Meyveleri yuvarlak ve küçük, meyve rengi koyu mavi-mor renktedir.
Yabanmersini, kuvvetli bir anti - oksidandir.
DARROW, TORO, ELLIOT, PATRIOT, BRIGITTA, DENİSE BLUE VE NELSON Çeşitleri mevcuttur.
Yabanmersini, kuvvetli bir anti - oksidandir.
GENEL BİLGİLER LİKAPA
Gövdesi yeşil, köseli ve çok dallıdır. Yapraklar yumurta şeklinde ve kenarları dişlidir. Mayıs - temmuz arası yeşilimsi ve üzerleri soluk kırmızı renkli çizgili çiçekler açar. Olgunlaşmış meyveleri bezelye iriliğinde olup mavi - siyah renktedirler.
Kokusu - Tadı
Taze meyvasi eksimsi tatlıdır. Kuru meyvenin tadı daha bir keskindir. Kokusu çok azdır.
Son yıllarda popülaritesi artan kültür maviyemiş, ılıman iklimde yetişebilen, çok yıllık, çalı formunda ve kışın yaprağını döken üzümsü meyvedir. Fundagiller familyasındaki Vaccinium cinsine girer. Kültür bitkileri 5 m boylanabilir, ancak modern bahçelerde 1.5 m'den fazla büyümesine müsaade edilmez. Yaprakları eliptik veya oval olup alt yüzeyleri ince tüylü ve kenarları düzdür. Likapa Normalde koyu yeşil olan yaprakları sonbaharda kırmızı veya sarı renk alır. Yoğun ve beyaz çiçekleri, koyu mavi meyveleri ve farklı yaprak renginden dolayı süs bitkisi olarak da kullanılabilir.Çeşitlerine göre 400-1100 saat soğuklama ister. Sürgünleri -20 ila -40°C'lere kadar dayanabilir. Çiçeklenmeden sonra 45-75 gün içerisinde olgunlaşma meydana gelir. Karşılıklı tozlanma ile meyve miktarı ve kalite artar. Arılarla tozlanır. Meyveleri 1.5 - 6 gram ağırlığında olup meyve rengi mavi-siyah, meyve kabukları yumuşak, çekirdek sayıları ise azdır. Meyvelerinin raf ömrü 7-10 gün arasındadır. Bitki başına 3-9 kg meyve verebilir. Dekara 267-333 adet bitki dikilmektedir. Dünya üzerinde "blueberry", blaubeeren" veya "myrtill" olarak tanınan maviyemiş Karadeniz Bölgesinde kuvvetli asit karakterli ve yüksek organik madde içeren çok özel alanlarda ekonomik olarak yetişebilen ve çalı formunda olan kültür bitkidir.
Ekonomik Önemi
Maviyemiş üretimi amacıyla bahçe tesis etmek pahalı bir yatırımdır. Ekonomik getirisi dikimden sonraki 3. veya 4. yıl başlar. Dikimde 2 yaşlı ve tüplü (saksılı) fidanlar kullanılırsa dikimden sonraki yıl ürün alınabilir. Ancak dikimi takip eden ilk iki yıl ürün alınmamalıdır. Dikimden sonraki 3. yıl dekara 100 kg, 4. yıl 400 kg ve 5.yıl 750 kg meyve verebilir. Yer, toprak şartları, sulama, bakım, rakım ve çeşide bağlı olarak dekara verim 8 tona kadar çıkabilmektedir.
Maviyemişte budama son derece önemlidir. Budama dikim ile başlar ve her yıl ilkbahar öncesi gözler uyanmadan tekrarlanır. Maviyemişlerde yeni sürgün elde etmek ve bol meyve temini için budama mutlaka yapılmalıdır. Budamanın temeli meyve vermeyen sürgünlerin çıkarılması, kurumuş, soğuktan zarar görmüş veya cılız kalmış sürgünlerle 5 yaşın üzerindeki yaşlı, çalılaşmış, verimsiz sürgünler ve sıkışıklığa sebep olan sürgünlerin çıkarılmasına dayanır. Dikim sonrası 4. yıldan itibaren sürgünlerde seyreltme yapılmalıdır. Ayrıca, yeni sürgünlerdeki gelişmeyi artırmak, iri meyve üretimini teşvik etmek, aşırı meyve yükünü engellemek, bitkiyi uygun boy ve şekilde tutmak amacıyla budama yapılmalıdır. Budama dinlenme dönemi olan sonbahar veya ilkbahar öncesi yapılır. Sulama, yabancı ot kontrolü, varsa hastalık ve zararlılar ile mücadele ve gerektiğinde malçlama yapılarak meyve kalitesi artırılmalıdır.
