Kayın mantarları, lignin, selüloz ve hemiselülozları parçalayabilen özellikleriyle çürümüş veya çürümekte olan birçok ağaç türü kütüğünde doğal olarak yetişmektedir. Bizler de doğal ortamında olduğu gibi kütüklerde istiridye mantarı yetiştirebiliriz. Ağaç kütüklerin de yetiştireceğiniz istiridye mantarları doğal ortamlarındaki gibi olacağından bu mantarların tadı daha keskin ve güzel olacağı gibi son derece organik bir yetiştiricilik olacaktır.
Kompost hazırlayarak poşetler de istiridye mantarı yetiştiriciliğin de genellikle malzeme temini bir çok insanlar tarafından zor olmaktaydı.
Öğütücülerinde boş alan açmak için günlük kurtulmaya çalışan kerestecilerden talaş temin edebilirsiniz.Geri dönüşümlü malzemeyi atan yerel endüstrilere dostça yaklaşarak, bazı büyük müttefikler yaratabilir ve hemen çevrenizi iyi hale getirebilirsiniz.
Talaş püskürtülmesi ile karıştırılan odun yongaları, ortamın etrafındaki gölgeli alanlarda filtrelenmiş ışıkta yetiştirilebilir. Mantarlara burada bir ev yapmak için biraz zaman alıyor.
Tahıl samanları, çeşitli istiridye mantarları yetiştirmek için mükemmeldir. Saman önce doğranır, sonra pastörize etmek için sıcak suya batırılır. Süzüldükten sonra, mantar üremesi veya tohumuyla ile karıştırılabilir ve herhangi bir meyve tutucusuna konabilir. Mantarların nefes alması gerekir. Yetiştirilen mantarlar oldukça hızlı bir şekilde, genellikle birkaç hafta içinde meyve verebilir, bu yüzden onlara göz kulak olun!
Beyaz, Pembe, Altın, Kral, Sıcak Mavi, Phoenix, Elm
Etli dokusu ve olağanüstü besin değeri ile bilinen istiridye mantarları, yerel ürünlerinde güçlü bir pazar bulmuş mükemmel verime sahip mantarlardır. Büyük ölçekli ve hızlı üreticiler üzerinde yetiştirmek nispeten ucuzdurlar.
Kayın mantarı için, çapı 10 cm den küçük olmayan her çapta ağaç kütüklerin de rahatça yetişebilir. Kütüklerin yeni kesilmiş olmasını tercih etmenizi öneririm. Yeni kesilen kütükler yeterli neme sahiptir. Uzun süre bekletilmiş kütüklerin nemi yetersiz olabileceği gibi yabani mantar sporları kütüklere bulaşmış olabilir. Bu durumlar da kütüklerinizi kaynar suda bir müddet bekletmeniz önerilmektedir. Yeni kesilmiş ise bu işleme gerek yoktur.
Kütüklerin yeni kesilmiş olmasının yanın da sağlam ve sağlıklı olmaları da tercih edilir.
Aşılama için en uygun zaman ilkbahar ve sonbahar mevsimleridir. Kütük aşıları, kapalı mekanlarda her mevsim yapılabilir.
15-20 cm çapındaki kütükler 30-50 cm uzunluğunda kesilir.
Yeterli neme sahip olan kütüklerin uç kısımlarından 3-5 cm lık kısım testere ile kesilerek çıkartılır. Kütüğün kesilen kısmına 100 gr misel yayılarak kesilen 3-5 cm lik kısım üzerine çivi ile tutturulur ve kütükler naylon poşetlere sarılarak 1-1.5 ay süre ile 25 c de karanlık bir ortamda misellerin gelişmesi sağlanır.
Bir başka yöntemse kütükler üzerin de 2-2.5 cm çapın da 5-6 cm derinliğinde olacak şekilde matkap yardımıyla delikler açılır. 15-20 cm çapında 40-50 cm uzunluğundaki kütüklere 10-15 adet delik yeterlidir.
Her bir kütük için 100-120 gr kayın mantarı miseli yeterlidir. Miseller deliklere doldurulur ve bal mumu ile üzerleri kapatılır. Kütükler naylon poşetlere sarılarak misel gelişmesi için gelişme odalarına alınır
KÜTÜKTE İSTİRİDYE MANTARI YETİŞTİRİCİLİĞİ UYGULAMASI
Yumuşak dokulu ağaçlar da (kavak, söğüt vb.) misel sarımı daha hızlı olduğundan ilk hasat sert dokulu ağaçlara (gürgen, meşe vb.) göre daha erken olmaktadır. Aşağıda gördüğünüz gibi basit bir kaç işlemle kavak ağacı kütüğüne mantar tohumlarını kolayca aşıladım.
