Ağacın Dayanıklılık derece aralığı :+31°C.....-3 °C
DAYANAMAYACAĞI EN YÜKSEK SICAKLIK :+45°C
DAYANAMAYACAĞI EN DÜŞÜK SICAKLIK :-4°C
Mandarin (Mandarin orange) “Citrus reticulate Blanco” ve Rize İçin Ekonomik Değeri
Türkiye'de üretimi en çok yapılan ve dışsatımın başlıca mandarin çeşidi Satsumadır. Satsuma mandarini;1878 yılında General Van Valkenberg tarafından Japonya’dan ABD’ye götürülmüş ve kültüre alınmıştır. 1900 yılının ilk yarısında da Japonya'dan Batum’a ve sonraki birkaç yıl içerisinde de Türkiye’ye getirilmiştir (Rize).
Türkiye'deki Satsumaların tümü Owari varyetesi grubunda yer alırlarken: meyve kabuğu hasat döneminde sarı portakal renginde ve hafif pürüzlüdür; kalınlığı 3.37 mm'dir. Kabuğun meyve etine bağlılığı gevşektir. Olgunlaşma döneminden sonra kabuğun etten ayrılması kolaylaşır. Yumuşama eğilimi yüksek bir türdür. Depolamaya ve taşımaya elverişlidir. Meyveleri basık şekillidir. Meyve genişliği 51.22 mm, uzunluğu 51.22 mm, ağırlığı ortalama 99.59gr'dır. Meyve eti koyu portakal sarısı rengindedir. Citrus türleri içerisinde, tat, koku ve kalitesi yüksek bir çeşittir. Olgunluk döneminde, meyve suyu miktarı %43,90'dır. Suda çözünebilir kuru madde miktarı (SÇKM) %10.46, titre edilebilir asit miktarı da (Asit) % 1.33’dır. SÇKM/Asit oranı 8.28 dir.
Meyve başına ortalama 1.00-1.18 adet/100 meyve çekirdek düşmekte olup çekirdek siz bir çeşit grubundadır. Verimli bir çeşit olup elverişli iklim ve bakım koşullarında düşük periyodisite gösterir. Ancak, koşulların bozulmasına ve yaşlanmaya bağlı olarak periyodisiteye eğilimi artar. Partenokarpiye eğilimi oldukça yüksektir. Mandarin ağaçları yayvan taçlı olup düşük sıcaklara çok dayanıklıdır.
Owari varyetesi erkenci bir çeşittir. Meyveleri Ekim ayı ortasından itibaren olgunlaşır ve olgunluktan sonra ağaç üzerinde fazla kalmaz. Özellikle Ege bölgesinde üretilir. Akdeniz bölgesinde anaç olarak turuncun kullanılması ve toprakların kireçli olması nedeniyle meyve kalitesi düşmekte ve bu nedenle yetiştiriciliği yaygınlık kazanamamaktadır.
Satsuma - Rize Mandalinasına Ait Bazı Bitkisel Özellikler
Karadeniz bölgesinde satsuma mandarini “Rize mandalinası” olarak bilinir ve yoğunlukla kuzey rüzgarının olmadığı güneye ve güneydoğuya bakan yamaçlarda ekonomik olarak yetiştirilmektedir. Monokültür olan çay tarımından önce, bölgede yaygın olarak yetiştiriciliği yapılmaktaydı. Satsuma mandarini bölge ekolojisine uygun olması, meyvesinin sevilerek yenmesi ve bol miktarda C vitamini içermesi nedeniyle tüketimi ve pazar değeri artmıştır.
Ekonomik yaşı 40 - 60 yıl olup ağaç başına verim ortalama olarak 80-90 kg’dır. Satsuma mandarini en iyi rengi 16-20 0C’de alır. Mandarinler hafif derin, drenajı iyi kumlu tınlı, tınlı veya killi-tınlı, taban suyu seviyesi 1.5 m’nin altında pH 5.0-5.5 olan humusça zengin topraklarda iyi yetişir. Özellikle Karadenizde mandarin yetiştiriciliğinde anaç olarak üç yapraklı (Poncirus trifolia) kullanılmaktadır.
Gübreleme
Mandarin gübrelemede saf besin miktarı olarak 25 kg/da saf azot, 8 kg da saf fosfor ve 20 kg/da saf potasyum olarak hesaplanır. Azotlu gübre 3 zaman periyodunda toprağa verilir.
