( ZİRAAT 900 ) DALBASTI KİRAZI (Malatya)

( ZİRAAT 900 ) DALBASTI  KİRAZININ ÖZELLİĞİ Kökeni Muhtemelen yabancı kökenli çeşittir. İlçemize Yayılış Tarihi 50 yıl evvel İzmit çevresinden Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne getirilerek buradan Yeşilyurt İlçesine yayılmıştır. Yetiştirme Klasik usulü, Geleneksel ve karışık bahçelerde yetiştirilmektedir. Gelişme Özelliği Kuvvetli ve yaygın dallı gelişir. Çok sağlıklı ağaçlar meydana getirir. Meyve özelliği   Latincesi -Sınıfı Prunus Avium- Bigarreau Olgunluk Zamanı Kirazların beşinci haftası, geç, Haziran ayı. Meyve Sapı İnce, 48,625 mm uzunluğunda, geniş ve orta derinlikte Şekil Geniş Kalp. İrilik Çok iri, 8.179 g. Ağırlığında, eni 25.99 mm, boyu 23.01 mm Renk Parlak, koyu kırmızı Çekirdek Çok iri, 0.391 g. ağırlığında, ete çok az bağlı,eni 9.36 mm, boyu ll.01 mm Meyve Eti Çok sert, gevrek,sulu,çok lezzetli, çok kaliteli, Net et ağırlığı 7.645 g. Meyvesi İri, gösterişli, etli, özel aroma ve tattı mevcuttur. Anaçları Mahlebi (İdris), yabani Kiraz. Dölleyiciler Kendilerine kısır olup, dölleyicileri Beyaz kiraz, Mertonlate, Vişnap lambert Diğer Özellikleri Ülkemizde çok yaygın ve çok kabul edilen bir çeşittir. Bakteriyelkansere dayanıklı gözükmekte ve çok geç çiçeklenmektedir. Hiç meyve çatlaması yapmaz. Net mezokarp oranı 14.31  dır. Biyokimyasal bileşimleri Su % 80.4, Kalori/grm 70, Protein 1.3, Yağ 3, Kar.hidrat 17.4, Vit-A 110, Bl 0.5, B2 mg 0.6, B Vit 4, Vit C 10, Ca mg 22, P 19, Fe 0.4, Na 2, K 191 Ekolojik durumu Kışın – 37 C kadar dayanır. 600 mm yağış alan yerlerde sulamaya gerek yoktur. Yılda 4-5 defa su vermek yeterlidir. İstatistik Durumu   Ağaçların Ekonomik Ömrü 40 yıldır. İlçemizin Yüzölçümü 626000 dekar İlçemizin Topografik yapısı ve ve arazi büyüklüğü Araziler Engebeli, dere yatağı, dağ eteği ve meyillidir. Topografik yapı ve miras hukuku sebebi ile 2-5 dekarlık alanlardır. İlçemizde Kiraz ağaç sayısı Meyve veren: 33850 Ad.  Meyve vermeyen 11000 Ad. Kiraz Yetiştiriciliği yapılan alan 338,5 Hektar dır. Kiraz Yetiştiriciliği   Yetiştiriciliğe uygunluğu: İlçe merkezi, Gündüzbey kasabası ve Kozluk köyünde yoğun olarak yetiştirilmekte toprak yapısı,  iklim ve meyve kalitesi  bakımından İlçemiz  gen merkezi durumundadır. Diğer meyve çeşitleri ile karışık olarak yetiştirilmektedir. Kiraz Fidanı Nasıl Üretilir Yabani Kiraz veya idris meyvesi (mahlep) çöğürüne /anacına verimli Bir  Dalbastı kiraz ağacından alınan göz (domur) aşısı yapılarak üretilir. 15 Mayıs /15 Haziran Sürgün aşısı- 15 Ağustos/15 Eylül Durgun göz aşısı Uygulanır. Birinci yol tohumla çöğür yetiştirilir. İkinci yıl göz aşısı yapılır. Kiraz Ağacının bakım işleri Toprak işleme, Fidan dikimi, (5x5 Aralık) Şekil ve verim budaması, Gübreleme, hastalık ve zararlılarla mücadele ile hasat çalışmalarıdır. İlçemizdeki Mevcut Kiraz  ağaç çeşitleri Ekonomik öneme haiz olan Dalbastı (Ziraat 900) olup, bunun yanında Çeşitleri  baba çeşitleri olarak Vista, Bing, Starks