Sizler de burada anlatılan yöntemlerle veya kendi geliştireceğiniz yöntemlerle kolayca mantar yetiştirme kütükleri nizi hazırlayabilirsiniz.
Kütükler üzerin de 2-2.5 cm çapın da 5-6 cm derinliğinde olacak şekilde matkap yardımıyla delikler açılır. Deliklerin açılmasın da aşağıda yayınlanan video dan da bilgi alabilirsiniz.
Açılan bu deliklere mantar miselleri yerleştirilerek delikler doldurulur.
Aktarlar da rahatlıkla bulabileceğiniz bal mumunu tavaya koyarak ateş üzerin de eritilir. Biraz soğuyan bal mumu bir fırça veya buna benzer araçla misellerin üzerine sürmek suretiyle tohumların üzeri bal mumuyla kapatılır. Bu işlemi yaparken hızlı olmanızda fayda vardır, çünkü bal mumu hızla donmakta dır. Bal mumu bulamazsanız mum ile de deneye bilirsiniz.
Hepsi bu kadar. Kütüğümüzü mantar tohumuyla aşılamış olduk. Aşılanmış kütükleri çatı katımız müsait olduğundan uygun bir yere bıraktım. Kütükler plastik veya uygun bir kap içerisine koyarsanız iyi olacaktır. İleri de kap içerisine koyacağınız su ile kütüğünüzün nem ihtiyacını bu şekil de karşılamış olursunuz.
Son olarak kuluçka dönemi dediğimiz bu dönem de kütüklerin üzerini siyah bir poşetle kapatın. Ben fotoğrafta gördüğünüz gibi çöp poşeti kullandım. Poşetlere rastgele delikler açarak mevsimine göre değişmekle beraber 1-1,5 ay kadar kütükleri bu şekilde bekletin.
Uygun sıcaklığı bulan miseller hemen harekete geçerek hızla kütüğünüzü sarmaya başlayacaktır. Ağaç yapısı, çevresel faktörler ve bakım (nemlendirme vb.) gibi etkenlere göre tohum ekiminden 4-5 ay sonra ilk hasadınızı alabilirsiniz. Gene ağaç yapısına göre kütüğünüz çürüyene kadar aynı kütükten 4-5 sene mantar hasat edebilirsiniz.
Genellikle verim için verilen değerler kütük ağırlığının % 30 u kadardır.
VE HASAT ZAMANI..
Aralık 2012 tarihinde kütüklere aşıladığımız misellerin gelişimleri ve misel ekim görüntülerini yukarıda sizlerle paylaşmıştım. Aradan geçen 9 ay sonra ilk mantar hasadını yapmış bulunmaktayım. İlk aylarda düzenli sulama ve nemlendirme yapsam da son 3-4 ayda belki de hiç sulama yapamamıştım. İhmal ettiğim bu zamanlar yaz ayının en sıcak olduğu zamanlardı. Kütüklerin kuruduğunu düşündüğümden mantar alabileceğimi artık düşünmüyordum. Ama bugün mantar kütükleri büyük bir sürpriz yaparak beni sevindirdi. İki kütükten 4-5 kg. civarında kayın mantarı hasadı yaptım. Ve hemen düzenli sulamalara başladım. Tahminime göre yakında diğer kütükler de mantar verecektir.
Kompost hazırlayarak poşetler de istiridye mantarı yetiştiriciliğin de genellikle malzeme temini bir çok insanlar tarafından zor olmaktaydı.
Kompost hazırlanırken malzemelerin sterilazyonu da en büyük sorunların başın da gelmekteydi. Ağaç kütüklerinde ise bu problemler kısmen daha az dır. Yeni kesilmiş ağaç kütükleri yeterli neme sahiptir. Ayrıca bu kütüklerin starilizasyona ihtiyacı yoktur. Çevrenizde özellikle odun satan yerler de işimizi görecek kütüklerden bulabiliriz.
Ekonomik ömrünü tamamlamış ağaçların kesilmesiyle de bu kütükler mantar yetiştiriciliğin de kullanabilirsiniz. Bunun dışında yasal olmayan yollardan kesilmiş orman ağaçları veya çevremiz deki genç ağaçların kesilmesi kesinlikle amacımızın dışına çıkacağını ve bunu onaylamadığımızı unutmamalıyız.
