Cupressus macrocarpa türünün Goldcrest kültivarı peyzajcılıkta ve çiçekseverler arasında çok tutulur. Limon kokuludur.
Cupressaceae (Servigiller) familyasından Cupressus (Servi) cinsinin Kuzey Amerika türlerinden olan Cupressus macrocarpa türünün iki kültivarı peyzajcılıkta önemli yere sahiptir. İkisi de limon kokuludur. Yaprakları sarımsı yeşil, şamfıstığı renginin çeşitli tonlarında.
Cupressus macrocarpa ‘Goldcrest’
Boyu 12 metreyi geçebilir. Kış soğuklarına dayanıklılığı -18°C. Ankara’da kuzeyli rüzgârlara açık yerlerde bile kışa dayanır ama risklidir. Güneye bakan yamaçlarda ve büyük binaların güney taraflarında risk yok. Tüm kıyı kesimlerimizde ve İstanbul’da hiçbir kış koruması istemez.
Cüce limon servi – Cupressus macrocarpa ‘Wilma Goldcrest’
En fazla 2m boylanabilir. Kış soğuklarına daha dayanıklıdır (-30°C).
Limon servi yetiştirme, bakım bilgileri
Aşırı asitli veya aşırı kireçli olmadıkça ve ağır killi olmadıkça toprak seçmezler. Plastik saksılarda yetiştirilecekse killi toprak kullanılmamalı ya da toprağına biraz kum ve ponza taşı karıştırılmalı. Tam gün güneş veya en azından yarı gölge / yarı güneş. Devamlı gölge yerleri sevmez.İçmekân kullanımı: Evlerde ofislerde bulundurulmaya iki limon servi kültivarı da uygundur denilse de ben doğru bulmuyorum. Yaşasalar bile zamanla hiçbir güzellikleri kalmayacaktır. Güneşe, esintiye, rüzgâra çok ihtiyaç duyarlar.
Eğer ev, ofis vb kapalı yerlerde tutacaksanız toprağına hem kum hem ponza taşı karıştırılması, en başta o şekilde uygun toprakla saksılara dikilmiş olmaları hayati önem taşır. Yoksa kolayca kök çürümesine uğrar ve ölür gider. Sonra güneşli pencere önünde bulundurulmaları, 15 günde bir yönlerinin çevrilmesi, yanındaki pencerenin günün çoğu zamanında açık tutulması gerekir.
Sulama sıklığı: Sulama suyun derinlere ulaşacağı şekilde yeterli suyla yapılmalı. Saksıdakileri sulamada ise alt deliklerden bol bol su akıp gidecek bollukta su gerekir. Limon servilerin toprağını daima sırılsıklam tutmak iyi değil -sulama aralıkları toprağın ıslaklığını yitirmiş ama nemliliğinin azalmamış olduğu şekilde ayarlayarak kontrollü sulayın. Toprak asla kupkuru kalmamalı. Susuzluktan zarar görürse eskisi gibi güzelleşmesi iki yıl alır. Fazla uzun süre susuz kalıp ölme sürecine girmişse bir daha canlanabilmesi mümkün değil. Saksılarda bunlara dikkat edin. Bahçeye dikmişseniz üst yüzey kupkuru olana kadar sulamasanız bile zararı olmaz. Birkaç yıl geçtikten sonra sulama dengelerine dikkat etmek gerekmez. Saksılarda yetiştiriyorsanız dikkatli olmalısınız.
Kardan korumak: Sadece üstünde kar birikintilerinin ağırlığının dallarda şekil bozukluğuna sebep vermesini önlemek için gerekiyor. Yoksa karın zararı olmaz.
Budama: Eğer hiç dokunmazsanız gelişigüzel bir genişleme gösterir. Şeklinin bozulmaması için gelişim zamanlarında aylık budama yapmalısınız.
