Hasat olgunluğuna gelmiş tohumluk meyveler oldukça büyük bir görünüm almıştır.Meyve eti sertleşmiş, çekirdek evi boşalmış ve çekirdekler sertleşmiştir. Hasat edilen meyvelerboylamasına kesilir. Meyve içindeki tohumlar ayıklanır, daha sonra yıkanır. Bez veya tülbent üzerinde kurutulur. Kuruyan tohumlar selektörden(taş ve topraktan arındırmak) geçirilerek temizlenir ve boylara ayrılır.Temizlenmiş ve boylanmış tohumlar ekim zamanına kadar uygun koşullarda saklanır.Bunlar süs kabağı çeşitleri. içlerinden aldığın çekirdekleri önce kurutacaksın. Daha sonra, ekene kadar, kuru ve serin bir yerde saklayacaksın. Antalya şartlarında nisan başı gibi, direk yerlerine ekebilirsin. ilk önce erkek çiçekler açacak. Daha
sonra dişi çiçekler açtığında, çiçeklerin dibinde küçük meyveleri göreceksin. Bu meyveleri yaz sonunda toplayabilirsin. Meyveler yeterince olgunlaşmadan toplarsan kurutamazsın. O yüzden meyvelerin iyice olgunlaşmasını ve hafifleşmesini bekle.
- Bambu çubuklar içinde tohum saklama en doğal yöntemlerden biridir.
- Tohumlar nem almayacak, kuru ve mümkün olduğunca serin ortamda saklanmalıdır.
- Bez torbalar ve/veya saman kağıdı gibi, boyasız keseler veya kutular içinde saklanması
tavsiye edilir.
Tohum taşıma ve saklama önerileri
Tohumlar yaşayan organizmalardır ve yanlış taşınma veya saklanmaları performanslarını oldukça düşürebilir. Seminis tüm tohumların satın alım tarihinden itibaren iki yıl veya daha az sürede kullanılmasını tavsiye eder, ancak aşağıdaki bilgiler azami raf ömrünü sağlamaya yardımcı olacaktır.
Sıcaklık
Yüksek sıcaklık ve nem, tohum gücü ve çimlenmeyi azaltabilir. Bu nedenle, tohumlar güneşten uzakta ve kapalı kapların içinde serin ve kuru ortamda saklanmalıdır. Seminis tohumlarını endüstrinin tavsiye ettiği nem yüzdelerinde paketler ve kaplar, tohumların nemden zarar görmemesi için kapalı tutulmalıdır.
İşlenmemiş tohum ve fungisitle işlenen tohumların 15°C (60°F) sıcaklıkta saklanmasını tavsiye ederiz. Ön-çimlendirilmiş veya insektisitle işlenmiş tohumlar 5°C (41°F) veya daha düşük sıcaklıklarda saklanmalıdır. Genelde, her 5°C’lik saklama sıcaklığı düşüşü tohumun ortalama raf ömrünü iki katına çıkarır.
Ön-çimlendirilmiş Tohum
Bazı tohumlar, tohumun daha çabuk çimlenmesi için gerçekleştirilen bir süreç olan ön-çimlendirme uygulamasından geçirilir. Tohumların ön-çimlendirilmesi, özellikle stresli koşullar altında tohumun büyümesine yardımcı olabilir. Ön-çimlendirme süreci tohumların raf ömrünü azalttığından, ön-çimlendirilmiş tohumlar ön-çimlendirme yapıldığı aynı yıl içerisinde ekilmelidir.
Seminis ön-çimlendirilmiş tohumların 5°C (41°F) sıcaklıkta saklanmasını tavsiye eder. Bu tohumlara ayrıca ön-çimlendirmeden altı ay sonra ve devam eden her üç ayın sonunda çimlendirme testi yapılmalıdır.
Tohumun Taşınması
Tohumlar, taşınma sırasında, saklama sırasında ihtiyaç duyduğu ısı koşullarının aynısına gerek duyar. Isı kaynağı yakınına veya doğrudan güneş görecek yerde saklanmamalıdır. Gemiyle taşınma sırasında, tohumlar güvertenin altında ve kazanlar ile diğer ısı kaynaklarının uzağında saklanmalıdır. Yükleme ve boşaltma sırasında, tohumları doğrudan güneş ışığına veya sıcak veya nemli ortamlara yerleştirmekten kaçınınız.
Tohumları Dikkatle Taşıyınız
Tohumlar sert taşıma koşullarında zarar görebilir. Tohumların, içlerindeki yaşayan organizmayı koruyan sert fakat kırılgan bir kabukları bulunmaktadır. Mısır, bezelye ve fasulye tohumları özellikle sert taşıma koşullarında zarar görebilir. Bu tohumların çuvalları atılmamalı veya düşürülmemelidir çünkü tohum kabukları ve embriyolar çatlayarak tohumların normal gelişmemesine yol açabilir.