Gold (Beyaz Kiraz), Lambert, Napoleon çeşitleri vardır. Kirazda Gübreleme Gübrelemede en iyi sonuç Toprak ve Yaprak tahlillerine göre laboratuar sonuçlarına göre gübre alınır. Ekonomik Durumu   Üretim 2008 yılına göre: tahmini 812,4 ton Kiraz meyvesi üretilmiştir. Kiraz meyvelerinin çoğu ihraç  edilmekte,  bir  kısmı büyük şehirlerimizde tüketilmektedir. Kiraz Yetiştiriciliği ile iştigal eden Çiftçi sayısı 844 kişi dir Pazarlama 2008 yılına göre: Milli Ekonomiye 1.624,800,00. ytl katkısı vardır. Yeşilyurt İlçesi ve Gündüzbey Kasabasında Kiraz komisyoncuları tarafından toplanmaktadır. İstikrarlı dış pazar imkanlarına sahip değildir. yaş olarak tek  tüketim tipine sahip olan kiraz ürününün  tüketimini  çeşitlendirmek bunun için  teknolojik araştırma projeleri, soğuk hava depo projeleri geliştirilmelidir.  En önemli rahatlatıcı  çözüm kiraz ürününün yaş olarak tüketileceği değişmeyen dış pazarlar bulmaktır. İhraç edebilme şartları araştırılmalıdır. Piyasa değeri 2008 yılına göre ; l kg Kiraz meyvesi 2.00-2,50  YTL ye alıcı bulmaktadır. Ekonomik değeri değildir. Hasat işçilik maliyeti yüksektir. Ambalajlama       Nakliye ve Taşıma Ortam   Depolaması Kağıt ve karton ile ambalajlanmalı, Ambalajlar göze çarpıcı ve tüketiciye çekici Görünümde olmalıdır. Meyveler ambalaj yerlerinde şekil, renk, sağlamlık ve boylarına göre sınıflara ayrılmalıdır. Çürük, yaralı, kurtlu ve hastalıklı, çok olgun, ham, biçimsiz v.b. özürlü  meyveler ayrılıp ıskartaya çıkarılmalıdır. Nakliyeye dayanıklıdır.  2-3 günlük taşıma için 0 C den + 4 C ye kadar Sıcaklığı  ortam   havasının bağıl nemi % 90-95 olmalıdır. +1.0 veya 0.5 C  sıcaklık ve 90-95 nemde 2-3 hafta depolanabilir. Depolamadan   önce tarla sıcaklığı 5 C nin altına düşürülmelidir Kiraz Şenliği İlçemizin sembol meyvesi Dalbastı kirazının yetiştirilmesini teşvik için her sene  Haziran ayının son haftasında En iyi Kiraz bahçesi ve Kaliteli Kiraz meyvesi yarışması düzenlenmektedir.Ve çiftçilerimiz ödüllendirilmektedir. Proje Hazırlanması Kapama Kiraz Bahçesi Projesi, Devlet katkılı Kiraz fidanı dağıtım Projesi hazırlanmalıdır, Çünkü yaşlanan, Verimden düşen ağaçlar her sene artmaktadır. Su yetersizliğini aşmak için damlama sulama projesi geliştirilmelidir. Önemli Hastalık ve Zararlıları   Kiraz Sineği İle Mücadele Kiraz Meyvelerine ben düştüğü (tatlı su yürüdüğü) devre ilaçlamaya başlanır. İlçe Müdürlüğünce 2008 yılında Meyvelere ben düşme (Kiraz Sineği  görülme)  dönemi 17 Mayıs günü zirai mücadeleye başlanılmış  olup, 08 Haziran günü ilaçlama sona ermiştir. AB  birliği kriterlerine   uygun Zirai İlaç kullanılmıştır. (İlçe bazında Kiraz Sineği İle Mücadele Projesi kapsamında kaplama  ilaçlama yürütülmüştür.) Kiraz’da Kırmızı Örümcekle (Akarlarla) Mücadele Mayıs Ayından itibaren 100 yaprakta yapılacak sayımda akar sayısı  ortalama    3-5 bireyi geçmesi durumunda ilaçlama gerekir. En geç Kiraz Hasatından sonra ilaçlanmalıdır. İlaçlanmadığı takdirde Yapraklarda  