Anavatanı Brezilya olan Gloksinya iç mekan süs bitkisi
olarak yetiştirilebilen bir bitkidir. Yaprakları tüylü, iri veya küçük;
çiçekleri çok değişik renklerde, kadife gibi tüylü ve borazan şeklindedir.
Tabiatta 20 türü bulunan Sinningia cinsinin bitkileri yetiştiriciliğinde önemi
olan tek türü S. Speciosa’dır.
İklim İstekleri
Bitki dinlenme döneminde 12-16 C sıcaklıkta muhafaza
edilmesi gereken yumrular 21 C’de sürmeye başlarlar. Bitkinin en düşük büyüme
sıcaklığı 18 C, yazın en yüksek sıcaklık 23 C dir. Yüksek orantılı %75-80
civarında nem ister. Yarı gölge yerleri severler. Özellikle çiçekli halde iken
doğrudan güneş ışığı alan yerlerde bulundurulmamalıdır.
Toprak İstekleri
Yumrular Şubat ayında nemli turbaya dikilmeli, sürmeye
başlayınca John Innes saksı kompostu No.2 ye alınmalıdır. Yani daha yüksek
düzeyde besin maddesi istendiğinde boynuz ve tırnak unu ile kalsiyum fosfat ve
potasyum sülfat oranları 2 kat artırılır. Ayrıca, 3 kısım tınlı toprak, 1 kısım
turba, 1 kısım yanmış ahır gübresi ve 1 kısım kumun karışımıyla elde edilen
harç da kullanılabilir. Bir başka harç ise, yine hacim olarak eşit miktarlarda
tını toprak, turba, yaprak çürüntüsü ve kumun yada perlitin karışımından
oluşur.
Üretim Teknikleri
Esas üretim tarzı tohum ile olmasına karşın, yaprak ve
sürgün çelikleriyle de üretilebilirler. Tohum ekimi, John Innes saksı
kompostuna Şubat-Mart aylarında yapılır. Çimlendirme ortamı olarak hacim olarak
eşit miktarlarda ince turba ve orman toprağı karışımına az miktarlarda kum
eklenmesiyle hazırlanan harç da kullanılabilir. Ekim kasaları 20-22 C’ de ve
orantılı nemi yüksek bir yerde muhafaza edilir. Sulamanın alttan kapillarite
yoluyla yapılmasına dikkat edilmelidir. Bu koşullarda tohumlar 2-3 hafta içerisinde
çimlenirler. Önce kasalara, 4-5 hafta sonra 8 cm’lik saksılara şaşırtılan
fideler, 30-40 gün sonra 12 cm’lik saksılara alınırlar. Çelikle üretme, 5-7.5
cm uzunluğundaki dip sürgünlerinin yumrudan da bir parça alarak Mart ve Nisan
başında ayrılması suretiyle olur. Yaprak çelikleri ise Haziran-Temmuz aylarında
alınır. Alının çelikler hacim olarak eşit miktarlarda turba ve kum karışımına
dikilirler. Ortam sıcaklığı 21 C dolayında tutulursa 3-4 hafta içerisinde
köklenme gerçekleşir.
Gübreleme
Her yıl Şubat-Mart aylarında saksı değiştirme yapılmalıdır.
Mart-Mayıs ayları arası haftada bir kez 2 g/l kompoze, Haziran-Ağustos ayları
ise 2 haftada bir kez 2 g/l potasyumca zengin kompoze gübre verilir.
Sulama
Bitkiler çiçeklenme süresince (Mayıs-Eylül ayları arası)
kireçsiz su –olanaklı ise yağmur suyu- ile bolca sulanmalı, ancak yapraklara su
püskürtülmemeli ve sulama yaparken yaprakların ıslanmamasına özen
gösterilmelidir. Sonbaharda verilen su azaltılmalı yaprakların sararması ve
dökülmesi sağlanmalıdır. Ekim’den Ocak’a kadar dinlenme dönemi boyunca
bitkilere 7-10 günde bir olmak üzere çok az su verilmelidir. Dormant yumrulara
Şubat ayından itibaren yeniden su verilmeye başlanır.
Budama
Kuruyan, çürüyen yaprak ve çiçekler sapları ile birlikte
kesilip uzaklaştırılmalıdır.
Hastalık ve Zararlıları
Önemli hastalıklar Virüs, Kök çürüklüğü, Soğanımsı Gövde
Çürüklüğü, Külleme ve Kurşuni Küf; zararlıları ise Kırmızı Örümcekler, Yaprak
Bitleri ve Unlu Bitler’dir. Virüslü hastalıkların ilaçla mücadelesi yapılamamaktadır.
Ancak taşıyıcı ve hastalıklı bitkilerin yetiştirilmemesi, toprağın virüs
bulaşıklı olmaması gerekir. Siyah kök çürüklüğü, bu hastalıktan etkilenen
bitkilerde gerilmeler, yaşlı yapraklardan başlayan kloroz ve çoğunlukla
solgunluk belirtileri görülür. Köklerde çürümeler olur. Korteks (kabuk
tabakası) genellikle açık kahverengi, bazı hallerde siyah renk alır. Hastalık
etmeni olan fungus toprakta uzun süre yaşama yeteneğinde olan çok sayıda
klamidosporlar oluşturur.