Çimlenme testleri
Tohum partilerinden her birinin altı ayda bir (ön-çimlendirilmiş tohumlar için üç ayda bir) çimlendirme testine tabi tutulmasını tavsiye ederiz. Çimlendirme testi ISTA veya ulusal veya uluslararasında tanınmış kurallar çerçevesinde bir laboratuarda yapılmalıdır. Saha testlerinden alınan çimlendirme sonuçları laboratuvar sonuçlarından farklılık gösterebilir ve etiketlendirme için kullanılmamalıdır.
Bu engelleri giderici yöntemler. Kabukların zedelenmesi, soğuk suda şişirme,
sıcak soğuk katlama ve asitle müdahale yöntemleridir.Çimlenme engelinin türüne göre
bu metodlardan biri kullanılır.
Bir de "sağır tohum" denilen tohumlar vardır. Bu tohumların içi boştur.
Bunları belirlemek için tohumlar (suda yüzmeyecek kadar ağır olanlar için)
suda bir süre bekletilir. Sağır tohumlar içi boş olduğundan hafif olacakları
için su üzerinde yüzeceklerdir.
Çimlendirme için; Jacobsen, Hackman cihazları ile çimlendirme dolabı ve kum kasaları kullanılmaktadır. Çimlenme engeli bulunmayan tohumlar doğrudan bu cihazlara alınmaktadır.
Çimlenme engeli bulunan çeşitli türlerdeki tohumlar ise, çimlendirme
cihazlarına alınmadan önce türler itibarıyla farklı olmak üzere aşağıda
belirtilen değişik ön işlemlere tabi tutulmaktadır:
a- Soğuk ıslak ön işlem,
b- Sıcak su ile ön işlem,
c- Sülfirik asit ile ön işlem,
d- Tohumun kabuğunu yakmak suretiyle ön işlem
Tohumlarının Ekim Öncesi Tabi Oldukları Ön İşlemler
Abies spp.(Göknar)
Genellikle sonbahar ekimi herhangi bir işlem gerektirmez. İlkbahar ekimi yapılacak ise 3-4 hafta rutubetli kumdasoğuk katlama yapıldıktan sonra İlkbaharda mümkün olduğunca erken ekilmelidir. (Mümkünse Şubatta) A.cilicica erken ekilirse başkaca bir işlem gerektirmez.
Acer campastre (Ova Akçaağacı)
4 hafta sıcak 12-24 hafta soğuk ortamda ön işleme tabi tutulduktan sonra ilkbaharda ekilir.
Acer cappadocicum (Doğu Karadeniz Akçaağacı)
12-16 hafta soğuk ortamda ön işleme tabi tutulduktan sonra ilkbaharda ekilir.
Acer palmatum (Japon Akçaağacı)
Taze tohumlar toplandıktan sonra süratle sonbaharda ekilir. Ancak ilkbaharda erken çıkan dona karşı korunmalıdır veya 4 hafta sıcak 4-12 hafta soğuk ortamda tutulduktan sonra ilkbaharda ekilir.
Acer platanoides (Çınar Yapraklı Akçaağaç)
Toplandıktan sonra hemen ekilir veya kuru ve serin bir yerde Şubat sonuna kadar depolanarak rutubetli kum içinde 12-16 hafta 1-5 derecede soğuk ortamda katlandıktan sonra erken ilkbaharda ekilir.
Acer pseudoplatanus (Dağ Akçaağacı)
Az miktarda tohum için A.platanoides gibi işlem yapılır. Fazla miktarlar için ise çıplak olarak 6-12 hafta soğuk ortamda bekletildikten sonra ilkbaharda ekilir.
Acer rubrum
Uzun süre depolamak mümkün ise de toplandıktan sonra hemen ekilebilir.
Acer saccharum (Şeker Akçaağacı)
Toplandıktan sonra süratle ekilmelidir. Zira hayatiyetini öabuk kaybeder.
Aesculus hippocastanum (At Kestanesi)
Sonbaharda toplandıktan sonra hemen ekilmelidir. Ya da ilkbahara kadar soğuk katlamada bırakıldıktan sonra ekilmelidir. İthal edilen kurumuş tohumlar ekimden önce ılık suda şişirilmelidir.
Ailanthus altissima (Kokar Ağaç)
Rutubetli kumda 8 hafta kadar soğuk koşullarda katlandıktan sonra kış sonu ve ya ilkbaharda ekilmelidir.