Kahverengi lekeler oluşur daha  sonra kuruyup dökülmesine sebep olur.Kiraz Sineği zararlısı meyveye, kırmızı örümcek ise ağaca zarar vermektedir. Kirazda Yaprak Biti Kiraz Sineği ile mücadele çalışması sırasında bu zararlı ile de mücadele yapılmaktadır. Yaprak Biti  haşeresi yoğun ise Kiraz Sineği  ile Mücadeleden iki hafta önce  Mayıs ayının ilk haftası ilaçlanmalıdır. Kirazda Kloroz Hastalığı Diğer adı sarılıktır. Yaprak ayası sarı damarları ise yeşildir. Ağacın tepesinden kuruma başlar  İlçemiz ağaçlarının % 20’i  kloroz hastalığına yakalanmıştır. Ağaç başına/ yaşına göre 50-300 grm Demir elementi  (FE) , 0,50-2 kg Kükürt, 0,50-2 kg Demir Sülfat gübresi  verilmelidir. Sebebi ise Malatya topraklarında Kireç oranı fazla olduğundan demir elementini serbest bırakmamakta ve ağaçlar demir  elementinden  faydalanamamaktadır. KİRAZ ‘IN FAYDALARI VE DEĞERLENDİRİLMESİ     KİRAZ ‘IN FAYDALARI 1- Kirazın biyokimyasal bileşimleri: Su % 80.4, Kalori/grm 70, Protein 1.3, Yağ 3, Kar.hidrat 17.4, Vit-A 110,   Bl 0.5, B2 mg 0.6, B Vit 4, Vit C 10, Ca mg 22, P 19, Fe 0.4, Na 2, K 191. 2- Kirazın sadece Meyve olarak değil kökleri, kerestesi, kabukları, zamkı, yaprak ve çiçekleri, çekirdeği ve meyve sapları ile çok yönlü bir bitkidir. 3- En iyi pipoların kiraz ağacı kökünden, en kaliteli mobilya ve çeşitli araçların kiraz kerestesinden yapıldığı biliniyor. Kiraz zamkı ise şapka ve kumaş endüstrisinde ve tıbbi amaçla kullanılıyor. Ağaç kabuğu, yaprakları, çiçekleri, meyve sapı ve çekirdekleri tedavi amaçlı kullanılıyor. Meyveleri taze veya kurutulmuş olarak tüketilebilen kiraz, ayrıca reçel, yemek, konserve ya da dondurulmuş gıda olarak değerlendirilebiliyor. 4-İdrar söktürücü özelliğiyle böbreklerin dostu olan kiraz vücudu zehirli Maddelerden temizliyor. Kiraz ürik asit ve ürat tuzlarının vücuttan atılmasını sağladığı için romatizma ve gut hastalıklarıyla eklem kireçlenmesi ve damar sertliğinin tedavisinde de kullanılıyor. 5-Ayrıca yapısında bulunan kinik asit ile böbreklerin taş ve kum yapmasını önlediği ve varsa zamanla döktüğü, ayrıca safra kesesi taşının dökülmesine de yardımcı olduğu biliniyor. Vücuttaki fazla suyun atılmasıyla, dolaylı olarak zayıflamaya yardımcı oluyor. 6-Kirazın ayrıca peklik giderici özelliği bulunuyor. Özellikle bayat yemeklerle pastırma, sucuk gibi gıdaların zararlarını önleyen kiraz, aynı zamanda kandaki zararlı maddelerin vücuttan atılmasını ve kanın temizlenmesini, yüzde oluşan sivilcelerin giderilmesini sağlıyor. Kiraz suyunun yüz ve boyun kısımlarına sürülmesinin deride kırışıklıkları önlediği ve giderdiği belirtiliyor. 7-Karaciğerin dostu olan kiraz, hastalıklar, fazla ilaç tüketimi ve zehirlenmeler sonucu zorlanan karaciğerin yükünü hafifleterek iyileşmesine yardım ediyor. Karaciğer zamanla normale dönüyor ve safra salgısı artıyor. Böylece sindirim gücünü artırıyor. Kirazda bulunan 'levüloz' adlı şeker kolay sindirilebildiği için şeker hastaları hiçbir tehlike oluşmadan kiraz yiyebiliyor. 