Besin: Saksılarda yetiştirilen limon servilere gerekiyor. İlkbahardan yaz sonuna kadar, hafif dozajda, her ay, suya karıştırılan genel amaçlı bitki besini. Mesela ev süs bitkilerine olandan uygundur. Üstünde her sulama suyuna karıştırın tavsiyesi yazılı olanlar en uygunu. Siz bunu ayda bir yapın. Mayıs – haziran aylarında 15 – 20 günde bir, nisan, temmuz ve ağustosta ayda bir. Sonbahar serinlerinin geç başladığı yerlerde son bir defa eylülde. Diğer aylarda gerekmez. Yaz mevsiminin ikinci yarısından itibaren gelişim olmasa bile besin vermeye devam etmek sonraki gelişim dönemi için bitkinin güç toplamasına yardım eder. Kış sonunda ilk filizlenme sürecinde hemen besin vermeyin nisanın ortasını veya sonunu bekleyin.
Limon servi nasıl çoğaltılır?
1- Çelik ile çoğaltılır. Ayrıntılı bilgi: » Yarı olgun dal çeliği. Limon servilerde temmuz ikinci yarısında başlamak tavsiye edilir.2- Tohumdan çoğaltılması: Her iklimde her yıl tohum vermeyebilir. Çünkü polenler kışın veya kış sonunda salınır. Polenleşmenin sağlıklı gerçekleşmesine, tohum oluşmasına uygunsuz hava şartları çoğu zaman engel olur.
Son don olaylarından 1 ay önce (İstanbulda şubat sonunda) tohumları yarım santim kadar gömüp toprağı dağıtmadan usulca sulayın. Geceleri ısı sıfıra, sıfırın altına düşmüyorsa kuzeye bakan cephelerde tutmalısınız. Kış üşümesinden sonra tohumlar aktif hale gelir. Nisan ayı girince güneşli yere alın. Toprak hafiften kurudukça sulayın. Acele etmeyin çok yavaş çimlenirler. Çimlenmeleri nisanda, mayısta veya haziran başında gerçekleşir. Kış üşümesi mümkün değilse tohumları kâğıt havluya serpin, üstüne bir kat daha kağıt havlu ile kapayın, katlayın, bir naylona koyarak tamamen ıslatın, iyice naylona sarın buzdolabında 1C derece soğukta 1 ay bekletin sonra çıkarıp toprağa ekin.
3- Aşılama. Çelikleri köklendirmek hem biraz zor hem her çelik köklenmiyor. Tohumla yetiştirmede ise: Limon servi tam doğal tür olmayıp kültivar olduğundan dolayı tohumdan yetişen fidanlar aynı özellikte çıkmayabilir. Onun için tohumdan çok sayıda fidan yetiştirip aşılamak daha uygun bir çoğaltma yoludur. Esas doğal türü (Cupressus macrocarpa veya Monterey Cypress) Akdeniz ülkelerinde yaygındır. Türkiye’de de Ege ve Akdeniz bölgelerimizde mutlaka bulunur. Bunun tohumlarından fidanlar oluşturup aşılayabilirsiniz.
Limon serviyi diğer servilere aşılamak problemlere sebep olabiliyor. Mesela üst aşı kısmı alt kök kısma göre fazla hızlı ve güçlü gelişim gösterip kök kısım daha zayıf kalır ve ağırlığı taşıyamaz. Sonuçta rüzgar limon serviyi topraktan sökebilir, devirebilir. Daha da kötüsü gövde aşılı yerden kırılır. Kendi tohumundan (veya doğal türünün tohumundan) yetiştireceğiniz fidanları aşılamak daha iyi.
Limon servileri aşılamada kullanılacak servilerden en iyisi Cupressus x leylandii’dir. Daha çok Leyland servi olarak bilinir. Leyland serviler hibrittir. Daima çelikle çoğaltılır (yarı olgun dal çeliği sayfasındaki ulule göre). Bunun da en iyi çelik köklendirme zamanı yine temmuz ikinci yarısında başlamaktır. Köklenme üç ay içinde gerçekleşir. Çelikler köklendiği takdirde büyüme çok hızlı oluyor. Kışın özel ısı ve ışıklandırma ile gelişmesine devam edip iyice kuvvetlenmesini sağlayabilirsiniz. Bunlara aşı ne zaman uygunsa üstlerine limon servi aşılayabilirsiniz. Toprakta kökler kuvvetli gelişir ve üstte büyüyen aşı kısma hem kuvvetli destek olur hem mükemmel besleyicilik sağlar. Üstelik bu sayede -30C derece kış soğuklarına rahat dayanan ve çabuk büyüyen limon serviler elde edersiniz.
Derleyen Yayınlanan Adres:By EyyupK
