Ülkemizde henüz tanınmayan kinoa 2010 yılında bizimbahce.net forum sayfalarında meraklı üyelerimizce ele alınmış ve kinoa yetiştiriciliği yapmaya çalışmışlardır. Son zamanlarda popülerliği artan kinoa bitkisi çeşitli haber kanallarında ele alınmaya başlamıştır. Ülkemizde henüz kinoa nedir bilinmezken son üç yıldır Amerika’da bir kinoa çılgınlığı yaşanıyor. NASA astronotlarının beslenmesinde kullanılıyor. Birleşmiş Milletler 2013 yılını kinoa yılı ilan ediyor.
KİNOA NEDİR ?
İnkalar tarafından 7 bin yıl önce yetiştirilen bir tahıl ceşidi olan Kinoanın bir tahıl olduğuna inanılır, gerçekte pancar ya da ıspanakla aynı familyadan gelir, yani bir bitkidir, ama mutfaklarda bir tahıl gibidir ve karışık olmayan bir bakış açısıyla yaklaşılır. Son üç yıldır Amerika’da bir kinoa çılgınlığı yaşanıyor. NASA astronotlarının beslenmesinde kullanılıyor. Birleşmiş Milletler 2013 yılını kinoa yılı ilan ediyor.
İşte kinoanın faydaları…
ZENGİN PROTEİN İÇERİYOR
NASA bu tahılı astronotların beslenmesinde kullanıyor. Protein açısından çok güçlü. Tüm aminoasitleri, A, B, C, D, E ve K vitaminlerini içeriyor. Lif oranı çok yüksek. Üstelik tadı da lezzetli… Bulgur kıvamında bir tahıl olduğu için aslında Türk mutfağına da çok uygun.
Kinoa taneleri yüksek oranda demir, kalsiyum, protein, magnezyum, çinko içerir.
Protein oranı çok yüksektir; 100 gramında 13.10 gram protein bulunur. Bir karşılaştırma yapacak olursak; 1 çay fincanı kinoanın içerdiği protein bir orta boy hamburgerdekinden daha fazladır. Tahıllarla karşılaştırma yaparsak pirincin protein içeriği %7.5, darının %9.9, buğdayın % 14′dür. Bazı kinoa türlerinin protein içeriği %20′ye dek ulaşabilir.
Kinoanın protein özelliği sadece miktarı ile sınırlı kalmıyor. Bu proteinler, çok yüksek kalitede ve bütün temel aminoasitleri içeriyorlar. İnsan beslenmesi bakımından ideale yakın bu protein içeriği sütünkine benziyor.
Yine, içerdiği kalsiyum da bir bardak süttekinden daha fazla. Üstelik B vitamini içeriği bakımından da son derecede zengin.
Yağ içeriği 100 gramda 5.80 gr; karbonhidrat içeriği de 100 gramda 69 gram.
Kinoa liften de zengin olup 100 gramında 6 gram lif var.
Kinoa gluten içermez ve bu onu önemli sayılacak bir hasta populasyonu için çok önemli bir alternatif besin yapar .
Kinoa Zirai ürünü olarak nasıl ve nerelerde yetişir ?
Kinoa da buğday gibi bitkiler sülalesinin çiçek açan bitkiler bölümünde sınıflandırılmış, ancak benzerlikleri burada bitiyor. Susam bitkisiyle aynı sınıftan ama farklı bir ‘dizi’ den geliyor. Kinoa esasen kaktüsler-sukkulentler bölümünün alt bölümlerinden birinde yer alıyor.
kinoa tropik, subtropik ve ılıman iklimlerde yetişebiliyor ancak toprağının suyu iyi süzdüren nitelikte olması gerekiyor. Çok yüksek irtifada, dağ yamaçlarında yetişebilmesi ise ziraati bakımından en önemli avantajı. Ancak diğer tahıl bitkilerine nazaran olgunlaşmak için nispeten uzun bir süreye ihtiyaç duyuyor. Güney Amerika dışında Kuzey Amerika topraklarının güneyinde de yetiştirilmeye başlamış.
Ekimi ilkbaharda, Ekim-Kasım aylarında (Güney yarıküreden bahsediyoruz) yapılıyor. Mor renkli tohumları hasat zamanı tarlaları mora boyuyor.
Kinoa tanelerinin kabukları nohut renginde olabildiği gibi, kırmızımsı, mordan fuşyaya dek değişen renklerde, veya kızılımsı ya da grimsi olabiliyor. Yaz sonunda kuruyan saplar köklenip demetleniyorlar.
ANADOLU İKLİMİNE ÇOK UYGUN
“Kinoa” nın gübre ve su problemi yok. En iyi verimi rakımı 1000 ila 4000 metre arasındaki yaylalık kıraç arazilerde veriyor. Dağ yamaçlarında ve ovalarda verim değişmiyor. Bu bitki her türlü toprağa uyum sağlamasıyla ünlü…
“Kinoa” makineli tarıma son derece uygun… “Kırmızı süpürge otu” görünümündeki “kinoa” nın bulgur tanesi büyüklüğünde olan ve opak boncuk tanelerini andıran tohumları ya doğrudan ya da öğütülerek kullanılıyor. Tadı buğday ile pirinç arasında. “Kinoa” nın 1 kilosunda yaklaşık 200 gram protein bulunuyor. Bu özellik bitkinin yüzde 20′ sinin protein içeriğine sahip olması demek… Pirinçten üç, buğdaydan ise iki misli daha fazla protein ihtiva ediyor. “Kinoa” başta “Konya Ovası” olmak üzere “Toroslar” ın kuzeye bakan sarp yamaçlarında ve “Doğu Anadolu” nun tüm yüksek platolarında yetişebilecek bir bitki.
Halen ziraat fakültelerimizde bu konuda çalışma yapılıyor mu bilmiyorum ama ABD Tarım Bakanlığı bu tahılın yüksek miktarlarda ithaline izin verirken olası bir krize karşı yaygın yetiştiriciliğini teşvik ediyor. Bugün 10 Amerikalı tüketiciden 5′i “Kinoa” nın ne olduğunu biliyor. Bir bölümü tercihen bu bitkiden hazırlanmış unları ve makarnaları tüketiyor.
“Kinoa” nın beslenmedeki üstünlüğü bir tarafa sağlığa da oldukça yararlı. Demir, magnezyum ve çinko açısından epey zengin…
