Etmenin genel özellikleri :
Phytophthora infestans (Mont.) de Bary fungal bir hastalık etmeni olup, Solanaceae familyasına ait bitkilerde (domates, patates, biber ve patlıcan) geç yanıklık (mildiyö) hastalığına neden olur. Bölgelere göre ilkbahar ve yaz başlagıcında hastalık belirtileri patates bitkilerinde görülmeye başlar. Hastalık etmeni toprakta ve ölü bitki artıklarında canlılığını uzun süre koruyamaz, fakat dayanıklı üreme organı olan oosporları muhafaza edilebilir. Bir alanda epideminin (salgın) başlaması için mikroorganizma patates yumrularında kışı geçirmekte ya da tohumluk patates veya şaşırtılacak domates fideleri ile yeni bir alana tekrar girmelidir veyahutta canlı sporlar yağmurla veya sulama suyu ile taşınmalıdır. Serin, yağışlı havalar (16 - 27 °C) hastalığın gelişmesi için uygun iken, kuru ve sıcak havalar hastalığın gelişmesini engelleyebilir. İnfektelenmiş gövde dokuları hastalık etmenini kuru ve sıcak havalardan korur ve uygun koşullarda hastalık buralardan tekrar gelişir ve büyük epidemilere yol açabilir. Yağmurlu, sisli ve çiğ oluşumu yüksek olan yerlerde hastalık sık olarak karşımıza çıkar. İnfekteli dokular üzerinde fungal etmenin sporları (sporongia) oluşur. Yağmur ya da sulama suları sporları sağlıklı bitkilere taşır ve sporongialar ıslak yaprak ve gövdeleri direkt yada stomalardan infekte ederler. Serin ve nemli koşullarda, sporongia hareketli olan zoosporları da üretebilir ve bu sporlarda bitkileri direkt olarak enfekte edebilir. Fungal etmen yaprak ve gövde de hızla kolonize olur ve infektelen bölge hastalık ilerken nekrotik olur. Lezyonların kenarlarında hastalığın devamını sağlayan yeni sporongialar stomalardan çıkmaya başlar. Uygun koşullar altında hastalık etmeni bir yaşam döngüsünü 4 gün içerisinde tamamlayabilir. Gelişme sezonunda böyle yaşam dögüsü defaatlerce olabilir. Sporongia veya zoosporlar da bitkilerin gelişme sezonlarında ya da hasatta ve depoda patates yumrularını infekte edebilir. Hastlık ile bulaşık yumrular depolanırsa, hastalık direk ya da indirekt olarak yumrulara zarar verebilir. İndirek zararı yumruları diğer yumuşak çürüklük etmenlerine hassaslaştırmasıyla olur. Hastalık etmeninin farklı biyotipleri bulunmakta (A1 ve A2 eşleşme tipleri), bunlar bir araya geldiklerinde dayanıklı üreme organı olan oosporlar oluşmaktadır. Kullanılan hiç bir tiçari çeşit P. infestans' a yeteri kadar dayanıklılık vermemektedir. Hastalık bir kez ortaya çıktıktan sonrada, kültürel önlemler hastalığın gelişmesini kontrol altına alamaz. Hastalık başlamadan önce yapılan koruyucu kimyasal ilaçlar, ürünün tamamen yok olamsını engelleyen tek bir kontrol metotdur.
Domateste Belirtileri:
Yaprak ve Gövde : Düzensiz, yeşil gibi, suda ıslanmış gibi hastalık belirtileri yaprak, yapraksapı ve gövdelerde ortaya çıkar. Bu lekeler serin ve nemli koşullarda mor ile siyah karışımı bir lezyon olşturarak hızla genişlemeye başlar. Etkilenmiş gövde tamamen bu belirti ile kuşatılır ve üst aksamı ölebilir. Yüksek nem ve yaprak ıslaklığının devam ettiği sürece, pamuksu beyaz küf çoğunlukla yaprak alt yüzeyi kenarlarında görülebilir. Kuru havalarda, infekteli yaprak dokuları hızla kurur ve görülen beyaz küf ortadan kaybolur.
Meyve: Yeşil meyveler üzerinde gri-yeşil suda ıslanmış gibi lekeler oluşur, zamanla genişler, birbirleri ile birleşir ve koyulaşır, sonuçta büyük, sert, kahverengi derimsi görünümde bir belirti oluşur. Nemli hava koşulları devam ederse, bol miktarda beyaz küf lezyonun üzerinde gelişir ve sekonder yumuşak bakteriyel çürük etmenleri üzerinde gelişerek tüm meyve etkilenebilir. Olgun meyvelerde ise lekeler krem renkli konsantrik halkalar şeklinde kendini gösterir, lekeler zamanla birleşir ve tüm meyveyi kaplayabilir.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:1. Yaprak ve gövdeler kontrol edilerek koyu lekeli bitkiler şaşırtılmamalı.
2. Bitki artıkları uzaklaştırşmalı ve yok edilmelidir.
3. Sulama esnasında yaprakların ıslanmamalı, özellikle geç ve akşam sulamalarından kaçınılmalı.
4. Bitkiler iyi şekilde havalanacak şekilde dikilmeli, seraların havalanmasına önem verilmeli. Kimyasal Mücadele:
Zirai Mücadele Teknik Talimatlarına göre tavsiye edilen kimyasal ilaçlar aşağıdaki tabloda verilmektedir. İlaçlamalar düzenli aralıklarla yapılmalı, özellikle hastalığın görüldüğü bölgelerde hastalık belirtileri ortaya çıkmadan önce, bitkiler koruyucu ilaçlar ile ilaçlanmalıdır.
| Kullanılan Kimyasal İlaçlar (Fungisid) |
Kullanım Miktarı
(100 Litre) |
| Azoxystrobin SC 250 g/l | 75 cc |
| Bakır Oksiklorid WP 50% | 300 g |
| Bakır Oksit WP 50% | 500 g |
| Bakıroksiklorid SC 700 g/l | 200 cc |
| Bakır kompleks+Mancozeb WP 21+20% | 300 g |
| Captan WP 50% | 300 g |
| Chlorothalonil WP 75% | 200 g |
| Chlorothalonil+Bakıroksiklorid WP 25+25% | 250 g |
| Dichlofluanid WP 50% | 200 g |
| Dimethomorph+Mancozeb WP 9+60% | 250 g |
| Dimethomorph+ Bakıroksiklorid WP 6+40 | 300 g |
| Imalazil EC 500 g/l | 30 cc |
| Folpet WP 50% | 300 g/dekar |
| Mancozeb WP 80% | 200 g |
| Maneb WP 80% | 200 g |
| Metiram Kompleks DF 80% | 150 g |
| Metalaksil+Mancozeb WP 8+64% | 250 g |
| Ozadixyl+Mancoeb WP 10+56% | 200 g/dekar |
| Ofurace+Folpet SC 60+450 g/l | 200 cc |
| Ziram WP 80% | 300 g |
