Japon gülü (Hibiscus rosa-sinensis)

Japon gülü: Hibiscus rosa-sinensis, anavatanı güneydoğu Asya..

Kocaman parlak kırmızı çiçekleriyle ve parlak koyu yeşil yapraklarıyla tanınan Japon gülü kış soğuklarına pek dayanıklı değildir. İstanbul’da ancak kuzey rüzgârlarından iyi korunan bahçelerde kışa dayanabilir. Ege ve Akdeniz kıyı kesimlerinde ve doğu Karadeniz kıyı kesimlerinde bahçelerde yetiştirilebilir. Kışları -7 derece ve daha şiddetli soğukların görüldüğü yerlerde saksılarda yetiştirilmeli, kışın korunaklı yerlere alınmalı. Kış soğuklarına daha dayanıklı hibritleri türetilmiştir ama bulmak ve tanımak çok zor. Japon gülüne Çin gülü diyenler de vardır.

Japon gülünün ev içinde saksılarda yetiştirilmesi, bakımı, çoğaltılması

Ev içinde yetiştirebilirsiniz. Günde en az dört saat direkt güneş alması şart. Kuvvetli güneş gerektiği için toprak saksı kullanın. Ya da plastik saksısıyla beraber seramik saksıların içine oturtun.

Sulamayı toprak kurudukça yapmalısınız yoksa kökler kolayca çürür, Japon gülünüz ölür. Sulama suyu ılık olmalı. Yani hissedeceğiniz oda sıcaklığına göre suyun ısısı biraz yüksek olmalı. Kışın da 30 derece gibi ılık su ile sulayın.

Toprak: Torflu karışımlar tek başına hiç uygun değildir. Gerçek toprakla (mesela iyi bahçe toprağı ile) torflu süs bitkisi toprağı karışımına üçte bir oranında eski sığır gübresi karıştırın ve biraz da ponza taşı karıştırın. Veya, Japon gülü demir ve birçok elementleri sevdiği için şu karışım çok daha iyidir: Kırmızı killi toprağa yaprak çürüntüsü (veya torflu hazır toprak), ponza taşı, perlit ve az miktarda eski sığır gübresi karıştırın.

Nem ihtiyacı: Orta. Hava nemliliği %50 dolaylarında ise sorun yok. Daha az ise ıslatarak, su fısfıslayarak yardımcı olabilirsiniz. Fakat çiçeklerinin çabuk solması bu şekilde önlenemez (bk»).

Besin: Yeni toprağa ektiğiniz ilk yıl vermeyin. İkinci yıl aynı toprakta kalacaksa vermelisiniz. Her iki sulamadan sonra üçüncü sulamada olmak şartıyla: Suya karıştırılan sıvı besinden suya çok az oranda karıştırıp verin. Buna havalar ısındığında bitki gelişimi başladıktan sonra ağustos ortasına kadar (veya çiçek açması devam ettiği sürece) devam edin. Üçüncü baharda toprağı değiştirmelisiniz. Yoksa performansında büyük düşüş olur.

Budanması: Yaz ortasından sonra yapmalısınız. Sadece iyi bir şekil vermeye çalışın. Asma budar gibi dalları dipten kesmeyin. İlkbahar başında da gerekli görürseniz budama yapabilirsiniz. Yaz başında fazla uzamaya yeltenen dallarının uçlarını koparın. Böylece yanlardan filizlenir daha çok çiçek açar.

Japon gülü

Yaprakları sararıyor: Japon gülünün yaprakları pek uzun ömürlü değildir. Her zaman üstünde bir iki sararmış yaprak görebilirsiniz. Normaldir. Eğer sararma çok fazla ise toprağı iyi değildir ya da gereğinden fazla suluyorsunuzdur. Buna göre, sulamayı azaltın. Toprak kötü ise demir içeren besinden veya orkide besininden verin.

