Tarım Siteniz: Soğanlı bitkiler ve ekimi bakımı

FREZYA (Freesia)

Frezyalar parlak renkleri ve emsalsiz kokusuyla kış aylarında kesme çiçek olarak evlerimizi şenlendirir. Biraz özenle bu güzel çiçeği bahçemizde de yetiştirebiliriz.

Frezya iyi drenajlı hafif toprak, kuytu ve güneşli bir yer ister. Minik soğanlar nisan ayında 5 cm. derinlikte ve 10-15 cm. aralıklarla dikilir. Düzenli su verilir. Temmuz'dan Ekim'e kadar sürekli çiçek açar. Bitki sarardıktan sonra soğanları dikkatlice sökülür. Kuru kum içinde bahara kadar saklanır.

SÜMBÜL (Hyacintus)

Zarafeti ve güzel kokusuyla eskiden beri şiirlere, şarkılara konu olan sümbüller geleneksel çiçeklerimizdendir. Ülkemizde tabii olarak bulunan bu çiçek zamanla Avrupa'ya götürülmüş, özellikle Hollanda'lı çiçekçiler tarafından aşılanarak pek çok çeşidi elde edilmiştir.

Tabii sümbüller uçuk pembe, mavi ve beyaz renklerde, yalınkat olur. Ağır ve tatlı bir kokusu vardır. Dikildiği yerde sürekli çoğalır ve yetiştirilmesi kolaydır.

Hollanda sümbülleri ise çok zengin renklere sahiptir. Çiçekleri kalın bir sapın çevresinde katmerli ve çok sayıdadır. Cinsine göre ağır veya hafif kokulu olabilir.

Sümbül soğanları Eylül-Ekim aylarında iyi gübrelenmiş toprağa 15 cm. derinlik ve 20-30 cm. aralıklarla dikilir. Tabii sümbüller Mart- Nisan, Hollanda sümbülleri ise Nisan-Mayıs aylarında açar. Soğanları topraktan çıkarmaya gerek yoktur.

ZAMBAK (Lilium)

Zambak çiçeği insanlık tarihinde çok eski bir geçmişe sahiptir. Öyle ki bundan 3000 yıl önce yetiştirildiğine dair kayıtlar vardır. Çok fazla çeşidi üretilmiştir. Zambak yetiştirmek kolay değildir. Sabır ve bilgi gerektirir.

Toprak Hazırlığı ve Yapısı
Zambak soğanlarının bahçeye dikiminden önce toprak derince işlenmelidir. Mis zambak yetiştiriciliğinde toprak yapısı ve özelliği çok önemlidir. Köklerin derinlere doğru gelişmesi ve bol saçak yapması toprak tipi ve toprağın havalanma durumuna göre değişiklik gösterebilmektedir. Ayrıca zambaklarda soğanın sökülüp dikilme işleminin kök sisteminin gelişmesi üzerinde olumlu etkisi olduğu izlenmektedir. Bu gelişmenin topraktaki nem miktarının uygun düzeyde bulunduğu geç sonbahar erken kış devrelerinde hızlı olduğu saplanmıştır.

Dikim

Dikimler Ağustos sonu ya da Eylül başında yapılırsa soğanın kök ve yaprak gelişmesi iyi olacağından, ilk bahar sonunda erken çiçeklenme sağlanmış olur.

Soğanlar hazırlanan dikim yastıkları 4 - 6 sıra halinde dikilirler. Her yastık arası 40- 50 Cm genişliğinde yol bırakılmalıdır. Bu yollar vasıtası ile çiçek kesimi ve ot kontrol işleri rahatça yapılabilmektedir. Soğanlar sıra üzeri 10- 15 Cm aralıklarla dikilmelidir. Genel olarak dikim aralık, mesafe ve derinlikleri soğan büyüklüğüne göre ayarlanmaktadır. Yapılan üretimde sık dikim gerekirse, sıra üzeri ve arası ölçüleri ortalama soğan iriliğinin 1.5 katı olarak hesaplanabilir. Dikim derinliği ise soğan büyüklüğünün 1- 1.5 katı olarak hesaplanarak üzeri toprakla kapatılmalıdır.

