NPK Gübre (NPK fertilizer)

NPK oranı (veya N-P-K) azot (N), fosfor (P) ve potasyum (K) kimyasal elementlerinin oransal içeriğini gübre etiketlerinde göstermek için, gübrelerde yaygın olarak kullanılan bir işaretleme biçimidir. N değeri, gübredeki elementel azotun ağırlıkça yüzdesidir. Gübrede bulunan P2O5 ve K2O formundaki oksit miktarı, bu formlara okside olmuş bütün elementel fosfor ve potasyum miktarını gösterir.Bitkilerin temel besin elementleri, halk arasında DAL (Azot), DÖL (fosfor), BAL (potas)olarak bilinir.Bu üç element üç farklı yolla bitki büyümesini teşvik eder. Basit bir ifadeyle:

• N – azot: vejetatif gelişmeyi teşvik eder.
• P – fosfor: kök ve sürgün büyümesini teşvik eder.
• K – potasyum: bitki hücrelerindeki su ve besin hareketinin düzenlenmesinin yanında çiçeklenmeyi ve meyve vermeyi teşvik eder.

NPK 15.15.15 Kompoze nedir?

15.15.15 Kompoze gübresi bünyesinde azot(N), fosfor(P2O5) ve potasyumu(K2O) dengeli bir şekilde içerir. Özellikle potasyum bakımından fakir topraklarda dengeli gübreleme için kullanılmalıdır. Taban gübre(toprak altı) olarak tüm bitkilerde bitkinin kök derinliği dikkate alınarak kullanılır.

Ülkemizin her bölgesinde tarla bitkilerinde(pancar, patates, ayçiçeği, mısır, pamuk), meyve ağaçlarında(Taş ve yumuşak çekirdekli meyveler, Turunçgiller, Bağ, Zeytin, Fındık ve Muz) ve yazlık-kışlık tüm sebzelerde taban gübre (toprak altı) olarak kullanılır.

Tek yıllık tarla ve sebzelerde tohum ekimi veya fide dikim öncesi serpme veya mibzerle bitkinin kök derinliği dikkate alınarak uygulanır. Çok yıllık meyve ağaçları , bağ ve zeytinde ise ağaçlarda göz kabarmasından 2-3 hafta önce ağaçların taç izdüşümüne (gövdeden uzağa) bant halinde verilip kökleri kesmeyecek derinliğe karıştırılır.

Gübre Paketlerini Okuma

NPK 7-4-7 Gübre paketlerinin üzerinde yazan bu üç sayı, sırasıyla N Azot, P fosfor veK potasyum elementlerinin miktarlarını belirtmektedir ve çok kullanılan manasında, makro elementler olarak adlandırılmaktadır. Şimdi bu elementleri yakından tanıyalım.

N ( Nitrojen ) Azot elementinin latince adının baş harfidir, bitkilerde yeşil aksamın gelişmesinde rol oynar. Değişik formlarda bulunabilir. NO3 nitrat azotu suda hızlı çözünür ve bitkilerce çabucak alınır. ( Üre - amonyum ) Amonyak azotu yavaş çözünür ve bitkilerce zor alınır.  Azot bitkilerin en çok ihtiyaç duyduğu elementtir. Bitkinin yaprak sayısının arttırmasının yanı sıra, bitki gelişimi için olmazsa olmaz elementlerden biridir. Bazı bitkilerde kardeşleşmeyi sağlayan azot, fotosentez yüzeyini canlı tutarak daha çok kuru madde oluşturur. Azot eksikliliğini bitki yaprağındaki sarı rengin yoğunluğuyla anlayabiliriz. Her bitki için azot ihtiyacı farklılık gösterir.Yeterli azot bulunmadığı durumlarda yapraklarda sararmalar gözükür ve bitkiler canlılığını kaybeder. 

P ( Phospor ) Fosfor elementinin latince adının baş harfidir. Bitki genel sağlığı için çok önemlidir.Ekimle birlikte toprağa verilmesi gereken fosfor, hemen hemen tüm bitkilerde çiçeklenmeyi sağlamanın yanı sıra bitkilerin döllenmesini sağlamış olur. Bitkiyi güçlendirerek yatma ve kırılmayı önleyen fosfor, düşük ısılarda bitkiyi donmalara karşı da korur. Köklenmeyi ve meyve tutumunu teşvik eder. Daha çok bitki büyüme döneminde kullanılır. Eksikliğinde yapraklarda kızarma ve morarmalar olur. 

K ( Kalium ) Potasyum elementinin latince adının baş harfidir. Bitki genel sağlığı ve yapısal gücü için çok önemlidir. Meyveli bitkiler için meyve olgunlaşma dönemlerinde daha çok kullanılır. Eksikliğinde yaprak uçlarında kararma, meyvelerde çatlamalar görülür.Bitkilerin hastalanmasında direnç sağlayan potas, ürünlerin tadı ve aromasını da düzenler. Ürünü canlılık katan potas, aynı zamanda ürünün raf ömrünü arttırır. Bitkideki potas eksikliği bit ki yaprağının kenar kısımlarının kurumasıyla anlaşılabilir. Aynı zamanda potas eksiliği sonucu bitki yaprağı kıvrılır ve sararır.

N-P-K değerini gerçek bileşime dönüştürme yöntemi

P₂O₅ ve K₂O değerlerini onların kendi P ve K elementel değerlerine dönüştürme faktörleri aşağıdaki gibidir:

• P₂O₅ %56.4 oksijen ve % 43.6 elementel fosfordan oluşmaktadır. Elementel fosforun yüzdesi (kütle oranı) %43.6 olduğundan dolayı, elementel P = 0.436 x P₂O₅

• K₂O %17 oksijen ve %83 elementel potasyumdan oluşmaktadır. Elementel potasyumun yüzdesi (kütle oranı) % 83 olduğundan dolayı, elementel K = 0.83 x K₂O

• Azot değerleri gerçek azot içeriğini gösterdiğinden dolayı bu sayıların dönüştürülmesi gerekmez.

Bu dönüşüm faktörlerini kullanarak 15−15−15 gübre içeriğini ağırlıkça belirleyebiliriz:

• %15 elementel (N)
• %6.5 elementel (P) ve
• %12 elementel (K)

Türkiye'de, gübre etiketlerinde bulunması gereken bilgiler Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelik ve Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği esaslarına göre düzenlenmiştir.

Çeşitli suni gübrelerin NPK değerleri :

• 15-00-00 Kalsiyum nitrat
• 26-00-00 Kalsiyum amonyum nitrat
• 21-00-00 Amonyum sülfat
• 33-00-00 Amonyum nitrat
• 46-00-00 Üre
• 82-00-00 Susuz amonyak
• 12-52-00 - 12-61-00 Monoamonyum fosfat
• 18-46-00 Diamonyum fosfat
• 00-19-00 Süperfosfat (Jips katkılı monokalsiyum fosfat monohidrat)
• 00-44-00 Triple süperfosfat (Monokalsiyum fosfat monohidrat)
• 00-52-34 Monopotasyum fosfat
• 00-00-51 Potasyum sülfat
• 13-00-46 Potasyum nitrat