Toprağın Fiziksel Özellikleri
Geçirgenlik (su toprak boyunca hareket hızını) ve Su-tutma Kapasitesi (
- Gözeneklerin miktarı, boyut ve düzenleme
- Makroporlar bir toprağın geçirgenliği ve havalandırma kontrol.
Gözeneklilik tarafından etkilenmiş olan sırayla
- Toprak tekstürü
- Toprak yapısı
- Sıkıştırma
- Organik madde
Toprak tekstürü (göreceli kum oranları, silt ve kil) Toprağın su tutma kapasitesini belirlemede önemlidir:
- İnce bünyeli topraklar kaba bünyeli topraklar daha fazla su tutma için idealdir.
- Orta bünyeli topraklar (balçık aile) bitki büyümesi için en uygun olanıdır.
Dört ana tip toprak yapısı (bir toprakta agregaların düzenlemesi):
- Plati - toprakların birikmesi veya göllenen ortak
- Prizmatik (sütunlu) - kurak ve yarı kurak bölgelerde subsoils yaygın
- Blocky - özellikle nemli bölgelerde subsoils yaygın
- Granül (kırıntı) - Organik madde içeriği yüksek olan yüzey topraklarda ortak
Toprak partikül boyutu Özellikleri
| Kum | Alüvyon | Kil | |
| Gözeneklilik | çoğunlukla büyük gözeneklidir | küçük gözenekler baskındır | küçük gözenekler baskındır |
| Geçirgenlik | hızlı | düşük veya orta derecede | yavaş |
| Su tutma kapasitesi | sınırlı | orta | Çok büyük |
| Toprak parçacık yüzeyi | küçük | orta | Çok büyük |
Toprak Sıkıştırma bunu köklenme derinliği sınırlar ve gözenek boyutu azalır, çünkü toprağın kalitesini düşürür. Etkileri daha su dolu ve az yetenekli gözenekler, artan akış ve erozyon, ve düşük toprak sıcaklıkları vardır. Sıkıştırma azaltmak için:
- Organik madde ekleyin
- Toprağı Gevşetin (sürerek)
TOPRAK TEKSTÜRÜ(YAPISI-DOKUSU)
Topraktaki inorganik maddeleri oluşturan kum, kil, mil (silt) parçacıklarının değişik oranlardaki karışımına denir. yani toprak tekstürü denince toprağın iri (kaba) ya da ince taneli olduğu anlaşılır.
Toprak tekstürünü oluşturan kum, kil, mil gibi mineraller çaplarına veya tanecik boyutlarına göre sınıflandırılırlar. bu sınıflandırmada dünyada kabul gören üç sistem vardır. bunlardan en çok rağbet göreni usda (united states department of agriculture) tarafından ortaya atılan sınıflandırma sistemidir. bir diğeriuluslararası toprak derneği( international soil science society)'nin oluşturduğu sistemdir. üçüncüsü ise Rusya tarafından yapılmıştır.
Toprak tekstürleri içerdikleri kum, kil, mil oranına göre esas olarak 21 gruba ayrılır iken 14 tanesi sınıflandırmada kullanılır.
Kumlar : toprak %85'ten fazla kum içerir. silt+kil karışımı %15'i geçmez. kil siltin 1,5 katıdır.
İri kum (kaba kum) : %25'ten fazla çok iri ve iri kum, %50'den az orta, ince ve çok ince kumdan herhangi biri.
Kum : %25'ten fazla çok iri, iri ve orta kum, %50'den aaz ince ve çok ince kum
İnce kum : %50'den fazla ince kum veya %25'ten az çok iri kum, iri ve orta kum, %50'den az çok ince kum.
Çok ince kum : %50'den fazla çok ince kum.
Balçıklı kumlar (tınlı kumlar) : %75-80 arasında kum içerir. mil ve kil toplamı %30'u geçmez. kil milin iki katıdır.
Balçıklı iri kum (tınlı iri kum) : %25'ten fazla çok iri ve iri kum, %50'den az orta, ince ve çok ince kumdan herhangi biri.
Balçıklı kum (tınlı kum) : %25'ten fazla çok iri, iri ve iri kum, %50'den az ince ve çok ince kum.
Balçıklı ince kum (tınlı ince kum) : %50'den fazla ince kum veya %25'yen az çok iri, iri ve orta kum, %50'den fazla çok ince kum.
Kumlu killi balçık (tın) : toprakta %20-35 kil, %28'den az mil, %45'ten fazla kum bulunur.
Kumlu balçık (tın) : kil oranı %27-40 arasında, kum '20'de azdır.
Siltli killi balçık (milli killi balçık) (tın) : kil %27-40 arasında, kum %20'den azdır.
Kumlu kil : kil %35'ten, kum %45'ten fazladır.
Siltli kil (milli kil) : %40'tan fazla kil ve %40'tan fazla mil içerir.
