Tohum Çıkarma
1) Tohum Alınacak Meyvenin Seçimi
Tohumu alınacak meyve (sebze), türünün en iyi örneğini temsil eden sağlıklı, iri, erken olgunlaşanlardan seçilir. İlk olgunlaşan meyvelerden alınan tohumların erken meyve verdikleri bilinmektedir.
2)Tohum Alma Zamanının Tesbiti
Tohum almak için meyvenin tam olgunlaşmış olması gerekmektedir. Domateste yumuşama ve buruşma, Patlıcanda irileşme, kabuğunun kalınlaşması renginin balmumumsu sararması, salatalık ve kabakta irileşme kabuğunun sararması, biberde meyvenin kızarması ve kabuğunun kuruyup, incelmesi tohum alma zamanını işaret eder.
Fasulye, bezelye, bakla, lahana, karnabahar, brokoli, turp tohumları içinde olan baklalar tamamen kurur ve sararır.
Soğan, pırasa, havuç, marul gibi sebzelerde; kuruyan gövde ve çiçeklerin ucunda olan kapsüller meydana gelir ve kuruyup sararır.
Tohum alınacak meyveler dalından koparılarak, domates de sapı aşağı gelecek şekilde serin bir yerde birkaç gün olgunlaşmaya bırakılır.
3) Yıkayarak Tohum Çıkarma
Domates, patlıcan, salatalık, kabak gibi meyveli sebzeler önceden parçalara ayrılarak meyveler içi su dolu kap içine konur. Suyun içinde meyveler ezilir. Dolgun ve sağlam tohumlar suyun dibine çöker, içi boş ve olgunlaşmamış tohumlar suyun üzerine çıkar.
Suyun üzerine çıkan tohumlar alınarak atılır.
Suyun dibinde kalan tohumlar süzülerek alınır ve tekrar yıkanır. Süzülen tohumlar elek gibi alttan ve üstten hava alacak şekilde gölgede, havadar bir yerde kurutulmalıdır.
Fasulye, bezelye, bakla, lahana, brokoli, turp baklaları güneşte kurutulup kabukları ezilir ve rüzgârda savrularak tohumları alınır.
Soğan, pırasa, havuç, marul kapçıkları da ovalanıp üfleyerek tohum kabukları atılır ve tohumlar alınır.
Kavun, karpuz çekirdekleri de meyveleri ezilerek çekirdekleri çıkarılır ve yıkanıp kurutulur.
Tohumlar kesinlikle güneşte kurutulmamalıdır. Güneş fazla su kaybına ve tohuma zarar verir.
Kurutulan tohumlar etiketlenerek paketlenir ve üzerine tarih yazılarak saklamaya alınır.
Tohum Saklama
Tohum çıkarmak kadar tohumu saklamak da önemlidir. Tohum saklanacak ortamın üç temel özelliğe sahip olmasına dikkat etmek gerekmektedir. Bu özellikler şunlardır:
1. Rutubetsiz ortam,
2. Serin ortam,
3. Karanlık ortam,
1. Yöntem
Çıkarılan tohumlar bez çıkın veya torbalara konarak bir karton koli içerisinde evin en serin, rutubetsiz ve karanlık yerinde saklamaya alınır. Saklanan tohumların rutubet durumu, küflenip küflenmediği düzenli aralıklarla kontrol edilmelidir. Böylece tohumlar gelecek sezona kadar rahatça saklanabilir.
2. Yöntem
Tohumlar yine aynı şekilde bez çıkın veya torbalara konarak bir konserve kavanozuna konur. İçine nemi alması için bir miktar kâğıt havlu konmalıdır. Kavanoz ağzı kapalı olarak buzdolabının içinde +6 ila- +8 santigrat derecede muhafaza edilir (genelde bu sıcaklık için kavanoz buzdolabının raflarına veya sebzeliğine konur). Yine belirli zaman aralıklarıyla kontrol edilir. Bu yöntemle tohumlar 2-3 yıl daha saklanabilir.
Küle beleme
Genellikle eskiden beri uygulanan tohum saklama biçimi olan meşe külü tohumu daha uzun süre muhafaza etmektedir.Bunu için meşe külü hem nemini hemde küflenmeye karşı çok etkilidir.
Bildiğimiz üzre Rabbim Hz.Yusuf (A.s) 7 yıl bollukta buğdayları sapıyla ve başağıyla saklaması söylemiş 7 yıl kıtlık zamanında da bu tohumlara hiçbir şey olmadan saklana bilmiştir, bu mahiyette en uzun süre saklama meyveyi sapı ve başağı veya kendisini tamamen kurutarak( örneğin biber) 14 yıldan daha fazla muhafaza etmek mümkün tabi ki Ayeti kerimede :
'Kıyamet zamanını bilmek ancak Allah'a havale edilir. Onun bilgisi dışında hiçbir meyve kabuğundan çıkmaz, hiçbir dişi gebe kalmaz ve doğurmaz. Allah onlara: «Bana koştuğunuz ortaklarım nerede?» diye seslendiği gün, onlar: «Senin ortağın olduğuna dair bizden hiçbir şahit olmadığını sana arz ederiz.» derler.'
Kur'ân-ı Kerim » 41 / FUSSİLET - 47
Depolamada esas mesele, ürünü haşere, bakteri, mantar gibi zararlılar ile nem, sıcaklık gibi olumsuz çevre şartlarından korumak ve bozulmasını önlemektir. Soğuk hava depolarının olmadığı, otomatik nem ve sıcaklık ayarlama cihazlarının icat edilmediği, haşere ve hastalık yapıcı faktörlere karşı ilâçların bulunmadığı yıllara;
Hz. Yusuf (a.s)'un "biçtiğinizi, yiyeceğiniz az miktar dışında, başağında bırakır, depolarsınız" İlâhî kaynaklı tavsiyesi bize, buğday tanelerini en sağlıklı şekilde koruma ve depolama yöntemini açıklamaktadır.
Bu önerilen metot, buğdayın yedi seneden fazla müddetle korunabileceğine işaret etmektedir. Unutulmamalıdır ki bu kıssanın geçtiği devir modern depolama sistemlerinin bulunmadığı, korumayı sağlayan kimyevî ilâçlamanın bilinmediği bir devirdir.