İstiridye – kayın mantarı genellikle geniş yapraklı yumuşak odunlu (kavak, ıhlamur, söğüt vb.) ağaçlarda hızlı, meşe ve gürgen gibi sert odunlu ağaçlarda misel gelişimi yavaş olur.
Pleurotus spp. üretiminde sert yapılı ağaçlardan beş yıl, yumuşak dokulu ağaçlardan ise iki, üç yıl boyunca aynı kütükten mantar alınabilmektedir. Özellikle ikinci yılından itibaren verim daha da artmaktadır.
Kayın mantarları üretim tekniğinde kullanılan materyallerden ağaç kütüklerine 30-40 cm. uzunluğunda 15-20 cm. çapındaki kütüklere 2-3 cm. çapında 5-6 cm. derinliğinde ve 6-8 adet olmak üzere delikler açılarak buralara misel aşılanır. Bu mantar türü kavak, gürgen, meşe, kızılağaç, tellikavak, ıhlamur, söğüt gibi ağaçların kütüklerinde çok güzel yetiştirilebilir.
Televizyon, gazete ve internet haberlerin de sıklıkla karşılaştığımız kütükte kayın mantarı yetiştiriciliği projeleri bir çok il , ilçe ve beldelerde hayata geçirilmekte ve özellikle kırsal kesimlerde, orman köylerin de alternatif tarımsal üretim yetiştiriciliği olmaktadır.
İster hobi olarak ister ticari amaçlı olsun kütükte kayın mantarı yetiştiriciliği yaparak sizlerde bu güzel uğraş dan büyük bir haz alabilirsiniz. Yetiştirdiğiniz organik kayın mantarlarını sevdiklerinizle paylaşabilir ve hatta çevrenizde pazarlayarak bütçenize katkı sağlayabilirsiniz.
Şimdi sizlere kütükte mantar yetiştiriciliği nasıl yapılır kolay yoldan anlatmak istiyorum. En iyisi, okuyacaklarınızın dışın da kendinizin bizzat deneyerek en uygun yöntemleri keşfetmeniz dir.
KÜTÜKLERİN HAZIRLANMASI
Odun kütükleri mantar yetiştiriciliği ile geri dönüştürmek, bahçeniz için yapabileceğiniz en iyi şeylerden biridir. Kütük, bitkileri önemli ek maddelerden mahrum etmeyen doğal bir ortamdır. Malç ve ağaç yongalarına mantar ilave etmek, bahçenizin verimini büyük ölçüde artırabilir! Mantar Dağına başlamak için seçim yapabileceğiniz birkaç türü var. Bunun başında istiridye mantarı tohumu gelir internetten bulabilirsinizi.
İstiridye – kayın mantarı genellikle geniş yapraklı yumuşak odunlu (kavak, ıhlamur, söğüt vb.) ağaçlarda hızlı, meşe ve gürgen gibi sert odunlu ağaçlarda misel gelişimi yavaş olur.
Pleurotus spp. üretiminde sert yapılı ağaçlardan beş yıl, yumuşak dokulu ağaçlardan ise iki, üç yıl boyunca aynı kütükten mantar alınabilmektedir. Özellikle ikinci yılından itibaren verim daha da artmaktadır.
Kayın mantarları üretim tekniğinde kullanılan materyallerden ağaç kütüklerine 30-40 cm. uzunluğunda 15-20 cm. çapındaki kütüklere 2-3 cm. çapında 5-6 cm. derinliğinde ve 6-8 adet olmak üzere delikler açılarak buralara misel aşılanır. Bu mantar türü kavak, gürgen, meşe, kızılağaç, tellikavak, ıhlamur, söğüt gibi ağaçların kütüklerinde çok güzel yetiştirilebilir.
Televizyon, gazete ve internet haberlerin de sıklıkla karşılaştığımız kütükte kayın mantarı yetiştiriciliği projeleri bir çok il , ilçe ve beldelerde hayata geçirilmekte ve özellikle kırsal kesimlerde, orman köylerin de alternatif tarımsal üretim yetiştiriciliği olmaktadır.
İster hobi olarak ister ticari amaçlı olsun kütükte kayın mantarı yetiştiriciliği yaparak sizlerde bu güzel uğraş dan büyük bir haz alabilirsiniz. Yetiştirdiğiniz organik kayın mantarlarını sevdiklerinizle paylaşabilir ve hatta çevrenizde pazarlayarak bütçenize katkı sağlayabilirsiniz.
