Fosfat Gübreler (üre) (Phosphate Fertilizers)

Dap Gübreler

Kimyasal formül	(NH 4) 2 HPO 4
Molar kütle	132,06 g / mol
Görünüm	Beyaz pudra
Yoğunluk	1,619 g / cm 3
Erime noktası	155 ° C (311 ° F, 428 K) ayrışır
sudaki çözünürlük	57,5 g / 100 ml (10 ° C) 106.7 g / 100 ml (100 ° C)
Çözünürlük	çözünmez alkol, aseton ve sıvı amonyak

DAP gübresi nedir?

DAP (Diamonyum Fosfat) gübresi iki besinli bir gübredir. Bünyesinde %18 azot (N) ve %46 fosfor (P) bulunur. İçeriğindeki azot, amonyum (NH4) formunda olduğu için özellikle bitkilerin ilk gelişme dönemlerinde etkilidir. Yapısındaki azot miktarı taban (toprakaltı) gübresi olarak kullanıldığında bitkinin tüm ihtiyacını karşılamayabilir. Bunun için DAP kullanımında üst gübrelemede bitkinin diğer azotlu gübrelerle desteklenmesi gerekir. Azotu amonyum (NH4) formunda olduğu için toprakta tutulur. Aşırı yağış veya aşırı sulama durumunda topraktan yıkanma ile azot kaybı olmaz.

Nerelerde kullanılır?

DAP gübresi tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de fosforlu gübre olarak kullanılmaktadır. Bitki besini olarak fosfor, bitkinin ilk gelişme dönemlerinde kök gelişmesi için elzemdir ve enerji metabolizmasında fosfora çok ihtiyaç vardır. Yeterli miktarda veya uygun derinliğe uygulanmaması durumunda bitkide fosfor noksanlığı görülür; verimde ve kalitede büyük düşüşler olur. Bu konuda web sayfasının “Gübreleme Önerileri” başlığı altından daha geniş bilgiye ulaşılabilir.

Kullanım şekli

DAP gübresinin özellikle pH değeri 7,5’in üzerinde olan kireçli topraklardaki etkisi Triple Süperfosfat’a oranla daha fazladır. DAP gübresinin bünyesindeki fosforun bir kısmı –diğer fosforlu gübrelerde olduğu gibi– kireçli toprakta bol miktarda bulunan kalsiyum (Ca) ile birleşerek bitkiler tarafından alınamaz forma dönüşmektedir. Ancak topraktaki bazı fizikokimyasal süreçler sonucu tekrar yarayışlı forma dönüşebilir. Bu nedenle tüm fosforlu gübrelerin ve DAP gübresinin serpme yöntemi yerine gübreleme ekipmanları kullanılarak bant (çizi) yöntemi ile uygulanması daha yararlıdır.

DAP gübresi diğer kompoze gübreler gibi ekim öncesi veya ekimle birlikte uygulanmalı ve bitkinin kılcal kök derinliği dikkate alınarak toprağa karıştırılmalıdır. Tohum çimlendikten (çıkıştan) sonra uygulanması halinde etkisi görülmez. Bunun nedeni ise fosforun toprakta tutulması ve toprağın derinliklerine doğru hareket edememesidir. Fosfor yağışlarla senede 5-6 cm kadar derinliğe inebilir. Bu nedenle DAP uygulaması ekim derinliğinin 5-6 cm altına yapılmalıdır.
Üre Fosfat gübresi nedir?

Üre Fosfat gübresi (H3PO4CO(NH2)2) bitkilerdeki fosfor eksikliğini gidermeye uygun, suda tamamen eriyebilen saf ve kristal bir gübredir. Bünyesinde % 17,5 Üre (NH2) ve % 44 fosfor (H3PO4) içerir. Suda kolaylıkla eridiği için damla sulama ile uygulamaya uygundur. Üre fosfatın fiziksel ve kimyasal özellikleri şu şekildedir.

Üre Azotu (N-NH2) %17,5

Suda çözünür fosfor (H3PO4) %44

Nem 25 derece sıcaklıkta < % 0,2

pH 1,6 – 2,4

Suda erimeyen miktar < %0,1

Görünüm beyaz kristalizedir.

Üre fosfat Kalsiyum nitrat ve Magnezyum sülfat ile birlikte kullanılmaz.



Üre fosfat’ ın üstünlükleri nelerdir?

Üre Fosfat gübresinin; fosfor içerikli gübrelerden MAP ve MKP’ ye göre bazı üstünlükleri bulunmaktadır. İçeriğindeki üre azotu ve fosforun bulunma şekli itibariyle farklılık arz etmektedir. Üre fosfat’ ın gübre pH sı 2,0 dolayında olup asidik karakterli bir gübredir. Bu durum hem bitki kök bölgesindeki diğer bitki besin maddelerinin daha iyi alınmasını sağlar hemde sulama suyunun pH değeri üzerine olumlu etki sağlayan önemli bir faktördür.