Albizzia julibrisima (Gülibrişim)
Sülfürik asitle işlem yapılarak çimlenme engeli giderilir.
Alnus spp. (Kızılağaç)
4 hafta soğuk depolamadan sonra kumla karıştırılarak ilkbaharda ekilmelidir.
Berberis (Kadın Tuzluğu)
6-13 hafta arasında soğuk şartlarda katlamaya alındıktan sonra ilkbaharda ekilir
Betula (Huş)
Tohumlar çıplak olarak soğuk depolamadan sonra kumla karıştırılarak ilkbaharda ekilmelidir. Sonbaharda hatta kar üzerine de ekilebilir.
Camellia (Çay Bitkisi)
Tohum kabukları setleşmeden ekilmelidir. Kabuk sertleşmiş ise üzerine sıcak su dökülür ve gittikçe soğuyan suda 24 saat bekletildikten sonra ekilir.
Carpinus betulus (Adi Gürgen)
4 hafta sıcakta ve 12-14 hafta da soğukta bekletildikten sonra ilkbaharda ekilir
Carya (Ceviz)
Ya tohum sonbaharda hiç bir işlem yapılmadan ekilir ya da 13 hafta soğuk bir ortamda bekletildikten sonra ilkbaharda ekilir.
Castanea sativa (Kestane)
Sonbaharda (Ekim-Kasım) ekilmeli veya ilkbahara kadar rutubetli kumda soğuk katlamaya tabi tutularak ilkbaharda ekilmelidir.
Catalpa spp (Katalpa)
Tohumlar hiç bir ön işleme gerek kalmaksızın kış aylarında oda sıcaklığında muhafaza edilerek ilkbaharda ekilir.
Cedrus libani (Toros Sediri)
Sonbahar veya 4 haftalık kumda soğuk katlamaile ilkbaharda ekilir.
Celtis occidentalis (Batı Çitlenbiği)
Sonbaharda ekilebilir veya 8-12 hafta soğuk katlamadan sonra ilkbaharda ekilir.
Cecis siliquastrum (Erguvan)
Sonbaharda tohumlar toplanır toplanmaz ekilebilir. İlkbaharda ekilmesi halinde daha önce 2 ay kadar soğuk suda katlama zorunludur.
Chaenomeles japonica (Japon Ayvası)
Toplandıktan sonra sonbaharda hemen ekilir veya 2 hafta sıcak 8-16 hafta soğuk işleme tabi tutulduktan sonra ilkbaharda ekilir.
Chamaecyparis spp. (Kamasiparis-Yalancı Servi) (
Kumda 8-12 haftalık soğuk katlama yapıldıktan sonra ekilir.
Corylus avellana (Adi Fındık)
Temizlendikten ve 2 gün suda şişirildikten sonra sonbaharda ekilir. İlkbaharda ekilecekse 12-16 hafta soğuk katlamaya tabi tutulur.
Cotoneaster salicifolia (Dağ Muşmulası)
12 hafta sıcak 12 hafta soğuk katlamaya tabi tutulduktan sonra ilkbaharda ekilir.
Crataegus monogyna ve Crataegus oxycantha (Alıçlar)
4-8 hafta sıcak 12-16 hafta soğuk katlama yapıldıktan sonra ilkbaharda ekilir.
Eleagnus angustifolia (İğde)
Sonbaharda ekilir veya asit işleminden sonra 4 saat sıcak 8-12 saat soğuk katlama uygulanarak ilkbaharda ekilir.
Eucalyptus spp. (Okaliptus)
Kuru olarak saklandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Fagus spp. (Kayın)
Toprağa direk ekilebileceği gibi 1-20 hafta soğuk katlamadan sonra da ekilebilir
Fraxinus angustifolia (Sivri Meyveli Dişbudak)
2-4 hafta soğuk katlamadan sonra ilkbaharda ekilir.
Fraxinus excelsior (Adi Dişbudak)
8-12 saat sıcak, 8-12 saat de soğuk katlamadan sonra ilkbaharda ekilir
Fraxinus ornus (Çiçekli Dişbudak)
Sonbaharda veya 2-4 hafta sıcak 12 hafta soğuk katlamadan sonra ilkbaharda ekilir.
Ginkgo bloba (Mabet Ağacı)
Rutubetli kumda 4-8 hafta soğuk katlama uygulandıktan sonra ekilir.
Ilex aquifolium (Çoban Püskülü)
Çimlenme engelini giderecek yöntem henüz bulunamamkla birlikte, 40 hafta sıcak 24 hafta soğuk katlama önerilir.