Şimdi sizlere kütükte mantar yetiştiriciliği nasıl yapılır kolay yoldan anlatmak istiyorum. En iyisi, okuyacaklarınızın dışın da kendinizin bizzat deneyerek en uygun yöntemleri keşfetmeniz dir.
KÜTÜKLERİN HAZIRLANMASI
Odun kütükleri mantar yetiştiriciliği ile geri dönüştürmek, bahçeniz için yapabileceğiniz en iyi şeylerden biridir. Kütük, bitkileri önemli ek maddelerden mahrum etmeyen doğal bir ortamdır. Malç ve ağaç yongalarına mantar ilave etmek, bahçenizin verimini büyük ölçüde artırabilir! Mantar Dağına başlamak için seçim yapabileceğiniz birkaç türü var. Bunun başında istiridye mantarı tohumu gelir internetten bulabilirsinizi.
Öğütücülerinde boş alan açmak için günlük kurtulmaya çalışan kerestecilerden talaş temin edebilirsiniz.Geri dönüşümlü malzemeyi atan yerel endüstrilere dostça yaklaşarak, bazı büyük müttefikler yaratabilir ve hemen çevrenizi iyi hale getirebilirsiniz.
Talaş püskürtülmesi ile karıştırılan odun yongaları, ortamın etrafındaki gölgeli alanlarda filtrelenmiş ışıkta yetiştirilebilir. Mantarlara burada bir ev yapmak için biraz zaman alıyor.
Tahıl samanları, çeşitli istiridye mantarları yetiştirmek için mükemmeldir. Saman önce doğranır, sonra pastörize etmek için sıcak suya batırılır. Süzüldükten sonra, mantar üremesi veya tohumuyla ile karıştırılabilir ve herhangi bir meyve tutucusuna konabilir. Mantarların nefes alması gerekir. Yetiştirilen mantarlar oldukça hızlı bir şekilde, genellikle birkaç hafta içinde meyve verebilir, bu yüzden onlara göz kulak olun!
Beyaz, Pembe, Altın, Kral, Sıcak Mavi, Phoenix, Elm
Etli dokusu ve olağanüstü besin değeri ile bilinen istiridye mantarları, yerel ürünlerinde güçlü bir pazar bulmuş mükemmel verime sahip mantarlardır. Büyük ölçekli ve hızlı üreticiler üzerinde yetiştirmek nispeten ucuzdurlar.
İstirge Mantarlarına Uygun Meyve Sıcaklığı:
| Beyaz | Pembe | Altın | Sıcak Mavi | Soğuk Mavi | Anka kuşu | Karaağaç |
| 55-70F | 75-90F | 65-80F | 65-80F | 40-75F | 75-90F | 55-70F |
Pleurotus spp (İstiridye Mantarları)
Lentinula edodes (Shiitake Mushrooms) İstiridye mantarı
Ticari Yetiştirme
Kayın mantarı için, çapı 10 cm den küçük olmayan her çapta ağaç kütüklerin de rahatça yetişebilir. Kütüklerin yeni kesilmiş olmasını tercih etmenizi öneririm. Yeni kesilen kütükler yeterli neme sahiptir. Uzun süre bekletilmiş kütüklerin nemi yetersiz olabileceği gibi yabani mantar sporları kütüklere bulaşmış olabilir. Bu durumlar da kütüklerinizi kaynar suda bir müddet bekletmeniz önerilmektedir. Yeni kesilmiş ise bu işleme gerek yoktur.
Kütüklerin yeni kesilmiş olmasının yanın da sağlam ve sağlıklı olmaları da tercih edilir.
Aşılama için en uygun zaman ilkbahar ve sonbahar mevsimleridir. Kütük aşıları, kapalı mekanlarda her mevsim yapılabilir.
15-20 cm çapındaki kütükler 30-50 cm uzunluğunda kesilir.
Yeterli neme sahip olan kütüklerin uç kısımlarından 3-5 cm lık kısım testere ile kesilerek çıkartılır. Kütüğün kesilen kısmına 100 gr misel yayılarak kesilen 3-5 cm lik kısım üzerine çivi ile tutturulur ve kütükler naylon poşetlere sarılarak 1-1.5 ay süre ile 25 c de karanlık bir ortamda misellerin gelişmesi sağlanır.