Mücadelesi, saksı toprağının patogen ile bulaşık olmamasına
dikkat edilmeli ve saksı toprağının çok nemli bırakılmamalıdır. Külleme
hastalığı bitkinin yaprak, yaprak sapı, çiçek, çiçek sapı ve gövdesinde
görülür. Genellikle yaprakların üst yüzü pudra veya un serpilmiş gibi tozla
kaplanır. Bu tozun rengi kurşuni kahverengiden beyaza kadar değişir. Yaprak
parlaklığını ve yumuşaklığını yitirir, sert bir yapı alır. Hasta bitkilerde
büyüme ve çiçeklenme olmaz. Küllenme fungusları yaz sonunda yaprak üzerinde
oluşturduğu cleistothecium’larıyla kışa girer ve gelecek baharda oluşturduğu
ascospor’larıyla bitkilere yeniden bulaşır. Yayılması için en elverişli ortam
sıcaklığı 15-20 C olmalıdır. Ayrıca yüksek orantılı nem düzeyleri bu funguslar
için uygundur. Sıcak ve kurak koşullarda bu hastalığın etkisi daha çabuk
görülür.
Kurşuni küf; Yaprak, gövde ve çiçeklerde etkilidir. Fazla
nemli ortamlarda bu bitki kısımlarının üstlerini gri küf tabakası kaplar.
Bulaşmalar çiçeklerde küçük koyu renkli lekeler halinde görülür. Uzun süre
devam eden %85’in üzerindeki orantılı nem ve özellikle 15-25 C sıcaklıklarda
hastalığın yayılması için en uygun ortamdır. Mücadelesi ve alınacak önlemler
için; Yayılma koşulları olan sıcaklık ve nem oranlarını uygun düzeyde tutmak,
Hastalık parazit olduğu için bitkiyi yaralayan ve zarar veren her türlü
faktörden kaçınılmalı, Captan 50 , su ile karışabilen toz halindeki ilaç yani
formülasyonu w.p. olarak, 10lt ‘ye 1lt suya doz uygulanarak 15 gr
uygulanmaktadır. Dichlofluanid 50, w.p. 10/1 dozda 20g preparat uygulanır.
Vinclozolin 50, w.p. 10/1 dozda 7.5g preparat uygulanır. Kırmızı Örümcekler,
Akar adı ile tanınırlar. Çıplak gözle zor fark edilirler. Vücutları oval
yumuşak ve yapılı, üzerlerinde seyrek uzun kıllar bulunur. Akarlar, bitkilerin
yapraklarının özellikle alt kısmını sokup bitki öz suyunu emerler. Ayrıca emme
sırasında salgıladıkları zehirli maddelerden dolayı yapraklarda beyaz, sarı ve
kahverengimsi lekeler oluşur. Bitkinin yapraklarının tümünü kurutabilir.
Mücadelesi, akarları öldüren Propargite 73 E.C. ( sıvı görünümünde % 20-50
arasında etkili madde içeren) 8-10 cc’lik 10/1 suya preparat veya Dicofol 20
E.C. ( sıvı görünümünde % 20-50 arasında etkili madde içeren) 15 cc’lik 10/1
suya preparat hazırlanarak uygun bir pülverizatör ile bitkiye püskürtülmelidir.
İlaçlama sırasında özellikle yaprakların alt kısmına ilaçlanmasına dikkat
edilmelidir. Yaprak bitleri, Püseron, ballık adları ile tanınırlar. Vücutları
yumuşak bazen hafif tozlu veya bir mum salgısı ile örtülü olabilirler. Renkleri
yeşil, siyah, sarı, kırmızı, beyaz ve kahverengimsidir.
Yaprak bitleri bitkileri sokup bitki öz suyunu emerek yaşar.
Emme sırasında salgıladıkları toksik ve tahriş edici maddelerle yaprak
kıvrılması veya şişkinlik gibi anormal oluşumlara neden olurlar. Yaprak sararır
ve kurur. Virus hastalıklarını taşıyarak önemli zararlara yol açarlar.
Mücadelesi, aşağıda adı ve kullanım dozu verilen ilaçlardan birisi su ile
karıştırarak uygun bir pülvizatörle bitkiye püskürtülmelidir. Parathion-methyl
35 E.C. ( sıvı görünümünde % 20-50 arasında etkili madde içeren) 10 cc’lik 10/1
suya preparat veya Malathon 20 E.C. ( sıvı görünümünde % 20-50 arasında etkili
madde içeren) 25 cc’lik 10/1 suya preparat kullanılabilir. Unlu bitler; Kabuklu
bitlerle akraba olmalarına rağmen süs bitkilerindeki önemleri dolayısıyla farklılık
göstermektedir. Sarımsı renkte olan vücudun üzeri una benzer mumlu maddelerden
oluşmuş bir örtü tabakasıyla kaplı olduğundan beyaz renkte görünür. Kabuklu
bitlerle bitkilerde benzer zararlar göstermeleriyle birlikte ilaçlarla
mücadelesi şu şekilde yapılmaktadır; Azinphos-methyl 35, E.C. (Sıvı
görünümünde, genellikle % 20-50 arasında etkili madde içeren), 10/1 dozda 10 cc
preparat, Dichlorvos 50, E.C. (Sıvı görünümünde, genellikle % 20-50 arasında
etkili madde içeren), 10/1 dozda 20 cc preparat, Diazinon 20, E.C. (Sıvı
görünümünde, genellikle % 20-50 arasında etkili madde içeren), 10/1 dozda 20 cc
preparat, Malathion 50, , E.C. (Sıvı görünümünde, genellikle % 20-50 arasında
etkili madde içeren), 10/1 dozda 20 cc preparat seklinde hazırlanıp bitkiye verilir.
1-b.JPG)
