Etmenin genel özellikleri :
Domateslerde görülen Fusarium etmenleri:- Fusarium oxysporium Schl. f.sp. lycopersici (Sacc.) S.&H. (Solgunluk Hastalığı)- Fusarium oxysporium Schl. f.sp.radicis-lycopersici J. S. (Kök Çürüklüğü Hastalığı)
- Fusarium solani
Fusarium oxysporium Schl. f.sp. lycopersici (Sacc.) S.&H. (Solgunluk Hastalığı):Solgunluk etmeni, tropoik ve suptropik iklim koşulları, özellikle kumlu topraklarda daha zararlıdır. Fungal hastalık etmeni olan fungus toprakta misel ve spor formunda, özellikle de dayanıklı sporları olan klamidiospor olarak olumsuz koşulları geçirirler. Hastalık etmeni tohum ve toprak kökenlidir. İnfekteli bitkilerden elde edilen tohumların yaklaşık % 3' nin bulaşık olduğu belirlenmiş ve fungus tohum kabuğu altına yerleşmektedir. Uzun mesafeli taşınmalar genellikle bu yolla olabilir. Sulama suyu, toprak işleme aletleri ve bulaşık bitkiler ile yakın ve uzak mesafelere taşınabilir. Fungusun 3 çeşit eşeysiz sporu var, çok rastlanan mikrokonidiler 1-2, makrokonidiler 3-4 bölmeli ve klamidiosporları 1-2 bölmeli ve kalın hücre duvarlıdır. Makrokonidiler incelendiğinde muz gibi kıvrık sporları ile en iyi şekilde tanınırlar.
Belirtileri:Fide devresinde hastalık belirtisi ilk önce solgunluk olarak kendini gösterir ve daha sonlaraı fideler ölebilir. Yaşlı bitkilerde oluturduğu belirtiler ise, yaprak damarlarının açılması, bitkilerin
bodurlaşması, alt yapraklarının sararması, adventif kök oluşumu (yeni kök oluşumu),yaprak ve dalların solması ve yaprak kenarlarında nekrozların oluşumu şeklindedir. Sera koşullarında solgunluk belirtileri genellikle gün ortasında ve sıcak havalarda kendini belli eder. Gözlenen bu belirtiler genellikle bitkinin veya yaprağın bir yarısında görülmektedir. İletim dokusu hastalığı olduğu içinde bitkiler canlı iken etmenin bitki üzerinde misel ve sporlarını oluşturmayabilir. Hastlığın şiddetli ve sık olduğu bölgelerde bitkiler üzerinde açık pempe renkte spor ve misellerine rastlanabilir.
Köklerdeki belirtiler ise özellikle küçük yan köklerin siyah bir renk almasına, daha sonrada çürümesine neden olabilir. Kölerin ölmesinden dolayıda bitkiler sararır ve solarlar. Bitkinin toprak yüzeyine yakın gövdesinden enine kesite bakıldığında, iletim demetlerinde kahverengi bir halka görülür.Fusarium oxysporium Schl. f.sp.radicis-lycopersici J. S. (Kök Çürüklüğü Hastalığı):Konukçuları Solonaceous ve Leguminous bitkileri ile sınırlı olup, domates, biber, patlıcan, soyafasulyesi, fasulye, bezelye ve yerfıstığıdır. Fungus serin toprak sıcaklıklarını tercih eder.
Belirtileri: Kök ve toprağa yakın gövde kısımlarında görülen hastalık diğer Fussarium türünden farklı belirti gösterir. Fungus köklerin kortikal dokularından ve sekonder ya da yan köklerin oluşumundan doğan doğal açıklardan bitkiye giriş yapar, bundan dolayı bu bölgedeki iletim dokularına doğru ilerleyen bir kahverengi bir leke ouşturur. İletim demeti kararması zamanla yukarı doğru ilerleme gösterir. Genç fideler fungus tarafından ölmesine rağmen, tiçari koşullarda yetiştirilen gelişmiş bitkiler ilk meyve alımına kadar hiç solgunluk göstermeyebilir. Ağır meyve bağlamış bitkiler güneşli günlerde solgunluk gösterir, yan yatar ve daha ileri aşamada ölebilir.
Fusarium solani (Fusarium Tepe ve Kök Çürüklüğü): Fungus spor olarak torakta uzun süre canlılığını muhafaza edebilir.Hastalık daha çok serin sıcaklıkları tercih eder.
Belirtileri: Kök çürüklüğü etmeni genç yeşil aksamlarda iç doku kararmasına ve nekrotik lekelere neden olmaktadır. Yeşil aksam belirtileri belirli virüs (Domates Lekeli Solgunluk ve Yonca Mozaik Virüsleri) belirtilerine benzer olabilir Çiçekler çoğunlukla nekrotik bir hal alır. Toprak üstü belirtiler tek bir dal ile sınırlı olabilir. Şiddetli durumlarda bitkile ölmektedir. Yaklaşık 1-3 cm uzunluğunda olan koyu kahverengi leke ana yan köklerin üzerinde görülmektedir. Lezyonlar coğunlukla toprağın 30 cm içerisindeki kökler üzerinde ortay çıkar ve internal olarak iletim dokularının kahverengi şekilde ren bozulması belirtiden itibaren 3-10 cm kadar uzayabilir.
Mücadelesi:
Kültürel Mücadele:1. 3-4 yıl ürün rotasyonu ve devamlı üretim alanlarından konukçusu bitkilerinin uzaklaştırılmalı.
2. Hastalıktan ari fidelerin kullanımı.
3. Sera ve tohum yataklarında hastalıktan ari toprak, su ve alet-ekipmanı kullanılmalı.
4. Dayanıklı çeşitler tercih edilmeli.
5. Hastalıklı fideler hemen yetiştirlme ortamlarında uzaklaştırılmalı ve imha edilmeli. Kimyasal Mücadele:
Zirai Mücadele Teknik Talimatlarına göre tavsiye edilen kimyasal ilaçlar aşağıdaki tabloda verilmektedir.
| Kullanılan Kimyasal İlaçlar (Fungisid) |
Kullanım Miktarı
(100 Litre) |
| Bakır Oksiklorid WP 50% | 500 g fidelik |
| Benomyl Wp 50 % | 100 g |
| Bordo Bulamacı Sıvı | 500+1000 g fidelik |
| Captan WP 50 % | 250 g Fidelik |
| Captan+PCNB Toz 10+10 % | 40 g/ m2 Toprak |
| Formaldehit EM 400 g/l | 4 lt (m2 ye 150 cc) |
| Mancozeb WP 80% | 200 g |
| Maneb WP 80% | 200 g/100kg tohum |
| Maneb WP 80% | 250 g fidelik |
| Methyl Bromide Gaz 98% | 60 g m2 toprak |
| PCNB Toz 18% | 35 g/m2 toprak |
| Propineb WP 70% | 250 g fidelik |
| Thiram WP 80% | 200 g/100kg tohum |
| Tolclofos Methyl WP 50 % | 100 g |
| Hymexazol SC 360 g/l | 150 cc |