Bir başka yöntemse kütükler üzerin de 2-2.5 cm çapın da 5-6 cm derinliğinde olacak şekilde matkap yardımıyla delikler açılır. 15-20 cm çapında 40-50 cm uzunluğundaki kütüklere 10-15 adet delik yeterlidir.
Her bir kütük için 100-120 gr kayın mantarı miseli yeterlidir. Miseller deliklere doldurulur ve bal mumu ile üzerleri kapatılır. Kütükler naylon poşetlere sarılarak misel gelişmesi için gelişme odalarına alınır
KÜTÜKTE İSTİRİDYE MANTARI YETİŞTİRİCİLİĞİ UYGULAMASI
Yumuşak dokulu ağaçlar da (kavak, söğüt vb.) misel sarımı daha hızlı olduğundan ilk hasat sert dokulu ağaçlara (gürgen, meşe vb.) göre daha erken olmaktadır. Aşağıda gördüğünüz gibi basit bir kaç işlemle kavak ağacı kütüğüne mantar tohumlarını kolayca aşıladım.
Sizler de burada anlatılan yöntemlerle veya kendi geliştireceğiniz yöntemlerle kolayca mantar yetiştirme kütükleri nizi hazırlayabilirsiniz.
Kütükler üzerin de 2-2.5 cm çapın da 5-6 cm derinliğinde olacak şekilde matkap yardımıyla delikler açılır. Deliklerin açılmasın da aşağıda yayınlanan video dan da bilgi alabilirsiniz.
Açılan bu deliklere mantar miselleri yerleştirilerek delikler doldurulur.
Aktarlar da rahatlıkla bulabileceğiniz bal mumunu tavaya koyarak ateş üzerin de eritilir. Biraz soğuyan bal mumu bir fırça veya buna benzer araçla misellerin üzerine sürmek suretiyle tohumların üzeri bal mumuyla kapatılır. Bu işlemi yaparken hızlı olmanızda fayda vardır, çünkü bal mumu hızla donmakta dır. Bal mumu bulamazsanız mum ile de deneye bilirsiniz.
Hepsi bu kadar. Kütüğümüzü mantar tohumuyla aşılamış olduk. Aşılanmış kütükleri çatı katımız müsait olduğundan uygun bir yere bıraktım. Kütükler plastik veya uygun bir kap içerisine koyarsanız iyi olacaktır. İleri de kap içerisine koyacağınız su ile kütüğünüzün nem ihtiyacını bu şekil de karşılamış olursunuz.
Son olarak kuluçka dönemi dediğimiz bu dönem de kütüklerin üzerini siyah bir poşetle kapatın. Ben fotoğrafta gördüğünüz gibi çöp poşeti kullandım. Poşetlere rastgele delikler açarak mevsimine göre değişmekle beraber 1-1,5 ay kadar kütükleri bu şekilde bekletin.
Uygun sıcaklığı bulan miseller hemen harekete geçerek hızla kütüğünüzü sarmaya başlayacaktır. Ağaç yapısı, çevresel faktörler ve bakım (nemlendirme vb.) gibi etkenlere göre tohum ekiminden 4-5 ay sonra ilk hasadınızı alabilirsiniz. Gene ağaç yapısına göre kütüğünüz çürüyene kadar aynı kütükten 4-5 sene mantar hasat edebilirsiniz.
Genellikle verim için verilen değerler kütük ağırlığının % 30 u kadardır.
VE HASAT ZAMANI..
Aralık 2012 tarihinde kütüklere aşıladığımız misellerin gelişimleri ve misel ekim görüntülerini yukarıda sizlerle paylaşmıştım. Aradan geçen 9 ay sonra ilk mantar hasadını yapmış bulunmaktayım. İlk aylarda düzenli sulama ve nemlendirme yapsam da son 3-4 ayda belki de hiç sulama yapamamıştım. İhmal ettiğim bu zamanlar yaz ayının en sıcak olduğu zamanlardı. Kütüklerin kuruduğunu düşündüğümden mantar alabileceğimi artık düşünmüyordum. Ama bugün mantar kütükleri büyük bir sürpriz yaparak beni sevindirdi. İki kütükten 4-5 kg. civarında kayın mantarı hasadı yaptım. Ve hemen düzenli sulamalara başladım. Tahminime göre yakında diğer kütükler de mantar verecektir.
Kaynaklar:Dereleyen:By Eyyupk