Sulama
Kış ve erken ilkbahar aylarının yeterli ölçüde yağışlı olduğu bölgelerde sulamaya gerek duyulmaz. Buna karşı hızlı gelişme dönemlerinde ve fazla terlemenin olduğu aylarda su kaybının karşılanabilmesi için sulama gerekmektedir. Özellikle ilkbahar, gelişme döneminden **** gelişme dönemine geçiş de kurak geçen dönemlerde yaprakların kısa süre içinde sararmaması ve buna bağlı olarak soğanların iyi gelişmesini sağlamak için çiçeklenme sonunda sulama yapılmalıdır. Aşırı sulamalar ve kötü drenaj kök bölgesi oksijenini azaltacağı için kök ve soğanları gelişmeden alı koymakta, hatta çürütmektedir. Sulamanın genellikle yağmurlama veya damlama sureti ile yapılmalıdır. Salma sulama toprağı aşındırdığından dolayı kökler ve soğan dışarıda kalmaktadır. Buda soğanın yanmasına sebep verir.

Ot Kontrolü
Zambak yetiştiriciliğinde, üretim sıraları üzerinde mevsimlik otlar ile çok yıllık ayrık otu sık görülmektedir. Yapancı otlar toprakta su ve besin maddelerini tüketmekte, yaprak ve sapların gelişmelerine engel olmaktadır. Bu nedenle fazla derin olmamak koşulu ile otların temizlenmesi ve toprağın havalandırılması amacıyla çapalama yapılmalıdır.

Gübreleme
Yeterli ölçüde iyi gübrelenmiş bahçelerde çiçek kalitesi yüksek ve soğan iriliği fazla olmaktadır. Temel gübrelemede yanmış çiftlik gübresinin tarlaya dikimden önce verilmesi daha iyi sonuç alınmasını sağlamaktadır. Taze çiftlik gübresi kesinlikle verilmemelidir. İyi yanmış gübre soğan dikiminden en geç 2- 3 hafta önce toprağa 25- 30 Cm derinlikte karıştırılmalıdır.
Temel gübreleme dışında şerbet, soğanlar sap çıkarmaya başladıktan sonra verilmeye başlanır. Genel olarak sıvı halde (Şerbet) gübreleme bitkinin aktif gelişme ve çiçeklenme devresinde çok yararlı olmaktadır. Bu amaçla Ayda bir kez sıvı gübreleme yapmak çok yararlıdır. Öte yandan zambağın çiçeklenme dönemi tamamlandıktan sonra gübre uygulaması yapılmamalıdır.

Çiçek Kesimi
Zambak yetiştiriciliğinde amaç, zambağın çiçek ve soğanından yararlanmaktır. İyi bakım koşullarında ilkbahar sonunda çiçek açar. Sap ucundaki zambak çiçeklerinin alttan itibaren 1- 2 tanesi açtığı zaman sap yerden 10-15 Cm yukarıdan, makas veya keskin bıçak ile kesilir. İyi bakım koşullarında 150 Cm olabilen zambak sapı, topraktan 30 Cm yukarıdan kesilince 120 Cm lik çiçekli sap yapmış olur.

Zambak Soğanı Sökümü
Zambakların çiçekleri bittikten sonra saplar hafifçe bükülerek çekilir. Ve sap soğandan kolayca ayrılır. Sap çekiminden sonra bahçe sulandıktan 15 gün sonra soğanların sökümüne geçilerek toplanır. Toprak yüzüne çıkan soğanlar sap artılarından özenli bir şekilde temizlenir. Soğanlar toplanırken güneşte fazla bekletilmeden serin ve gölgeli yerlerde depolanmalıdır.

Saksıda zambak yetiştirmesi

Saksılarda zambak yetiştirmek isteyenler; çapı 20 cm. olan toprak saksılara. funda toprağı, eski yanmış çiftlik gübresi ile kumlu toprak karışığı doldurulur. Ana soğanlar bu saksılara sonbaharda dikilir. Saksılar kışı seralarda yahut evlerde geçirir. Mayıs ayında çiçek açarlar. Zambak soğanları l-1,5 m, kadar boylandıklarından dolayı saksılar içerisine birer uzun değnek dikmek ve birkaç yerinden çiçeği bağlamak gerekir.

NERGİS (Narcissus)

Nergisler şüphesiz soğanlı bitkilerin en tanınmış üyelerinden biridir. Yetiştirilmesi çok kolaydır. Soğanları bir kere dikildikten sonra topraktan çıkarılmaz. Yıldan yıla çoğalarak olduğu yerde yayılır. Nergislerin ana rengi sarı olmakla beraber beyaz, portakal rengi veya iki renkli olanları da vardır. Çiçeklerin farklı boyut ve biçimlerde, kokulu ve kokusuz çeşitleri bulunur.

