Mantid (Mantidae), Mantodea alttakımında yer alan ve hamam böcekleriyle birlikte Dictoptera takımını oluşturan yaklaşık 2.340 böcek türünün ortak adıdır. Tropik ve sıcak bölgelerde yaşayan, başka böcekler üzerinden beslenen böcek türlerinden oluşan bir familyadır. Bazı uzmanlar Dictyoptera'nın bu iki alttakımını takım düzeyinde sınıflandırırlar. Bu türlerin çoğu tropikal ve subtropikal bölgelerde yaşar.
Peygamber develeri olarak da bilinirler. Ön bacakları dua eder gibi durduğu için bu adla anılmaktadırlar.
Peygamber devesi görüntü itibariyle çekirgeyi andıran, ancak hamam böcekleri ile aynı familyadan olan bir böcek türüdür. Peygamber devesi genellikle sıcak ve tropik bölgelerde görülmektedir ve kendinden daha küçük böceklerle beslenmektedir. Peygamber devesi yavaş hareket etmesiyle bilinen böcekler arasında yer almaktadır. Ancak tehlike hissettiği anlarda son derece atik olabilmektedir.
Peygamber Devesinin Fiziksel Özellikleri
Peygamber devesi bacakları uzun ve üç parçadan oluşan, bacaklarının altı dikeli bir böcektir. Bacaklarının bu özelliği daha çok avlanma sırasında işine yaramaktadır. Bacaklarındaki dikenleri sayesinde avını bacaklarıyla sıkarken kolayca öldürebilmektedir. Peygamber devesinin boyu ortalama olarak 13 santimetreye ulaşabilmektedir. Ancak bu boyut dişiler ve erkekler arasında farklılık gösterebilmektedir. Peygamber devesi fiziksel özelliği nedeniyle son derece iyi bir kamuflaj ustasıdır. Yaprak yeşili ya da kuru dal renginde olabilen bu canlılar, bitkiler ve otlar arasında anında kolayca saklanabilmektedirler. Peygamber devesi bu sayede avlarını kolayca yakalayabilmekte ve tehlikelerden de korunabilmektedir. Peygamber devesi kamuflaj sırasında hareketsiz bir şekilde beklemektedir. Avlarını da bu şekilde beklemektedir. Ancak herhangi bir tehlike karşısında dik bir hale gelerek kanca ve dikenlerini hazır hale getirmektedir. Bu sayede düşmanlarına karşı daha büyük görünebilmektedir.
Peygamber Devesinin Beslenme Şekilleri
Peygamber devesi genellikle kendinden küçük olan karınca, sinek, hamam böceği gibi böceklerle beslenebilmektedir. Ancak bazı durumlarda kendi türlerine saldırdıkları da gözlemlenmiştir. Özellikle çiftleşme sırasında görülen bu saldırıya seksüel yamyamlık adı da verilmektedir.
Peygamber devesi bazı durumlarda yılan, fare, kertenkele gibi hayvanlara saldırarak protein ihtiyaçlarını gidermeye çalışabilmektedir.
Peygamber Devesinin Üremesi
Peygamber devesi doğa üzerinde en ilginç çiftleşme yöntemlerinden birisine sahip hayvanlar arasında yer almaktadır. Dişi peygamber devesi seksüel yamyamlık nedeniyle çiftleşme sırasında erkek peygamber devesini yiyebilmektedir. Ancak bu sırada kafası kopan erkek peygamber devesi çiftleşme özelliğini sürdürebildiğinden dişi döllenme işlemini gerçekleştirebilmektedir. Dişi peygamber devesi yaklaşık 200 kadar yumurtayı bir kapsül çerisine yerleştirerek hava şartlarından ve düşman saldırılarından korur. Dişi peygamber devesi bu kapsülü genellikle ağaçların kabuklarına, kayalıklara ve çalıların üzerine yerleştirir. Koyu kahverenginde olan bu yumurtalardan çıkan peygamber devesi yavrularına nimf adı verilir. Nimfler yumurtaan ilk çıktıkları anda kanatlarının olmaması dışında tamamen bir yetişkini andırmaktadırlar. Yumurtadan yeni çıkan nimfler yetişkinler kadar obur durumda olabildiklerinden bazı durumlarda birbirlerini dahi yedikleri görülmüştür.