Hasat ve Pazarlama
Yaban Mersini gerek bitki gerekse meyve olarak piyasada aranan birçok özelliğe sahiptir. Çekirdeklerinin küçüklüğü, dikim ve bakımının kolay oluşu, 35-40 yıllık ekonomik ömrü ve diğer üzümsü meyvelere göre raf ömrünün nispeten uzun olması bunlar arasında sayılabilir. Meyve özellikleri sayesinde mekanik olarak kolayca hasat edilebilir ve kısa sürede tüketiciye ulaştırılabilir. Meyveleri salkım şeklinde oluşur ancak hasatta olgunlaşan taneler tek tek toplanır. Meyve hasadı 4-6 hafta sürebilir. Salkımda olgunlaşma dipten uca doğru devam eder. Hasat edilen meyvelerde ön soğutma ile sıcaklık 10ºC'ye düşürülmelidir. Taze olarak tüketilecek meyveler el ile, sanayilik olanlar makine ile hasat edilebilir. Taze tüketilecek olan Yaban Mersini meyveleri doğrudan 250 veya 500 gramlık şeffaf ve delikli kutulara (şale kutu) doldurulmaktadır. Taze maviyemişlerde sert, dolgun, kuru, dış yüzeyi düzgün ve gümüş gibi parlak pus tabakası olan meyveler tercih edilir. Yaprak ve sap içermemelidir. Maviyemiş meyveleri pembe iken toplansalar da olgunlaşmaya devam ederler. Ancak tam olgunlaşmadan toplanan meyvelerin kaliteleri daha düşüktür. Olgunlaşma periyodu boyunca haftada en az bir kez hasat yapılmalıdır. Tam olgunlaşmış, sağlam ve nemsiz olan meyveler -0.5°C ile 0°C'lik sıcaklık ile %90-95 nispi neme sahip soğuk hava depolarında herhangi bir kalite kaybına uğramadan 1 ay muhafaza edilebilir. İşlenecek olan maviyemişler -18°C'de hızlı dondurma ile şoklanmalı ve -23ºC'de saklanmalıdırlar. Dondurulmuş maviyemişler soğuk zinciri ile satışa sunulabilir, sanayide işlenebilir veya uzun yıllar muhafaza edilebilir. Yaban Mersini pazarlama doğrudan çiftlikten, kendi ürününü kendin topla metodu ile, yol kenarlarında, yerel marketlerde veya turistik tesislerde satılabileceği gibi toptan veya ikincil ürünlere yani püre, reçel, marmelat, şekerleme, pasta, meyve suyu v.b. Gibi ürünlere işlenerek de satılabilir. Maviyemişleri Haziran-Temmuz-Ağustos dönemlerinde taze olarak piyasada bulmak mümkündür. Diğer dönemlerde ise dondurulmuş, meyve suyu, kurutulmuş veya konservesi temin edilebilir.
Çoğaltımı:Kök Ayırma,çelik ve tohum.
Tıbbi Kullanımı
Yabanmersini , gözlere olan mikrosirkülasyonu korumak için yardım eden antosiyanidler içerir.Antosiyanidler, gözün ışığı alışmasına yardım eden retinal pigmenti yeniden canlandırmaya yardım edebilir.