İlk olarak, çiçeklenme öncesi ağaca su yürümeden (Ocak-Şubat sonu) gübrenin 3/5‘i, ardından yeni yaprak ve sürgünlerin oluştuğu (Mayıs-Haziran) gübrenin 1/5’i, son olarakta, meyve oluşumunda (Haziran-Temmuz) gübrenin 1/5’i verilir. Azotlu gübreler sulama suyuyla yada toprağa direk verilebilir.Gübreler ağaç gövdesinden 50cm uzağa, taç izdüşümüne verilir veya toprağa karıştırılır. Fosforlu gübreler Ekim-Kasım aylarında ağaç başına 0.3 kg saf madde olarak verilirken, Potasyumlu gübreler Ekim-Kasım aylarında yeni tesis edilen fidanlara ilk 5 yıl 40-80 gr tam verim çağında ise 500gr saf madde olarak verilir. Ayrıca 3-4 yılda bir 4-5 ton yanmış ahır gübresi sonbaharda uygulanması tat ve diğer kalite parametrelerinin artışı için gereklidir.
Dikimle birlikte şekil budaması yapılmış olan fidan 2-3 yıl budamaya ihtiyaç göstermez. İlk 2-3 yıl taçlandırma yerine alt kısımdan çıkan sürgünler alınır. Karadeniz bölgesi için uygun olan şekil goble’dir. Goble şekil diğer meyve ağaçlarından özellikle elmalarda yapıldığı gibi uygulanır. Mandarinlerde budama zamanı erken ilkbahar dönemidir. Budama zamanı son donlar geçtikten sonra sürgün vermeye başlamadan önceki zaman dilimidir. Budamada kurumuş, kırılmış, dikine büyüyen (obur) dallar kesilir. Satsuma mandarinleri zayıf gelişme gösterdikleri için fazla budamaya ihtiyaç duymazlar.
Mandarinlerde hasat zamanı Şeker/Asit oranına göre yapılır. Hasat makasla kesilerek yapılır. Hasat edilen meyveler uygun temiz taşıma kaplarına itinayla boşaltılmalıdır. Boylanarak kasalara dizilmelidir.
Akdeniz ve Ege Bölgelerinde Yetiştirilmekte olan “Satsuma - Rize Mandalinasının” Ekonomik Potansiyeli
Dünya turunçgil üretimi, yaklaşık 103 milyon ton olup bunun %60’ını portakal, %22’sini mandarin, %13’ünü limon ve % 5’ini greyfurt oluşturmaktadır. Değişen tüketici tercihleri nedeniyle, son on yılda, portakal üretimindeki artış % 2,2’de kalırken, limon üretimi %47, 2006 yılı verilerine göre mandarin üretimi % 33 artmış, greyfurt üretimi ise % 9 azalmıştır. Turunçgil üretiminde ki toplam artış ise % 11 olmuştur. Yurdumuzun subtropik iklim kuşağına sahip bölgelerinde yetiştirilen turunçgil, önemli bir tarımsal ürünümüzdür. Her yıl yaklaşık 92 bin hektar alanda 2.5 milyon ton üretim yapılmaktadır. Türkiye’de Akdeniz ve Ege bölgelerindeki yıllık üretim değeri 2007 verilerine göre 750 milyon YTL (600 milyon ABD Doları) olan satsuma mandarini çoğunlukla yurt içinde tüketilirken, %30’luk bir kısmı ihraç edilebilmektedir. Ülkemizde üretilen turunçgillerin yaklaşık olarak %45’ini portakal, %30’unu limon, %20’sini mandarin ve % 5’ini greyfurt oluşturmaktadır. Rize’de satsuma mandarini yetiştiriciliğine gereken önemi vererek bu ekonomik pastadan payını almalıdır.Ülkemiz, genel olarak turunçgil meyveleri yetiştiriciliği yapan; İtalya, İspanya ve İsrail gibi Akdeniz ülkeleri arasında çok önemli bir erkenciliğe sahiptir. Bununla birlikte diğer üretici ülkelerde renk ve iriliğine göre de hasadı yapılan bu meyvelerin suda çözünebilir toplam kuru madde/asit (KM/Asit) oranları oldukça düşük olmakta ve bu nedenle meyveler yüksek asitli olmaktadır ki bu dezavantaj ülkemiz için söz konusu değildir.
