünün Aborijin dilindeki anlami "su birikintisi"dir. Yagislarin olmadigi kuru mevsimlerde billabongs sulari ana kaynak suyundan veya nehirden olustugu veya yan kolu oldugu halde kuru mevsimlerde ana kaynak suyu kurusa bile bu su birikintisi su barindirmaya devam eder ve bu yüzden Aborjinliler ve hayvanlar icin hayati önem tasirlar. Bu su birikintisi kapali oldugu ve baska su kaynaklarindan devamli olarak beslenmedigi icin kuru mevsimin getirdigi sartlar dolayisiyla da gitgide kirlenmeye ve koyulasmaya baslar.
*Aborjinlilerin bir cok magara duvarlari resimleri Avrupa'daki tas cagindan kalma ve cok eski Altamira ve Lascaux Magarlarindaki 4 bin yillik resimler ile es zamanlidir. Bu resimler cok eski oldugu halde binlerce yildir Avrupalilar kitaya ulasmadan önceki dönemlerde Aborijinliler tarafindan bakima alinip restore edilmis, yeniden boylanarak tazelestirilmis ve bu sanat eserleri günümüze kadar ulastirilabilmislerdir. Bu da Aborijinlerin sanata verdigi önemi göstermektedir.
*Aborjinli sanatcilar bunun yaninda Batiya özgü resim ve sanat stillerini de kullanmakta ve Aborijin sanatina yenilikler getirmekten hic sakinmamislardir. Örnegin Aborijinli bir sanatci olan Albert Namatjira, "Burt's Bluff" isimli eserinde Batiya ait stilleri de kullanmis ve eseriyle Dünyaca meshur olmustur. Ne yazikki dogup büyüdügü kültür ile bati Kültürü arasinda kalmis ve bunun getirdigi "yurtsuzluk" duygulari nedeniyle alkole sarilmis ve fakirlik icinde ölmüstür.
*Aborijinli sanatcilar günümüzde topraktan elde ettikleri boyalari veya sadece Aborijinlilere ait stilleri degil, daha ziyade acryl boyalar ve Batiya özgü stilleri de kullanarak bu konuda yaratici ve esnek olabileceklerini de göstermislerdir.
*Orta Avusturalya'da bugün agac kavuklarina, magara ve duvar kayaliklarina cizilen resimler, bir zamanlar kuma da cizilir ve ardindan topluca yapilan dini bir seremoni ile yok edilirdi de.
*Aborijin sanati bugün beyazlarla yasayan Aborijinlilerin en önemli ekonomisi ve gelir kaynagidir.
Düş zamanı hikayelerinden bir versiyon:
Tüm dünya uykudaydı. Her şey sessiz, hareketsizdi ve hiçbir şey büyümüyordu. Hayvanlar yeraltında uyumaktaydı. Bir gün gökkuşağı yılanı uyandı ve dünyanın yüzeyinde süründü. Her şeyi bir kenara itti ve bu onun tarzıydı. Tüm bir diyarı gezdi ve yorulduğunda kıvrılıp uyumaya başladı. Böylece heryere izini bıraktı. Sonra geri döndü ve kurbağalara seslendi. Onlar da su dolu kocaman mideleriyle ortaya çıktılar. Gökkuşağı yılanı onları gıdıklayıp güldürdü. Sular ağızlarından çıktı ve gökkuşağı yılanının izlerini doldurdu. Göl ve nehirler böyle yaratıldı. Daha sonra çimenler ve ağaçlar büyümeye ve yeryüzünü yaşam doldurmaya başladı.
Aborijinlerin geleneksel resim sanat ve stillerine dair bir kac örnek..
Görseller icin kadinlarkulubu.com'a candan tesekkürler..
Albert Namatrjira gibi günümüz Aborijinli ressamlarin resimlerinde kullandigi Batili stillere dair bir kac örnek de asagida bulabilirsiniz..
Irene Entata Arrernte, Albert and Rex painting 2003, sulu boya . Queensland Art Gallery Foundation
Elton Wirri Petermann Ranges 2008, sulu boya, 26 x 36 cm
Peter Tjutjatja Taylor, Mt Sonder 2007, sulu boya, 53 x 74 cm
Gordon Barung 'Pantijan Country' 1999, sulu boya,
61 cm x 50.5 cm
Derleyen By Eyyupk
Görsel kaynaklar;