Ananas en bilinen popüler tropik meyveler arasında yer alır. Ananasın orijini Amerika kıtası, muhtemelen Brezilya ve Paraguay dır. Ticari bir meyve olarak tropikal ve subtropikal bölgelerde boyunca yayılır. Dünyanın önemli ananas yetiştiricisi ülkeleri Hawai Adaları, Filipinler, Malezya, Tayland, Brezilya, Gana, Kenya, Meksika, Tayvan, Güney Afrika, Avustralya, Porto Riko ve Hindistan dır. En büyük ananas yetiştiricisi Hindistan'dır. 2001–02 sırasında, Hindistan ta 80.000 Hektar alanda ve 1,26 milyon ton ananas üretilmiştir. Hindistan, dünya toplam ananas üretiminin fazla % 8 den fazlasını üretmektedir.
Ananas suyunun dünya pazarı iyi bir payı vardır. Ananas meyve ve meyve suyuna da endüstriyel talep vardır. Bu meyve A ve B vitaminince zengin ve kalsiyum içeren iyi bir kaynaktır. Ayrıca fosfor ve demir içerir.
ANANAS YETİŞTİRİCİLİĞİNDE İKLİM İSTEKLERİ
ananas en iyi, yoğun yağış alan bölgelerde yetiştirilir. Ortalama yıllık ortalama 1500 mm yağış alan bölgelerde ananas yetiştirilebilir.
Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde hüküm süren ılık ve nemli iklim şartları ananas yetiştiriciliği için son derece elverişlidir.
Bunun yanında iyi bir hava nemi ve sulama koşulları sağlanmalıdır.
Deniz kıyısına yakın yerlerle beraber, bunun yanı sıra iç bölgelerde de ananas yetiştirilebilir. Ekim alanını deniz seviyesinden 1500 m yüksekliğe genişletebiliriz. Ananas yetiştiriciliğinde optimum gelişme sıcaklığı 15-32 °C’ dir. Düşük sıcaklık, az güneş ışığı ve sürekli gölge zarar verebilir.
ANANAS YETİŞTİRİCİLİĞİNDE TOPRAK İSTEKLERİ
Ananas çok yıllık bitki olması nedeniyle derin bünyeli, humusça zengin ve iyi drene edilmiş topraklardan hoşlanır. Çok hafif karakterli, kumlu veya çok ağır karakterli toprakları sevmez. Hafif kumlu topraklarda daha erken verim alınması ve erkencilik sağlanması yanında başların küçük kalması ve verimin azalması ve erkencilik sağlanması yanında başların küçük kalması ve verimin azalması en önemli dezavantajdır. Bu tip topraklarda çok iyi sulama yapılmalıdır. Ağır karakterli topraklarda ise çok yıllık olan kökler havasız kalarak çürür. ananas için toprak pH’ sı 5.5-6.0 olmalıdır. Topraktaki organik madde miktarının ise %2 civarında olması yararlı olur. Güneye meyilli yamaç araziler ise erken ısınması nedeniyle erkenci ananas yetiştiriciliğinde başarılı olarak kullanılabilir.
ANANAS YETİŞTİRİCİLİĞİNDE ARAZİ HAZIRLIĞI
Topraklar sürülmeli ve toprak iyice pulverise edilmelidir. Ananas, yetiştirildiği toprağı uzun süre işgal ettiği için plantasyon kurulmadan önce arazinin mutlaka derin işlenmesi çok yararlı olur. Bu derin işlemeden sonra birkaç gün havalanan toprak Disk-Harrow ile inceltilir ve dikim yerleri hazırlanır. Yeterli drenaj kanalları açılmalıdır.
Dikim sıklığı
Yüksek yağış alan bölgelerde dikim sıklığı hektar başına yaklaşık 40.000-44.000 bitki dikilebilir. Serin hava ile düşük yağış alan bölgelerde hektar başına 63.000-64.000 yüksek sıklıkta dikim önerilir. Ananasa uygun kültürel operasyonlar için çift budama sistemine göre yerleştirilmiş olmalıdır.
Yüksek yoğunluklu ekim en son ileri teknoloji ananas ekimi uygulanmaktadır. İyi bir verim için, yüksek yoğunluklu dikim, iyi bir bakım, zamanında doğru gübreleme ve ilaçlama ile elde edilir.
Toprak hazırlığı, ekim, dikim ve bakım işleri
Ananas tohumuyla veya bitkilerin kök ve kök boğazlarından oluşan dip sürgünleri ile üretilir. Halk arasında bu sürgünler piç olarak adlandırılmaktadır. Generatif üretim şekli olarak bilinen tohum ile üretimde dikkatli olunmaz ise ananas yetiştiriciliğinde, büyük oranda oluşan yabancı döllenme ve açılma nedeniyle çeşit özelliğini kaybederek atavizm yani yabanileşme meydana gelir. Bu nedenle ananas üretiminde vegetatif üretim şekli olan dip sürgünleri ile yapılan üretim şekli kullanılır. Dip sürgünler 3 ile 20 ay arasında iyi bir bakım ve iklim şartlarına göre alınır. Dip sürgünleri ile yapılan üretimde alınan dip sürgünü alındığı bitkinin bütün özelliklerini taşır. Bunun içindir ki ananas üretimi dip sürgünleri (piçler) ile yapılır. Dip sürgünler ile yapılan üretimde anaç bitki kaldırılır. Tohumla yapılan üretim ise genelde ıslah çalışmalarında yaygın olarak kullanılır
Ananas da çoğalma ağırlıklı olarak vegetatif yolla yapılmaktadır. Ancak ıslah çalışmalarında ve yeni çeşit geliştirmede tohum ile de üretilebilir.