Ayrıca Sulama borularının ve memelerinin tıkanmasını önleyerek, sulama sisteminin temizlenmesine de katkı sağlamaktadır. Üre fosfat sudaki bikarbonatı çözerek damlama sisteminin temiz kalmasını sağlar. Üre fosfat kullanımı esnasında ayrıca asit kullanmaya gerek yoktur.

ÜRE FOSFAT	Özellikler	Avantajları	Faydaları
	Kuru Kristal asidik yapıdadır	Kolay Taşınır	Güvenlidir.
	Kuvvetli asit karakterlidir	Tıkanıklığı önler	Sulama sisteminin uzun ömürlü olmasını sağlar
			Sulama suyunun ve gübrelerin homojen dağılımı sağlanır.
			Ayrıca tamponlama maddesi kullanılmaz
		Sulama suyu ve Toprak pH değerini düşürür	Yüksek verim ve kalite sağlar.
		Topraktaki sodyum ve kireç miktarını düşürür.	Bitkilerin, düşük tuzluluktan dolayı tuzluluk stresi riskini azaltır.
		Yarayışsız halde bulunan elementlerin yarayışlı hale geçmesini sağlar.	Bitki besin elementlerinin daha iyi alınmasını sağlar.
	Yüksek çözünürlüğe sahiptir	Düşük su ihtiyacı sağlar	Etkili şekilde kullanılır.
	Hızlı eriyebilirlik	Zamandan tasarruf sağlar.	Etkili şekilde kullanılır.

Kullanım şekli:

Üre Fosfat; bitkilere topraktan damla sulama sistemi ile verilebilir. Damlama sulama ile gübrelemede bitki türlerine göre şu uygulama şekilleri tavsiye edilir:

Bitki			Topraktan / Damla Sulama
			Fide - Tomurcuklanma dönemi: 300 gr/da/gün
KESME ÇİÇEK			Tomurcuklanma - İlk hasat: 200 gr/da/gün
			Hasat dönemi: 200 gr/da/gün
			Çiçeklenme - Meyve tutumu: 500 gr/da/gün
TURUNÇGİLLER			Meyve tutumu - Renk dönümü: 800 gr/da/gün
			Renk dönümü - Hasat: 200 gr/da/gün
MEYVE AĞAÇLARI			Çiçeklenme - Meyve tutumu: 600 gr/da/gün
BAĞ			Meyve tutumu - Renk dönümü: 400 gr/da/gün
ZEYTİN			Renk dönümü - Hasat: 100 gr/da/gün
			Fide dönemi: 300 gr/da/gün
DOMATES			Çiçek - Meyve tutumu: 400 gr/da/gün
(SERA)			Hasat dönemi: 100 gr/da/gün
			Fide - Meyve tutumu: 200 gr/da/gün
DOMATES			Meyve tutumu - İlk hasat:300 gr/da/gün
(TARLA)			İlk hasat - Hasat sonu: 100 gr/da/gün
			Fide dönemi: 200 gr/da/gün
BİBER-PATLICAN (SERA)			Çiçek - Meyve tutumu: 300 gr/da/gün
KAVUN-KARPUZ (SERA)			Meyve tutumu - Hasat: 100 gr/da/gün
BİBER-PATLICAN (TARLA)			Fide - Meyve tutumu: 100 gr/da/gün
KAVUN-KARPUZ (TARLA)			Meyve tutumu - İlk hasat:400 gr/da/gün
			Hasat dönemi sonu: 100 gr/da/gün
			Mart - Nisan : 2 kg/da/ay
			Mayıs - Temmuz sonu: 3 kg/da/ay
MUZ			Ağustos - Ekim sonu: 1 kg/da/ay
			Kasım - Aralık: 2 kg/da/ay
			Aylık gübre / Aylık su adedi = Günlük gübre miktarı
			Fide - 30. gün: 200 gr/da/gün
HIYAR (SERA)			31. gün - 90. gün: 300 gr/da/gün
			91. gün - Hasat sonu: 100 gr/da/gün
HIYAR (KORNİŞON)			Fide dönemi: 100 gr/da/gün
			Hasat dönemi: 200 gr/da/gün
			Fide dönemi: 200 gr/da/hafta
ÇİLEK			4. - 8. haftalar: 400 gr/da/hafta
			9. hafta - Hasat sonu: 100 gr/da/hafta
ÇİM ALANLARI			Nisan - Haziran - eylül aylarında 100 m3' e 0,5 kg
			verilmeli ve sulama yapılmalıdır.
			1-2 yaşlarında: 100 gr/fidan
MEYVE FİDANLARI			3-4 yaşlarında: 200 gr/fidan
			Tomurcuk faaliyetlerinden önce verilmelidir.
SAKSI ÇİÇEKÇİLİĞİ			1 m2 harç materyaline 400 gr ÜRE FOSFAT karıştırmalıdır.