Juglans nigra (Kara Ceviz) ve Juglans regia (Adi Ceviz)
Meyve kabukları alınarak ortaya çıkan sert kabuklu tohum rutubetli kumda 12-20 hafta soğuk katlama uygulandıktan sonra ekilir.
Juniperus spp (Ardıçlar)
Kozalağın etli kısmı parçalanarak veya yıkanarak tohumlar temizlendikten sonra rutubetli kumda türlere göre 4-20 hafta soğuk katlamaya yapılarak ekilir.
Ligustrum spp. (Kurtbağrı)
8-12 hafta soğuk katlamaya tabi tutulur.
Liquidambar orientlis (Anadolu Sığla Ağacı)
Herhangi bir ön işleme gerek olmadan ekilir.
Magnolia spp. (Manolyalar)
Tohumlar sonbaharda toplanıp temizlendikten sonra hemen ekilmelidir. Tohumlar kurur veya oda sıcaklığında kışın bekletilirse hayatiyetini kaybeder. Daha sonra ekilecekse 12-24 hafta soğuk katlamaya alınmalıdır. Ekim yapıldıktan sonra çimlenme ortamı hiç bir zaman kuru kalmamalıdır.
Mahonia aquifolium (Mahonya)
5-13 haftalık soğuk katlamadan sonra ekilebilir.
Morus alba (Akdut) ve Morus nigra (Karadut)
Çıplak olarak 4-12 hafta soğuk ortamda bekletildikten sonra ilkbaharda ekilir.
Ostrya carpinifolia (Kayacık)
8 hafta sıcak ve 16-20 hafta soğuk katlamadan sonra ekilir.
Pittosporum spp. (Pitosporum)
Tohumun çimlendirilmsi güç değildir. Bir torba içinde konulan tohumlar bir kaç saniye kaynar su içinde tutulurlarsa çimlenme çabuklaşır.
Platanus spp. (Çınarlar)
Kış sonunda ağaçtan toplanan meyveler ufalanarak tohumları ayrıldıktan sonra kumla karıştırılarak ikbaharda doğrudan dikilir.
Prunus cerasifera (Süs Eriği)
Meyvelerin etli kısmı temizlenip yıkanarak 2 hafta sıcak, 18 hafta soğuk katlamadan sonra ekilir.
Quercus spp. (Meşeler)
Tohum toplandıktan sonra sonbaharda hemen ekilmelidir. Aksi halde ilkbahara kadar rutubetli kum içinde 4-8 hafta soğuk katlamaya tabi tutulduktan sonra ekilmelidir. Q.cerris, Q.petraea, Q.robur'da soğuk katlamaya gerek yoktur.
Robinia pseudoacacia (Yalancı Akasya)
Asit, mekanik zedeleme veya sıcak suda şişirme yöntemlerinden biri uygulandıktan sonra rutubetli kumda katlanarak Mart sonu veya Nisan başında ekilir.
Rosa canina (Kuşburnu)
8 hafta sıcak, 8-12 hafta soğuk katlamadan sonrailkbaharda ekilir.
Taxus baccata (Porsuk)
Etli kısımdan ayrılan tohumlar katlamaya alınarak ertesi yılın ilkbaharında ekilir. Tohumlar katlamada 4 yıl bırakılarak parti parti ekilebilir.
Tilia spp (Ihlamur)
Meyveler yeşilden kahverengi-sarı renge dönüştüğünde hemen ekilmelidir. Aksi halde 4-20 hafta sıca, 20-24 hafta soğuk katlamadan sonra ekilmelidir.
Thuja occidentalis (Batı Mazısı)
Doğrudan ekilebildiği gibi 8 hafta katlama uygulanırsa daha iyi sonuç alınır.
Viburnum spp. (Kartopu)
Çimlenme engelini giderici etkin bir yöntem yoktur. Onun için meyveler tam olgunlaşmadan tohumlar çıkarılarak yazın ekilmeli ve yastıklar nemli tutulmalıdır.
Yararlanılan Kaynak: Prof.Dr. Suad ÜRGENÇ- Fidanlık ve Yetiştirme Tekniği
Tohum katlama, bildiğiniz elenmiş dere kumunun bir kasa veya makul bir kapta bir kat tohum birkat kum olacak şekilde kat kat hazırlanmasıyla yapılır. Kat kalınlığı kabın taşınmasına olanak verecek yükseklikte ve büyüklükte olmasıyla ayarlanır. Bu işlem için kum, perlit, pomza gibi soğuk olabilen ve nemini kolay kaybetmeyen materyaller de kullanılır. Tohumun isteğine göre katlamaya aldığınız kap soğuk ortama konulur ve tohumun istediği süreye göre katlamadan çıkartılır.