Yabanmersini suyu, ağrılı idrar, idrarda kan ya da iltihap, ateş, bel ağrısı veya kramplarla karakterize edilen idrar yolu enfeksiyonlarını olmadan önlemeye yardım eder. Genelde bu enfeksiyonlara escherichia coli bakterisi sebep olur ve idrar yolu cidarlarına yapışır. İşte Yabanmersini suyu onun endotel hücrelere yapışmasını engelleyerek idrarla akıp gitmesini sağlayarak tedaviye yardımcı olur. Yabanmersini , kuvvetli bir anti-oksidandır. Görüşü korumaya yardım edebilen az sayıdaki bitkiden biridir. Yaş ilerledikçe göze perde inmesi(katarakt)-görüş alanında bulanıklık ya da kör nokta(göz bebeğinin dejenerasyonu)-TV ve bilgisayarlardan dolayı göz yorgunluğu hep olabilecek hasarlardır.Gece görüşünü arttırır, bunun için gerekli olan optik mor(retinol moru) üretimini arttırır, parlak ışıktan karanlığa geçişteki adaptasyonu çabuklaştırır, kılcal damarları güçlendirerek kırılganlıklarını engeller. Diyabetlilerde sirkülasyon problemlerine sebep olan damar hastalıklarını önleyebilir.
Yapraklar mikrop öldürücü, büzücü, idrar söktürücü ve dezenfektan olup mesane için faydalıdır. Ayrıca bakteri oluşumunu engelleyebilir ve anti-iltihapsal özelliğinin yanında anti-kanserojen etkilere de sahiptir.
Yan Etkileri:
Bilinen her hangi bir yan etkisi yoktur. Taze meyva bazı hassas kimselerde mide mukozasını hafifce etkileyebilir. Kaynatıldığında bu etkisi de gider.
Tibbi Bakış Tarzı:
Anti-toksikliği:Yabanmersini collagenase enzimini engeller.
Yabanmersini elastase enziminin toksik etkisine karşı koyar. Anthocyanoside'ler elastine yapışarak onun elastase enzimi tarafından bozulmasını engellerler.
Yabanmersini polifenoller içermesinden ötürü lipoxygenase enzimini engeller.
Yabanmersini bazı kanser formlarının gelişmesine yardım eden ornithine decarboxylase enzimiiengeller.
Yabanmersini kalp için toksik olan Xanthine Oxidase enzimini engeller.
Deri:Yabanmersini oral olarak alındığında veya ekstraktı cilde sürüldüğünde yaraların iyileşmesini hızlandırır. Yabanmersini ayrıca bursitlerin iyileşmesini de hızlandırır.
Gözler-görüş:Yabanmersini göz çevresindeki kapiler damarları sağlamlaştırarak ve göze kan akımını geliştirerek birçok göz rahatsızlığının azaltılmasında yardımcı olur.
Yabanmersini içeriğindeki anthocyanoside ler dolayısıyla günlük 240-480 mg alındığında yaşlanma ile ilgili macular degeneration u önlemeye yardımcı olur.
Yabanmersini kataraktın ilerlemesini geciktirir.
Yabanmersini okuma, araba sürme, bilgisayar kullanımı gibi şeylerden kaynaklanan göz yorgunluğu dahil her çeşit göz yorulmalarını azaltır.
Yabanmersini göz iltihaplanmalarına sebep olabilen kapiler sızıntılarını azaltarak ve kapilerleristabilize ederek göz iltihaplanmalarını azaltır.
Yabanmersini parlak ışıklara karşı olan hassasiyeti iyileştirir.
Yabanmersini gündüz körlüğünü azaltır.
Yabanmersini glaucoma nın ilerlemesini önler ve muhtemelen de iyileştirir.
Yabanmersini night blindness (gece körlüğü) den etkilenmiş insanlarda gece görüşünü arttırır.
Yabanmersini retinitis pigmentosayı azaltır.
Yabanmersini görme aralığını genişletir ve retinopati hastalarında karanlığa adaptasyonu güçlendirir.
Yabanmersini rodopsin pigmentinin yenilenmesini hızlandırır.
Yabanmersini miyopu azaltır.
Yabanmersini karanlığa uyumu çabuklaştırır, görme keskinliğini ve loş ışıklarda görüşü geliştirir. Bu anlatılanlar sağlam gözler için de geçerlidir.
% 25 anthocyanoside içeren standartize Yabanmersini ekstraktından günlük 344 mg alındığında göz bebeğinin fotomotor etkinliğini arttırır.