8-Ayrıca içerdiği madensel madde ve Vitaminler nedeniyle hastalıklara karşı dayanıklılığı artırıyor. Yapısındaki bol fosforuyla sinirleri kuvvetlendirerek sakinlik sağlıyor. A vitamini kaynağı karoten içeren kiraz, aynı zamanda gözlerin dostudur. 9-Ağaç kabukları yüksek ateşe ve pekliğe iyi geliyor, yaprakları müshil olarak, çiçekleriyse göğsü yumuşatıcı olarak kullanılıyor. Kirazı bağırsakları zayıf ve yüksek tansiyon sorunu olanların dikkatli tüketmeleri gerekiyor. Sapları, idrar söktürücü olduğu gibi bronşite karşı kullanılıyor. Gölgede iyice kurutulan sapla hazırlanan şurup veya demlemelerle iyileşme sağlanabiliyor. Saplar gerekirse kıyılarak bir gün süreyle su içinde ıslanmaya ve yumuşamaya bırakılıyor. Bir litre su içine bir küçük avuç sap konularak hazırlanacak demlemeden günde 3-4 fincan içiliyor. Bu demleme günde iki kez el ve ayak banyosu şeklinde de kullanılabiliyor. Ya da hazırlanan kiraz sapı demlemesi taze veya kurutulmuş kiraz üzerine boşaltılarak yarım saat bekletildikten sonra süzülerek aynı dozda içilebiliyor. Sapları ayrık ve mısır püskülü ile kaynatılarak demlendiğinde ayak ve karın şişliği; arpa ile kaynatılarak elde edilen demlemeyse idrar söktürücü olarak kullanılıyor. 10-Dövülmüş çekirdeğinin kaynatılmış suyu idrar zoru sorununa yardımcı oluyor. Ayrıca çekirdekleri ısıtıldıktan sonra bir beze sarılarak karın bölgesinde ağrıların giderilmesi için kullanılıyor. 11- Araştırıcılar, kirazın stresi yok ettiğini, menopoz döneminde faydalı olduğunu, Kirazın ayrıca damar sertliği ve mafsal kireçlenmesine ve ağrıların dindirilmesinde aspirinden daha fazla etkili olduğunu, bu etkiyi kirazda bulunan 'antosiyanin' isimli kimyasalın yaptığını bildirmektedir. 12-Kirazda 12-25 miligram arasında antosiyanin bulunmakta ve bu maddenin ağrı kesici etkisinin aspirinden on kat daha fazla olduğu bildirilmektedir. Araştırıcılara göre, günde 20 kiraz yemek bir aspirin almakla eşdeğer görülüyor. Ayrıca kirazda bulunan antosiyanin maddesi E ve C vitaminlerine benzer antioksidan etki yapmaktadır."   KİRAZ  MEYVESİNİN   (REÇEL,PASTA,KURUTMA V.S.) OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ   KİRAZLI PARFE ( 8 kişilik ) Malzemeler : 2 paket krem şanti Yarım kg. süt 1 yumurta  10 adet kare bisküvi 1 paket kiraz jölesi 1 su bardağı kiraz likörü 1, 5 su bardağı sıcak su 2, 5 su bardağı kiraz Hazırlanışı : Krem şantileri soğuk süt ile çırpın. Yumurtanın akı ve sarısını ayrı olarak çırpın. Önce akını sonra sarısını krem şantiye karıştırın. Bisküvileri un haline getirip, krem şantiye ekleyin. Likörü ekleyin.  Kiraz jölesini 1 ,5 su bardağı sıcak suyun içinde eritin. Jöleyi de karışıma ekleyin. Hazırladığınız bu karışımı 1 litrelik bir kalıba boşaltın. Kirazları ikiye bölüp çekirdeklerini çıkartın. Kirazların bir kısmını parfenin içine atın. Donması için buzdolabına kaldırın. 