Mandarinlerden elde edilen ürünlerin (uçucu yağların) yaygın olarak kullanıldığı diğer alanlar
Satsuma mandarini portakal, altıntop, greyfurt ve limon’a göre meyve suyu ve konsantre üretiminde düşük ekstraksiyon verimi nedeniyle kullanılmamakta olup bunun yerine daha çok meyve, yaprak, filiz, küçük ham meyveleri işlenerek elde edilen kompleks yapıda 132’den çok uçucu bileşen; alkollü ve alkolsüz içkilerde tatlandırıcı, hazır tatlılarda, parfümlerde, kozmetik ürünlerinde , cilt bakım ürünlerinde, ilaç endüstrisinde doğal tatlandırıcı olarak, dondurma sanayinde doğal tatlandırıcı olarak, ve koku giderici tabletlerin üretiminde yaygın olarak kullanılmaktadırlar.
Sonuç
Küresel ısınmanın her geçen yıl olumsuz etkilerini tarım ürünleri arzında daha fazla göstermesi ile birlikte subtropikal iklim özelliklerine sahip olmanın yanında doğal olarak mandarin üretim potansiyelinede sahip olan Doğu Karadeniz bölgesinde, Rize ilimizde özellikle yüksek adaptasyon gösteren yukarıdaki mandarin türleri ve hibritleri getirilerek kurulacak deneme istasyonlarında, yerel çeşitler ile aralarındaki farklılıklar genetik ve fizyolojik uyumdan meyve kalitesine kadar karşılaştırmalı olarak incelenmeli, ihracata yönelik satsuma mandarini plantasyonları kurularak Rize’nin de Türkiye’nin mevcut turunçgil ihracatından payını alması sağlanmalıdır.
Taze Mandarin Besin Değeri/100 gr
Nem
82.6-90.2 gr
Protein
0.61-0.215 gr
Bitkisel Yağ
0.05-0.32 gr
Ham lif
0.3-0.7 gr
Kül
0.29-0.54 gr
Ca
25.0-46.8 mg
P
11.7-23.4 mg
Fe
0.17-0.62 mg
Karoten
0.013-0.175 mg
Thiamine
0.048-0.128 mg
Riboflavin
0.014-0.041 mg
Niacin
0.199-0.38 mg
Ascorbic Acid
13.3-54.4 mg
Mandalina Çeşitleri
Satsuma
.jpg)
SATSUMA
Satsuma mandarini 1900'lü yılların başlarında Japonya'dan Batum yoluyla Rize'ye getirilmiştir .Türkiye'deki Satsumaların tümü Owari grubunda yer alırlar Meyve kabuğu hasat döneminde sarı-portakal renginde ve hafif pürüzlüdür; kalınlığı 3.37 mm'dir.Kabuğun meyve etine bağlılığı gevşektir .Olgunlaşma döneminden sonra kabuğun etten ayrılması kolaylaşır .Puflaşmaya eğilimi fazladır .Depolamaya ve taşımaya elverişlidir .Meyveleri basık şekillidir. Meyve genişliği 51.22 mm, uzunluğu 51.22 mm, ağırlığı 99.59 g'dır. Meyve eti koyu portakal rengindedir. Tat, koku ve kalitesi yüksek bir çeşittir. Olgunluk döneminde, usare miktarı 43,90'dır.Suda çözünebilir kuru madde miktarı (SÇKM) %10.46, titre edilebilir asit miktarI ise % 1.33,SÇKM/ A oranı 8.28 dir .Meyve başına ortalama 1.18 adet çekirdek düşmekte olup çekirdeksiz bir çeşit sayılır .Verimli bir çeşit olup elverişli iklim ve bakım koşullarında az periyodisite gösterir. Ancak, koşulların bozulmasına ve yaşlanmaya bağlı olarak periyodisiteye eğilimi artar .Gene de düzenli ürün veren bir mandarin çeşididir .Partenokarpiye eğilimi oldukça yüksektir .Ağaçlar yayvan taçlı olup düşük sıcaklara çok dayanıklıdır .Erkenci bir çeşittir .Meyveleri Ekim ayı ortasından itibaren olgunlaşır ve olgunluktan sonra ağaç üzerinde fazla kalmaz.Türkiye'de üretimi en çok yapılan ve dışsatımın başlıca mandarin çeşididir. Özellikle Ege bölgesinde üretilir .Akdeniz bölgesinde anaç olarak turuncun kullanılması ve toprakların kireçli olması nedeniyle meyve kalitesi düşmekte ve bu nedenle yetiştiriciliği yaygınlık kazanamamaktadır .
GÜBRELEME ÖNERİLERİ
ALT BAŞLIKLAR
Mandalin Çeşitleri(Mandarin Varieties)