Tomurcuk dökülmesi: Yer değişikliğinde normal karşılayacaksınız. Veya mini örümcek bitler dadanmıştır. Bunu önceden düşünmeliydiniz (aşağıdaki paragrafı okuyun). Bir de pencereye yönelmişse ve yönünü değiştirdiyseniz bu da tomurcuk dökmesine sebep olur. Ayrıca cereyanda kalması da tomurcuk dökmesine sebep olur.

Bitlenmesi: Akar türünden mini örümcek bitler Japon gülünü çok severler. Benjamini de öyle. Bunlar için ilaç aramayın. En etkili çaresi haftada en az iki defa yapraklarının altına üstüne su püskürterek yıkamaktır. Japon gülü (ve benjamin) zaten yıkanmayı sever.

Japon gülünün toprak ve saksı değişimi: Mart sonunda veya nisan başında önce toprağın biraz kurumasını bekleyin. Sonra sökün. Kökleri topraktan arındırın. İç içe geçmiş yumaklanmış kökleri çözmeye çalışın. Sağlıksız kökleri kesin. Fazla uzun köklerin de bazılarını kesebilirsiniz. Kök budamasında mevcut köklerin en fazla üçte birini kesin daha fazlasını kesmeyin.

Çoğaltılması: Aşağıdaki her iki usulde de en iyi zaman haziran – temmuz arasıdır.

1- İyice olgunlaşmış ama yeşilliğini kaybetmemiş tepe çeliği (10 – 15 cm kadar) alarak » suda köklendirebilirsiniz. Köklerin çıkması bir ay sürebilir. Kökler 5cm’yi geçince saksıya dikin.

2- Daha fazla odunlaşmış dallardan » dal çeliği ile çoğaltabilirsiniz.

Katmerli gibi çok özel ve güzel Japon gülü çeşitlerinin çelikle daldırma ile çoğaltılması pek mümkün değildir.

Bunlarda aşılama yolu ile çoğaltma yapılır. Yarma aşı veya kalem aşısı tipi aşıyı ilkbaharda ya da özelikle haziran ayı içinde deneyebilirsiniz. Hangi metodu tercih ederseniz edin aşının tutması kolaydır. Daha da garantilemek için şu iki püf noktasına göre davranabilirsiniz:

1- Kaliteli özel cinsten alacağınız parça, o bitki yeni bir gelişimden sonra kısa bir mola verdiği zaman alınmalı. Yani yeni yapraklar iyice geliştiği sırada bir durgunluk başlamıştır (durgunluğun kesinleşmesi için yeni yaprakların olgunlaşması tamamlanmaya yakın bitkiyi sulamayı bırakın, gölgeli ve serin bir yere alın, birkaç gün gözleyin gelişme tamemen durmuşsa..) işte parça almanın tam sırası.

Elinizdeki aşılanacak bitki ise moladan çıkmak üzere olmalı. Yani yukarda dediğim gibi, yeni yapraklar gelişmiştir, bitki bir süre hareketsizliğe geçmiştir. Bu sürenin sonunda yaprak diplerindeki gözler şişmeye başlayınca tam sırasıdır. Bunda da bu hali sağlamak için önce sulamayı keserek gölgeli serin bir yerde bir müddet tutarsınız, durgunluk kesinleşir, sonra güneşli yere alarak sularsınız, gelişim faaliyeti başlar ve tam bu sırada aşı yaparsınız.

2- Aşıladıktan sonra aşılı kısma renksiz şeffaf poşet (yumurta ve toz şeker koyulan poşetlerden) geçirin bağlayın. 15 – 20 gün poşeti çıkarmayın. İçerde hava fazla nemli kalınca aşının tutması kesinleşir.

Yukardaki iki püf noktasına göre hareket ederseniz ve tercih ettiğiniz aşılama metodunu düzgün yapmışsanız başarılı olma ihtimaliniz çok yüksektir. Aşıladıktan itibaren bir ay boyunca bitkiyi yakıcı güneşten iyi koruyun.