MAP gübresi nedir?

MAP (12-61-0) suda tamamen eriyen bir gübredir. Formülü NH4H2PO4 - %12 N (azot) + %61 P2O5 (fosfor) şeklindedir. Fosfat kaynağı gübreler arasında en yüksek oranda fosfat içeren gübre türüdür. İçeriğindeki düşük azot miktarı sayesinde, bitkilere istenen oranda fosfor sağlamanın en uygun yoludur. Klor, sodyum ve ağır metaller gibi, bitkilere zarar verebilecek herhangi bir madde içermediğinden, tüm ürünlerde güvenli bir şekilde kullanılabilir. MAP gübresindeki azotun tamamı amonyak azotu olduğundan, bu elementin bitkilere kontrollü olarak ulaşması sağlanır.

Kullanım şekli

Sulama suyunun kalitesine bağlı olarak 1 litre suda 200 gr ya da daha fazla MAP eritilebilir. MAP, eriyebilen başka her türlü gübreyle rahatça karıştırılabilir ve çeşitli formülasyonlarda “çok besinli” damla sulama ve yaprak gübreleri yapılabilir. Ancak içeriğinde kalsiyum (Ca) bulunan gübrelerle birlikte kullanılmamalıdır.

MAP kullanımı sayesinde damla sulamada kullanılan gübreli suyun pH değerinin hafif asit civarında tutulmasıyla, verilen tüm ana ve iz elementler bitkiler tarafından daha kolay alınır. Bünyesindeki fosfor (H2PO4) -1 değerlikli olduğundan, bitki tarafından tercih edilen fosfor formudur ve kolaylıkla alınabilir.

Analizi 

Analiz	Normal değer	En çok değer	En az değer
Toplam azot (N)	%12,0		%11,8
Nitrat azotu (N-NO3)	%0,0		-
Amonyak azotu (N-NH4)	%12,0		-
Üre azotu (N-NH2)	%0,0		-
Fosforik asit (P2O5)	%61,4		%61,1
Nem	%0,03	%0,1	-
pH (%1-3 saf suda)	4,0	4,4	3,9
Eriyebilirlik (gr/litre 20ºC suda)	365
Renk	Beyaz kristal
Ambalaj şekli	25 kg PE torba

MKP gübresi nedir?

MKP (0-52-34) suda tamamen eriyen gübreler arasında en yüksek miktarda ana element içeren gübre çeşididir. Formülü KH2PO4’tür. İçeriğinde azot bulunmaması nedeniyle, yoğun gübre kullanımı gerektiren yoğun (entansif) tarım uygulamalarına son derece uygundur. MKP gübresi, özellikle azot verilmesinden kaçınılan dönemlerde, bitkiler için en uygun potasyum ve fosfor kaynağıdır. Diğer dönemlerde ise verilmek istenen azot biçiminin (amonyum, nitrat veya üre azotu gibi) serbestçe uygulanabilmesini sağlaması açısından tercih edilen bir gübre çeşididir.

Nerelerde kullanılır?

MKP gübresinin içeriğinde klor, sodyum ve ağır metaller gibi, bitkilere zarar verebilecek herhangi bir madde bulunmadığından tüm ürünlerde güvenli bir şekilde kullanılabilir. MKB’nin yapraktan kullanımının mantari hastalıkların (külleme gibi) kontrolünde de büyük fayda sağladığı kanıtlanmıştır. Ayrıca pestisitlerle karıştırıldığında, ilaçlamanın etkisini artırdığı bilinmektedir.

Kullanım şekli

MKP, yapraktan gübreleme uygulamaları için son derece uygundur. MKP sayesinde, damla sulamada kullanılan gübreli suyun pH değerinin 4,5 civarında tutulmasıyla, verilen tüm ana ve iz elementlerin bitkiler tarafından daha kolay alınması sağlanır. Düşük EC değeri (0,7 mS/cm) sayesinde yaprak yanıklığına yol açma riski son derece az olduğundan, yüksek yoğunluklarda dahi rahatlıkla kullanılabilir. Eriyebilen her türlü gübreyle rahatça karıştırılabilir; ancak içeriğinde kalsiyum (Ca) bulunan gübrelerle birlikte kullanılmamalıdır.

Analiz	Normal değer	En çok değer	En az değer
Fosforik asit (P2O5)	%52,1		%51,6
			-
			-
			-
Potasyum oksit (K2O)			%34,2
Nem	%0,05	%0,5	-
pH (%1 eriyikte)	4,5	4,5 +/- 0,2
Eriyebilirlik (gr/litre 20ºC suda)	226
Eriyebilirlik (gr/litre 40ºC suda)	345
Renk	Beyaz kristal
Ambalaj şekli	25 kg PE torba