Yabanmersini gece görüşünü geliştirir.
Yabanmersini parıldamaya karşı adaptasyonu geliştirir.
Yabanmersini retinaya olan kan dolaşımını geliştirir.
İmmün sistem: Yabanmersini kansere neden olan kimyasalları önlemeye yardım eder. Bunu vücudun ürettiği bir kanser önleyici enzim olan Quinone Reductase ın aktivitesini uyararak ve bir ön-kanserojen olanOrnithine Decarboxylase enzimini engelleyerek gerçekleştirir.
Yabanmersini polifenoller içermesi nedeniyle çeşitli ön-iltihapsal enzimleri engelleyerek
iltihaplanmaları azaltır.
Yabanmersini fagosit leri uyarır.
Yabanmersini Tick-Borne Encephalitis e sebep olan virüslere karşı vücuda direnç sağlar.
İskelet-kas sistemi:Yabanmersini smooth muscle hücrelerinin büyümelerini uyarır.
Kalp-damar sistemi:Yabanmersini kan damarlarını kuvvetlendirerek ve kan dolaşımını geliştirerek atherosclerosis i
önlemeye yardım eder.
Yabanmersini özellikle el, ayak, göz, beyin ve kalpde kan dolaşımını geliştirir. Yabanmersini ndekianthocyanoside ler ve proanthocyanidin ler anormal platelet yığılmalarını azaltırlar. Dolayısıyla % 25 anthocyanoside içeren standartize Yabanmersini ekstraktından günlük 700 mg almak anormal kan pıhtılaşmalarını engeller. Yine platelet yok etme aktivitesi nedeniyle 30 ila60 gün günde 480 mg ekstrakt kullanmak faydalıdır.
Yabanmersini anthocyanoside içeriğinden dolayı kapilerleri stabilize eder ve geçirgenliklerini azaltır. Yabanmersini anthocyanoside içeriğinden dolayı kapilerleri sağlamlaştırarak hemoroidleri azaltır.
Yabanmersini anthocyanoside içeriğinden dolayı microangiopermeability yi engelleyerek böbreklerleilgili yüksek tansiyonu önlemeye yardımcı olur.
Yabanmersini anthocyanoside içeriğinden dolayı microangiopermeability yi azaltır ve önler. Yabanmersini % 25 anthocyanoside içeren standartize Yabanmersini ekstraktından günlük 460 mgolarak 180 gün kullanıldığında microangiopermeability yüzünden tekrarlayan burun kanamalarını azaltır.
Yabanmersini raynaud’s diseasehastalarında parmak eklemlerindeki hareketliliği geliştirir. Yabanmersini beyin kanaması riskini arttırmaksızın beyinde olabilecek kan dolaşım kesilmesiniönlemeye yardım eder.
Yabanmersini varis damarlarını azaltır.
Yabanmersini damar kifayetsizliğinde oluşabilen ödem, ağrı, kramplar ve ürperme-hissizliği gibi semptomları azaltır.
Metabolizma: Yabanmersini anthocyanosideiçeriğinden dolayı antioksidan özelliklere sahiptir.
Yabanmersini süperoksit serbest radikalleriniönemli ölçüde engeller.
Yabanmersini Diabetes Mellitus hastalarında retinopati başlangıcını engeller.
Yabanmersini kan şekeri düşüklüğünü düzeltir.
Yabanmersini LDL kolestrolün oksidasyonunu engeller.
Yabanmersini ekstraktından (% 25 anthocyanoside içeren standartize)günde 288-576 mg alındığında ödemi önler ve iyileştirir.
Seksüel sistem:Yabanmersini ekstraktı(115 mg anthocyanoside li) menstruation dan üç gün önce oral olarak alındığında leğen kemiği, kuyruk sokumu ve bel arası ağrıları, göğüs tansiyonu, baş ağrısı ve mide bulantısı gibi dysmenorrhea semptomlarını azaltır.
Sindirim sistemi: Yabanmersini ishali azaltır.
Yabanmersini dizanteriyi hafifleştirir.