10 dakika sonra koyulaşmaya başlayınca kalan kirazları da parfenin içine atın. Parfeyi 2-3 saat buzlukta bekletin. Dilimleyerek servis yapın. KİRAZ REÇELİ  Malzemeler : 1 kg. kiraz  4 su bardağı toz şeker 1/ 2 su bardağı su 2 paket toz vanilya 1/ 2 limon suyu Hazırlanışı : Kirazların saplarını ve çekirdeklerini ayıklayın. 4 su bardağı toz şekeri, yarım su bardağı suyun içinde eritin.Kısık ateşte karıştırarak kaynatın.  Kaynayınca şerbetin içine kirazları atın. Ara sıra karıştırarak ve reçelin üzerinde toplanan köpükleri alarak kaynatın. Vanilyayı ekleyin. Koyulaşmaya başlayınca reçeli bir kaşık yardımıyla tabağa damlatın.Reçel damlaları top top oluyorsa reçel olmuş demektir. Yarım limonun suyunu da ekleyip bir taşım daha kaynatın. Reçeli sıcakken önceden sıcak su ile yıkanıp kurutulmuş kavanozlara doldurun. KİRAZLI KUP ( 1 kişilik ) Malzemeler : 8-10 adet kiraz  2 çorba kaşığı krem şanti 1 top kaymaklı dondurma 1 top çikolatalı dondurma 2 adet rulo bisküvi 1 tatlı kaşığı çikolata rendesi Hazırlanışı : Buzlukta soğuttuğunuz kup bardağın altına önce krem şantiyi koyun. İçine 4-5 adet kiraz atıp karıştırın. Üzerine 1 top kaymaklı, 1 top çikolatalı dondurma yerleştirin.  Çikolata rendesini üzerine serpiştirin. Dondurmayı iki rulo bisküvi ve 3-5 kirazla süsleyip servis yapın.     KİRAZLI KEK ( 8 kişilik ) Malzemeler : 175 gr. margarin  1 su bardağı toz şeker 3 yumurta  1 su bardağı kuru üzüm 1, 5 su bardağı un yarım çay kaşığı kabartma tozu 3 çorba kaşığı kayısı reçeli 25 adet ikiye bölünmüş taze kiraz 1, 5 su bardağı ikiye bölünmüş kiraz şekerlemesi Hazırlanışı : Süslemek için kullanacağınız taze kirazları, kayısı reçelini ve kiraz şekerlemelerini ayırıp diğer bütün malzemeyi robota koyun. 1-2 dakika çırpın. Hazırladığınız karışımı dikdörtgen şeklindeki kek kalıbına dökün. Kekin üzerini düzleyin, kiraz şekerlemelerini üzerine serpin ve elinizle şekerlemeleri içeriye doğru itin. Önceden ısıtılmış 170 dereceli fırında 2 saat kadar pişirin. Fırından çıkarıp kalıpta birkaç dakika bekletin. Sonra kalıptan çıkarıp soğumaya bırakın. İkiye bölünmüş kirazları kekin üzerine dizin. Kayısı reçelini parlatması için kirazların üzerine bir fırça yardımıyla sürün. KİRAZ MEYVESİNİN EVDE SAKLANMASI Kiraz alırken temiz, parlak ve hasarsız olmasına dikkat edin. Rengi koyu olanlar her zaman daha tatlıdır. Saklarken kirazın saplarını çıkarmazsanız ömrü daha uzun olur. Yıkamadan plastik bir kaba koyup buzdolabında saklayın ve daima yemeden hemen Önce yıkayın. Buzdolabından çıkarıp oda sıcaklığında 1-2 saat bekletirseniz tadı daha lezzetli olacaktır.  Taze kirazların 2-4 gün içinde tüketilmesi gerekir. Kirazı ayrıca derin dondurucuda da saklayabilirsiniz. Bunun için kirazın çekirdeklerini çıkarmanız gerekir. Çekirdeklerini çıkarırken çok dikkat edin zira kiraz lekesini çıkarmanız zor olacaktır. Kiraz meyvesinin ıskarta olanı, satılamayanları kurutularak değerlendirilmelidir. Kiraz meyveleri taze ve kurutulmuş olarak tüketildiği gibi ayrıca, reçel, pasta,  konserve ve dondurulmuş gıda olarak da tüketilmektedir.