Kil : %40'tan fazla kil, %40'tan az mil ve %45'ten az kum içerir.
Toprak tekstür sınıflarını belirlemede üçgen diyagramlar kullanılır. ancak toprakların tekstürünün arazide kabaca elle tayini de mümkündür. buna göre siltli bir yapıya sahip olan topraklar sabunumsu ve kadife hissi verirler. killer ise pürüzsüz yüzeyler oluştururlar ve plastiklik bakımından da yüksek oranlara sahiptirler. kolayca şekil alırlar. balçıklı ve kumlu bünyeler ise pürüzlüdürler ve içlerindeki kum oranına ve boyutlarına göre parmaklar arasında kolayca hissedilebilirler.
TOPRAK ANALİZİ İÇİN ÖRNEK NASIL ALINIR?
Toprak örneklerinin alınması hiç zor değildir. Dikkat edilmesi gereken en önemli husus alının toprak örneğinin tarlayı yeterince temsil etmesi gerekir.
Bir tarlanın toprağı aynı tarla içerisinde değişik özellik gösterebilir. Bu değişiklikler renk, meyil, toprağın derinliği, yapısı ve işleme şeklinden kaynaklanabilir.
Toprak örneği alınmadan önce tarladaki gözle görülür farklılıklar tespit edilir. Her farklı bölgeden ayrı ayrı toprak örnekleri alınmalıdır. Eğer tarlada farklılık yok ve tarla büyük ise karışık toprak örneği alınır.
Toprak örneği şekildeki gibi çizgi üzerinden alınmalıdır. Karışık Toprak Örneği : Örnek alınacak tarlanın 8-10 yerinden toprak örneği alınıp, alınan bu toprakların birbirleri ile karıştırılması sureti ile meydana getirilen örnektir.
1-Toprak örnekleri ürün ekiminden 15-20 gün önce alınmalıdır.
2-Toprak numunesi alınırken V Harfi şeklinde bir çukur kazılır.
3-Sonra çukurun düzgün yüzeyinde 3-4 cm kalınlığında 1 karış boyunda (15-20cm) bir toprak alınır.
4-Bağ ve Meyve ağaçlarında 0-20, 20-40, 40-60 cm derinliklerinden karışık toprak örneği alınmalıdır.
5-1-2 kg kadar alınan toprak örneğinde gerekli bilgi kartı yazılarak poşet içerisine bırakılır.
TOPRAK ÖRNEKLERİ NERELERDEN ALINMAZ
1-Önceden gübre veya kireç konulmuş yerlerden
2-Hayvan gübresi yığılan yerlerden
3-Harman yeri ve hayvan yatmış yerlerden
4-Sap, kök, yaban otlarının yakıldığı kısımlardan
5-Tarlanın çukur ve tümsek yerlerinden
6-Dere, orman, su arkı ve yollara yakın kısımlarından
7-Sıraya gübreli ekim yapılan ürünlerde sıra üstlerinden
8-Gübre atılan tarladan
Toprak Analizinin Amacı:
Toprakta bulunan bitki besin maddesi düzeylerini belirleyerek o toprakta yetiştirilecek bitkilerin gereksinim duyduğu gübrenin cinsinin ve miktarının belirlenmesi ve bu gübrelerin en uygun zaman ve şekilde toprağa uygulanması ile mümkündür.
Toprak Analizlerinden umulan yararın sağlanabilmesi için toprak örneklerinin doğru alınması birinci koşuldur. Örneklerin doğru alınması demek, örneklerin temsil ettiği alandaki toprakların özelliklerine sahip olması anlamına gelmektedir. Doğru alınmayan bir toprak örneğinin analizi ile ortaya çıkan yanlış ve yararsız sonuçlar emek, gübre ve ürün kaybına neden olmaktadır.
Toprak Analizi Yapılmadan Yapılan Gübrelemenin Sakıncaları:
-Gereğinden daha çok gübre kullanılır, fazla güre ile hem masraf artar,hem de bitkilere zarar verir.
-Gereğinden az gübre kullanılırsa verim ve kalite düşer.
-Yanlış gübre kullanılarak verimin düşmesi yanında, gereksiz gübre israfı yapılır.
-Gübre uygun zamanda ve şekilde verilmezse istenilen miktarda ürün alınmaz.
Toprak Örnekleri Nerelerden Alınmaz:
-Önceden hayvan gübresi konulmuş yerlerden,
-Harman yerlerinden veya hayvanların yatması için kullanılan yerlerden,
-Sap,kök ve yabancı otların yığılarak yakıldığı yerlerden,
-Kimyasal gübrelerin yığıldığı yerlerden,
-Tarlaların çukur ve tümsek yerlerinden tarla sınırları ve yakınlarından,
-Ağaç altlarından, dere, orman, su arkı ve yollara yakın kısımlardan,
-Sıraya gübreli ekim yapılan mahsullerde sıra üstlerinden toprak örnekleri alınmaz.