Ananas yetiştiriciliğinde tohum ile yapılan üretimde genellikle önce fidelerin yetiştirilmesi gerekmektedir. Bunun için tohumlar Mart-Nisan aylarında genelde harç dolu saksı veya tüplere ekilir. Her saksıya 2-3 adet tohum ekilir. Çimlenen tohumlardan gelişen 1 veya 2 bitki saksıda bırakılır ve gerekli bakım işleri yapılır. O yıl içinde gelişen fideler ertesi yıl yine Mart-Nisan aylarında saksıdan çıkarılarak esas yerlerine dikilirler.
Ananas için en iyi ekim zamanı ilkbahar veya sonbahardır. Sulama ile yılın herhangi bir zamanı olabilir. Fideler, 15- 20 cm derinliğe, ahır gübresi verilerek dikilir. Toprak siyah polietilen ile örtülerek yabancı ot kontrolü ve sağlıklı bir ürün sağlar. Ananas yetiştiriciliğinde damla sulama sistemi kurulmalıdır.
ANANAS YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SULAMA
Ananas gelişme ve büyüme döneminde oldukça fazla su isteyen bir bitkidir. Yetiştirildiği bölgelerde Ağustos ayı başından itibaren verilen uyandırma suyu ve kış mevsimi yağışlarının başlangıcına kadar olan dönemde düzenli ve yeterli miktarlarda su ister. Kış mevsiminde ise gerekli su ülkemizde genellikle yağışlardan sağlanır. Özellikle hasat döneminde yağışlar yetersiz ise mutlaka sulama yapılmalıdır. Susuz kalan bitkilerde verim ve kalite düşer. Sulama işlemi genellikle karıklara sulama yapılmalıdır. Ağır karakterli topraklarda aşırı su vermemek gerekir. Aşırı su kök çürümelerine neden olur.
ANANAS YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GÜBRELEME
Ananas, Azot ve potasyum bol kaynağı gerektirir. Gübreleme eşit dozlarda 2- 3 kez yapılmalıdır. Her yıl mayıs- haziran ve yeniden yağışlı sezon eylül–ekim, meyve hasadından sonra gübreleme yapılmalıdır.
Çiçeklenme
Gerekli yetişkinliğe ulaşan bitki, 11-12 ay sonra en az kırk yaprak oluşumundan sonra çiçek açar. Bir yıl içinde normalde bitkilerin %70- 80 ni çiçek açar. Bazen çiçek zamanında açmayabilir. Çiçek açmayan bitkiler, çevresel koşullar ve iyi beslenme ile 15–18 ay sonra bile, % 50–60 şı çiçeklenebilir. Golden fosfor bu durumda yardımcı olur. Bir ananas bitkisi hayatı süresince yalnızca bir meyve üretmektedir.
ANANAS YETİŞTİRİCİLİĞİNDE HASAT
Yerel marketler için tam olgunluk aşamasında ve uzak mesafe marketler için %75-80 olgunluk aşaması kesilmelidir. Hasat keskin bir bıçak ile, meyve sapı 5-7 cm meyve üzerinde bırakılarak yapılmalıdır. Taç yaprakları temizlenmelidir. Meyve üzerinde herhangi bir mekanik zedeleme meyvenin hızlı çürümesine neden olabilir. Dolayısıyla, meyve hasadında büyük bir özen gereklidir.
Hasattan 10 gün önce parachlorophenoxyacetic asit Sprey nakliye ve depolama sırasında fizyolojik dökümünü azaltır. Meyve ağırlıklı olarak Temmuz-Ağustos ta hasat edilir. Ancak, küçük bir ürün Mart da hasat edilebilir. Kesimi yaklaşık 8 ay bir yıl arasında yaymak mümkündür.
Ananasın mümkün olan en iyi lezzet ve renk gelişimi için bitki üzerinde büyümesine izin verilmelidir. Eğer olgunlaşmadan erken hasat edilirse, meyve üzerinde ağaçsı hamuru gelişebilir.
Konserve sanayi için, yaklaşık 1.5 kg ulaşan meyveler kullanılmalıdır.
ANANAS YETİŞTİRİCİLİĞİNDE HASAT SONRASI YÖNETİMİ
Ananas yaralanmalara, sıkıştırma veya çeşitli etkilere duyarlıdır. Yaralanan yerler hızla genişleyerek çürümeye başlar. Hasadı mümkün olan en kısa sürede yapılmalı ve soğutmaya alınmalıdır.
Soğutma sıcaklığı olgun ve yarı olgun olanlar için 7-10 °C’ dir. Göreli nem oranı yüzde 85-95 olmalıdır. Aynı sıcaklık ve nem ile depolama ve nakliye sağlanır. Soğutma, soğuk hava yöntemi ile yapılır. Ortama bağlı olarak saklama süresi 2-4 hafta arasında değişebilir. Hava alabilecek bir ambalaj ile saklanmalı ve taşınmalıdır.
Pazarlama ve ihracat
Ananas a her zaman dış pazarlarda çok güzel bir talep vardır. İşleme endüstrisi de yüksek oranda talep etmektedir.
İhracat temel ürünleri meyve, dilim konserve, meyve suyu ve reçel bulunmaktadır.
Ekonomik hayat
Bir ananas ekim Ekonomik ömrü 4 yıl civarında dır. Sonra bu tarla sökülmeli ve yeniden sürülerek hazırlık yapılmalıdır.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
