AN (Amonyum Nitrat Gübresi) (Ammonium nitrate Fertilizer)

Molekül formülü	(NH4)(NO3)
Molar kütle	80.052 gr/mol
Görünüm	beyaz/gri katı
Yoğunluk	1.725 gr/cm3 (20 °C)
Erime noktası	169.6 °C
Kaynama noktası	yaklaşık 210 °C’parçalanır
Çözünürlük (suiçinde)	118 gr/100 ml (0 °C) 150 gr/100 ml (20 °C) 297 gr/100 ml (40 °C) 410 gr/100 ml (60 °C) 576 gr/100 ml (80 °C) 1024 gr/100 ml (100 °C)

Amonyum nitrat, kimyasal formülü NH₄NO₃ olan bir azotlu bileşiktir. Bileşik, bir amonyum ve bir nitrat kökünün bileşik oluşturmasıyla elde edilir. En bilinen kullanım alanı tarımsal gübrelemedir. Aynı zamanda güçlü bir patlayıcıdır.

Üretim

Amonyum nitratın üretimi sanayide oldukça basittir. Amonyak molekülü ile nitrik asit gibi güçlü bir asit bileşiğe sokularak amonyum nitrat elde edilir:

Amonyum Nitrat Gübresi Nedir ?

Amonyum Nitrat gübresi, azotu iki ayrı formda ihtiva eden, granül yapıda, suda erime oranı yüksek bir gübredir. Bünyesindeki %33 oranındaki azot (N) hem amonyum (NH4), hem de nitrat (NO3) formundadır. Amonyum Nitrat gübresi toprağa verildiğinde toprak suyunda hızla eriyerek (çözünerek) (+) elektrik yüklü amonyum ve (–) yüklü nitrat iyonları haline gelir. Bitkiler her iki formdaki azotu kılcal kökleri ile bünyelerine alırlar. Amonyum Nitrat gübresi suda eridiği zaman eşit adette (+) ve (–) yüke sahip olduğu için nötr karakterli bir gübredir. Bu nedenle toprağın pH değerini artırmaz.

Nerelerde kullanılır?

Amonyum Nitrat gübresi çeltik tarımı hariç, tüm tarla bitkilerinde, yazlık ve kışlık sebzelerde, zeytin, bağ ve tüm meyve ağaçlarında bitkilerin gelişme dönemlerine göre 2 ila 5 kez uygulanabilir. Örtüaltı (sera) yetiştiriciliğinde ise damla sulamaya uygun Amonyum Nitrat gübresi sulama programına göre yeterli miktarda uygulanmalıdır. Her iki tip Amonyum Nitrat’ta da eşit miktarda bulunan azot, bitki kökleri ile hızla alınarak ürün miktarının ve kalitesinin artmasını sağlar. Dekara ve ağaç başına verilecek Amonyum Nitrat miktarı toprak analizine göre veya uzmana danışılarak uygulanmalıdır.

Kullanım şekli

Amonyum Nitrat gübresinin iki tipi mevcuttur. Bunların birincisi, tarla bitkilerine doğrudan üst gübre olarak topraktan uygulanır. Buğday ve arpada serpme yoluyla, çapalama ve sulama yapılan bitkilerde ise çapa ile toprağa karıştırılarak sulama öncesinde verilir. Gübrenin bu tipi sistemde tıkanmalar meydana getireceğinden kesinlikle damla sulama sisteminde kullanılmamalıdır. İkinci tip Amonyum Nitrat gübresi ise damla sulama sistemine uygundur. Her iki tipin de etkili madde oranı ve kimyasal yapısı aynı olmakla birlikte, rutubet almasını önlemek için kullanılan katkı ve kaplama maddeleri farklıdır. Bu nedenle damla sulamaya uygun tip isteniyorsa bayiye mutlaka belirtilmelidir.

Topraktan uygulamalarda özellikle buğday ve arpa gibi bitkilerde Amonyum Nitrat gübresi toprağa karıştırılamadığı için toprak yüzeyinde kalır. Sabah çiği ve hafif yağış ile kolay eriyerek azotun tamamı toprak içine geçer ve azot kaybı meydana gelmez. Çok kumsul ve fazla su tutmayan hafif bünyeli topraklarda ise çok aşırı yağışlarla Amonyum Nitrat gübresinin nitratında bir yıkanma meydana gelebilir. Bu gibi durumlarda gübrelemeyi aşırı yağışlardan sonra veya diğer tarla bitkilerinde olduğu gibi kardeşlenme başlangıcında, kardeşlenme sonunda ve sapa kalkma döneminde olmak üzere 2-3 kısımda vermek gerekir. Buğdayda üst gübrelemenin 2-3 defada verilmesi kaliteyi artırır. Çapalama ve sulama yapılan bitkilerde çapa ile toprağa karıştırılan ve sulama öncesi uygulanan Amonyum Nitrat gübrelerinde bir kayıp meydana gelmez. Bu gübre istenirse eritilerek yağmurlama sistemi ile de uygulanabilir.