Peygamber Devesinin Yaşam Alanı
Peygamber devesi yaşamının büyük bir bölümünü tropik ve sıcak bölgelerde geçirir. Ancak ülkemizde de bu böcek türünün pek çok farklı formlarını görmek mümkündür. Özellikle Mantis türü Avrupa'ya kadar yayılmış durumdadır. Dünyanın en güzel peygamber devesi türü ise Kanada'da yaşayanlar olarak bilinmektedir. Bu tür aynı zamanda yenidünya türü olarak da adlandırılmaktadır. Peygamber devesi ömrü kısa böcek türleri arasında yer almaktadır. Ortalama ömrü 3-4 ay kadardır.
Kamufle olmak için üzerinde yaşadıkları bitkinin rengini alırlar. Yerde dolaşmaktan çok bitkiler arasında bulunmayı yeğlerler. Bir peygamber devesi yeşil ya da kurumuş bir yaprağa, ince bir dala, bir dikene, parlak renkli bir çiçeğe ya da karıncaya benzer bir görünümde olabilir.Bu kamuflaj peygamber devesini düşmanlarından gizlemenin yanı sıra avına sezdirmeden yaklaşmaya ya da kurbanını hareketsiz bir biçimde bekleyerek tuzağa düşürmeye yarar.
Davranış
Hareketsiz bir şekilde avlarını beklerler. Ön ayaklarında avını tutmak için kancalar ve dikenler vardır. Tehlike karşısında dikleşerek, kanatlı türleri ise kanatlarını hışırdatıp parlak uyarı renklerini göstererek düşmanına gözdağı verir.
Birçok dilde dinle ya da doğaüstü güçlerle ilintili olan adı gerçekte bir avlanma davranışından kaynaklanır.Peygamber develeri avlarını başları dik, ön bacakları kalkık bir biçimde hareketsiz durarak ya da öne arkaya yavaş yavaş sallanarak bekler. Bu davranışları ona dua ediyormuş görünümü verir.
1. Peygamber devesi asla israf etmeyen bir böcektir, ne yakalarsa kanat, bacak, kuyruk, vs. demeden yer: Bize tasarruf dersi verir.
2. Cüssesine bakmadan her şeye saldırır peygamber devesi: Bize cesaret dersi verir.
3. O kadar bakmaz ki cüssesine, tehdit algıladığı her şeye saldırır: Korkma der bize peygamber devesi.
4. Çoğu zaman bu cesareti onun hayatına mal olur: Ne olursa olsun hayalinin peşinden git der peygamber devesi.
5. Havada, suda, karada fark etmez, ekmeğinin peşinden koşar: Bize azmin tanımını yapar peygamber devesi.
6. Saatlerce hiç kıpırdamadan pusuda bekler: Bize sabrın önemini gösterir peygamber devesi.
7. Saldırırken ön ayaklarını açarak kendini daha büyük gösterir: Bize içinde bulunduğun şartlara göre davranma dersi verir.
8. Çiftleşmeden sonra dişisi erkeğinin başını yer dişi peygamber devesi: Bize çocuğun ne kadar önemli olduğunu gösterir.
9. Başını yanına çevirebilen tek böcektir: Bize bakış açısının önemini anlatır.
10. Bazı bilim insanları onu normal böcekler sınıfında değerlendirmenin hata olduğunu, ayrı bir sınıflandırma gerektiğini söyler: Bize işinde en iyisi olmanın önemini hatırlatır.
11. Dişisinin erkeğinden bir hayli iri ve heybetli olduğu böcek: Bize kadının değerini hissettirir.
12. Ne kadar zorlanırsa zorlansın asla vazgeçmezler: Bize ısrarcı olmanın, tuttuğunu koparmanın faziletini anlatır.
13. Zararlı böcekleri yediği için organik tarım için vazgeçilmezdir.
14. Bu kadar zarif ve narin olmasına karşın cüssesine göre çok güçlüdür: Bize görünüş aldatıcıdır der.
15. Düşmanları yok mu elbette var: Bize her an tetikte olmayı öğretir.
16. Adını verdiği dövüş sanatı stilleri vardır: Bize başarıyı anlatır.
Kaynaklar:Derleyen By Eyyupk