Yabanmersini anthocyanosideiçeriğinden dolayı kan damarlarını sağlamlaştırarak sindirim kanalının daha iyi beslenmesini ve muhtemelen gastrik mukozanın savunma mekanizmasını iyileştirerek peptikve gastrik ülserleri önlemeye ve daha çabuk iyileşmelerini sağlamaya yardımcı olur.
Sinir sistemi: Yabanmersini blood-brain barrier zarının geçirgenliğini arttıran collagenase enzimini engelleyerekblood-brain barrierzarının geçirgenliğini azaltır.
Uzun ömür-yaşlanma: Yüksek miktarda polifenol ihtiva etmesi nedeniyle kuvvetli bir antioksidan olup yaşlanma prosesinin ilerlemesini geciktirebilir. Bu yüzden Yabanmersini ni ömür uzatıcı bitkiler arasında sayılmaktadır.
Etkileşimeleri:
Destekledikleri:Yabanmersini içeriğindeki anthocyanoside ler dolayısıyla göz hücreleri metabolizmasında çeşitli önemli enzimlerin fonksiyonlarını geliştirir. Glucose-6-Phosphatase ve Phosphoglucomutase gibi. Yabanmersini Quinone Reductaseenziminin aktivitesini arttırır. Anti-kanser aktivitesinin de buradankaynaklandığı düşünülmektedir.
Yabanmersini içeriğindeki anthocyanoside ler dolayısıyla collagenase enziminin bozunmasındancollageni korur.
Yabanmersini içeriğindeki anthocyanoside ler dolayısıyla elastase enziminin bozunmasındanelastini korur.
Yabanmersini rodopsin pigmentinin yenilenmesini ve üretimini hızlandırır.
İçeriği:
Vitaminler: C vitamini
Mineraller: Bakır - Demir - Çinko - Fosfor - Mağnezyum - Mangan - Potasyum - Selenyum
Kimyasallar: Polifenoller(12000): Anthocyanoside'ler(1500) -
Anthocyanidin'ler(246): Cyanidin - Delphinidin - Malvidin - Peonidin - Petunidin
Oligomeric Proanthocyanoside'ler: Catechin - Epicatechin - Tannin'ler(7500) - Quercetin(1000 Quercitrin - Astragalin - Myricetin
Organik asitler: Sitrik asit - Malik asit
Fenolik asitler: Caffeic Acid - Chlorogenic Acid(2500) - Coumaric Acid - Ferulic Acid - Gallic Acid Protocatechuic Acid - Syringic Acid
Karbonhidratlar: Pektinler
Kullanımı:
Toplanması:Yapraklar taze iken toplanır ve ince bir şekilde serilerek kurutulur. Tam olarak olgunlaşmış meyveler 40-50 derecelerde suni olarak kurutulur.
Yararlanılan Kısımları:Taze veya kuru şekilde yaprak ve meyvaları
Kullanma Şekli:İçten ve dıştan
Hazırlanma Biçimi:Çay: 1 çay kaşığı kıyılmış yaprak 1 bardak kaynar suda 10 dakika haşlanarak demlenip süzülür.
Çay: 1 yemek kaşığı kuru meyva 1,5 bardak kaynar suda 10 dakika haşlanarak demlenip süzülür.
Meyva suyu: Taze meyva preslenerek sıkılır. Şeker veya sütle karıştırılarak içilir. Sterilize edilerek ağzı sıkıca kapalı kaplarda uzun süre saklanabilir.
Tavsiye edilen dozajlar:Yabanmersini içeriğindeki aktif komponent cinsinden Anthocyanidin olarak günlük olarak 30-150 mgolarak alınmalıdır. Bu da 25% Anthocyanidin içerikli olarak ekstraktan 120-600 mg almaya eşdeğerdir.Sıvı tentürden günlük olarak 2-4 ml alınır. Taze meyvalarından 20-60 gr/gün alınır.
30 mg kapsül - 40, 50, 60, 80 mg kapsüller(%25 anthocyanidin standartize
60 mg kapsül (%37 anthocyanidin standartize)
80 mg tabletler (%25 anthocyanidin standartize)
160 mg kapsül (%37 anthocyanidin standartize)
Anthocyanoside %38, anthocyanidin %25'e eşdeğerdir.
Kaynaklar:
