Bilimsel Sınıflandırma
Âlem: Plantae
Bölüm: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Sapindales
Familya: Aceraceae
Cins: Acer sp.
Genel Özellikleri
Çoğunlukla ağaç ve ağaççık, bazen de çalı formundadır. Hemen
hepsi yazın yeşildir.Kuzey yarımkürede yetişmektedir. 100’ den fazla türü
vardır. En önemli özelliği tohumları çift kanatlı olması ve salkım hâlinde
bulunmasıdır. Ayrıca yaprakları karşılıklı dizilmiş zarif parçalı, güzel
yapraklıdır. Bazı türlerin yaprakları çok parçalı bazı türlerin ise az
parçalıdır. Sonbaharda yapraklar sarı- kırmızı renk alırlar. Çiçekleri sarı-
yeşilimsi beyaz veya mor renkli olabilir.
Akçaağaçları kısaca yaprak renklerine göre sınıflandıracak
olursak;
Beyaz: A. negundo
Sarı: A. japonica, A. saccharinum
Kırmızı: A. palmatum, A. palmatum dissectum, A. platanoides
Sonbaharda yaprakları kırmızı olanlar: A. japonicum, A. ginnala,
A. palmatum, A. dissectum
Sonbaharda yaprakları sarı olanlar: A. campestre, A.
negundo,
Üretimi
Akçaağaçların tohumları genellikle sonbaharda olgunlaşır.
Akçaağaçlar her yıl tohum yapmayabilirler. Tohumlar olgunlaştıktan hemen sonra
ekilmelidirler. Eğer saklamak istenirse o zaman 2 – 3 derecede depolanmalıdır.
Tohumlar hemen ekilmeli ya da üç aykatlandıktan sonra ilkbaharda ekilmelidir.
Çelikle üretim de yapılabilir. Nisan- mayıs aylarında çelik alınıp sisleme
altında tutulmalıdırlar. Ayrıca bazı çeşitler tepe daldırma ile de
üretilebilir. Aşı ile de üretim yapılabilir.
Ekolojik İstekleri
Genellikle ılıman iklimi severler. Özel bir toprak istekleri
yoktur. Gevşek yapıdaki topraklarda iyi yetişir. Birçok türü şiddetli donlardan
zarar görür.
Peyzajda Kullanımı
Yol ağaçlandırılmasında kullanılabilir. Rüzgâra ve kirli
hava şartlarına dayanıklıdır. Yapraklarının renkli olması nedeniyle çok
dekoratif bir bitkidir. Bazı yavaş büyüyen türleri saksı içerisinde de
yetiştirilmektedir. Yine bazı türleri çit bitkisi olarak da kullanılmaktadır.
Önemli Türleri
Acer campestre: Ova akçaağacı
Ülkemizde kuzey kesimlerinde yetişmektedir. 1500 metre
rakıma kadar kızılağaç, gürgen, kayın ve saplı meşe ile birlikte bulunur.10 m
boylanabilir. Diğer Akçaağaçlar arasında en yavaş büyüyenidir. Yuvarlak bir
tepe oluşturur. Dallanması sık yapıdadır. Gövde kabuğu kalın, düzensiz
çatlaklıdır. Yapraklar 5–10 cm boyutunda, yeşil 3–5 lopludur.
Sonbaharda renkleri sarı ya da sarı- kırmızı olur. Yavaş
büyür. Sıcak sever. Güneşli- yarı gölge yerlerde, kuru – taze, killi ve
balçıklı topraklarda yetişebilir. Kirece dayanıklıdır.
Rüzgârlı ve dumanlı yerlerde yetişebilir. Tohumla üretimi
esastır.
Acer campestre
Acer negundo: Dişbudak yapraklı akçaağaç
Ülkemizde yaygın olarak bulunmaktadır. 15–20 m boy yapar.
Yuvarlak bir tepe oluşturur. Gövde kabuğu grimsi- bej, düzensiz çatlaklı;
sürgünleri açık yeşil, bileşik yaprakları 3–5 yaprakçıktan oluşur. Yaprakları
5-10 cm uzunluğunda ve parçalıdır. Yaprağının üst yüzü parlak yeşil, sonbaharda
sarıdır. Mart – nisanda açan çiçekleri sarımsı-beyaz-yeşildir. Kanatlı yapıda
meyveleri vardır. Gençken hızlı büyür. Besin isteği yüksektir. Ilıman ve nemli
iklimlerden ayrıca ışıktan ve yarı gölgeden hoşlanır. Su baskınlarına ve
rüzgâra dayanıksızdır.
Acer negundo
Acer palmatum: Japon alev akçaağacı
Japonya kökenlidir. Boylu çalı veya ağaççık formundadır. 5-6
m boylanır. Yaprakları 5-7 parçalıdır. Yaprakların kenarı testere dişi gibidir.
Sonbaharda çok parlak kırmızı renge sahiptir. İyi drenajlı topraklardan
hoşlanır. Kuru, humuslu, hafif ıslak ve asidik topraklarda gelişir. Tuzlu
topraklardan kaçınır. Besin isteği yüksek bir türdür. Güneşli yarı gölgede
gelişimi iyidir. Şiddetli donlardan zarar görür. Tohum, çelik ve aşı ile
üretilir.
Acer palmatum
Acer platanoides: Çınar yapraklı akçaağaç
Ülkemizde Trakya, Ege, Marmara bölgesinde yetişmektedir. 20
– 30 m boy yapar. Gövde kabuğu uzunlamasına çatlaklıdır. Sürgünleri parlak ve
kahverengidir. Yapraklar 10 - 18 cm uzunluğunda çınar yaprağını andırır.
Genellikle her toprağa uyar. Kireçli ve ağır killi topraklarda yetiştirmeye
uygundur. Donlara karşı en dayanıklı akçaağaçtır. Tohumları kızılımtrak esmer
renktedir. Tohumla üretilir. Rüzgâr ve kirli hava şartlarına dayanıklıdır.
Erken yapraklanıp yapraklarını geç dökmesi ve sonbaharda güzel renklenmesi ile
peyzajda çok kullanılır.
Acer platanoides
Acer rubrum: Kırmızı Akçaağaç
Vatanı Kuzey Amerika’ dır. Türkiye’de de yetişmektedir.
Asitli topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil yerlerde rahat yetişmektedir.
Ilıman iklim ağacıdır. Tohumları mayıs ayında olgunlaşır. Meyveleri kırmızı
olduğundan bu isimle anılmaktadır. Tohumla üretilir. Yaprakları karşılıklı
dizilmiştir. İlkbaharda kırmızı renkte yaprak açar ve daha sonraları yazın
yeşilimsi mavi olur.
Acer rubrum
Acer saccharinum: Gümüşi akçaağaç
Ülkemizde Karadeniz ve Marmara sahil kesimlerinde
yetişmektedir. Rutubetli ve ıslak topraklarda yetişebilmektedir. Ilıman deniz
ikliminden hoşlanır. Sığ ve derin olmayan bir kök sistemine sahiptir. Işık ve
yarı gölge ortamlardan hoşlanır. Park ve bahçelerde tek ya da grup hâlinde
kullanılır. İyi bir arı konukçusudur.
Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Böcek ve mantari hastalıklara karşı dayanıklıdır. Ancak az
da olsa yaprak biti, kın kanatlılar en çok görülen zararlılardır. Verticillium,
fusarium ve kök boğazı çürüklüğü en çok görülen hastalıklardır.