Nergisler normal bahçe toprağında, güneşte veya hafif gölgede yetişebilir. Soğanlar Eylül başlarında 10- 15 cm. derinliğinde dikilir. Çiçekler cinsine göre Şubat ve Nisan arasında açar. Bitkinin yaprakları kuruyana kadar kesilmemelidir.

GİRİT LALESİ (Ranunculus)

Girit lalesi pençe adı verilen köklerden yetiştirilir. Gösterişli çiçekleri suda uzun süre dayanır. Ayrıca sevilen bir bahçe çiçeğidir.

Pençeler Mart ayında güneşli bir yere 5 cm. derinlik ve 15 cm. aralıklarla dikilir. Mayıs ve Haziran'da açar. Bitki kuruduktan sonra pençeler topraktan çıkarılıp kuru kum içinde saklanmalıdır.

SÜSEN (Iris)

Süsen kılıç biçimi yaprakları, garip biçimli ve güzel kokulu çiçekleriyle çok rastlanan bir çiçektir. Bizde genellikle mor renkli olarak bilinir. Oysa dünyada çok sevilen süsenin parlak maviden siyaha kadar birçok rengi elde edilmiştir.

Süsen farklı zamanlarda açan birkaç türe sahiptir.Kolay yetişir. Fazla bakım istemez. Bol güneş, drenajı düzgün iyi işlenmiş bahçe toprağı yeterlidir. Yazın suyu sever. Rizom denen etli kökleri yıldan yıla yayılarak çoğalır. Kışın topraktan çıkarılmaz.

Rizomlar sonbaharda ana bitkiden ayrılır. 5 cm. derinlik ve 15-20 cm. aralıklarla dikilir. Cinsine göre Şubat ayından Temmuz'a kadar açabilir.

LALE

Mart ayının sonlarından Nisanın ortalarına kadar lâleler çiçek açar. Niçin hepsi aynı günlerde çiçek açmaz: Cinsine göre değişir. Bazı türleri soğuğa daha alışık türler oldukları için baharda daha erken çiçeklenir.

Kimi türleri ancak nisanda çiçek açar. Hava şartları, bulundukları yer de çiçek açma zamanını etkiler. Bir tepe düşünün. Kuzeye bakan yamacındaki laleler daha geç, güneye bakan yamacındaki laleler daha erken çiçeklenir. Hatta bazen güneye bakan yamaçtakilerin çiçekleri solduktan sonra kuzeye bakan yamaçtakiler çiçeklenir.

Normalde bir lale soğanından bir sap çıkar, en üstte tek çiçeği olur. Bir soğan yılda bir defa tek bir çiçek açar. Ama birden fazla çiçek açan yeni türleri de vardır. Yine de yılda bir defa çiçek açma özellikleri değişmez.

Bakımı ve çoğaltılması:
Bir lale soğanı çiçek açar ve yok olur. Kökten yeni soğanlar oluşturur. 5 - 10 tane irili ufaklı soğanlar oluşur. Bunlardan sadece biri veya ikisi gelecek yıl çiçek açabililecek kabiliyette gelişebilir. Diğerleri sonraki yıllarda çiçek açacaktır. Laleniz çiçek açtıktan itibaren haftada veya 10 günde bir, suyuna çok az miktarda (paketinde tavsiye edilenden de az) gıda katarak veya gübre şerbeti ile sulayın. Böylece yeni oluşacak soğanlar daha iyi gelişir. Bunu lalelerinizin yeşil yaprakları sağlıklı görünümünü koruduğu müddetçe en fazla üç defa tekrarlayın. Yapraklar sararmaya bozulmaya başlayınca sulamayı azaltın. Sonra iyice sararınca sulamayı kesin kurumaya terk edin.

Lâle soğanlarının saklanması: Topraktaki lalelerinizin yaprakları ve sapları tamamen kupkuru olduğu zaman soğanları topraktan çıkarın. Gölgeli bir yerde bir hafta kadar bekletin iyice kurusun. Sonra üzerinden kendiliğinden dökülen kabukları ayıklayın. Diğer kabuklarını sakın soymayın. Sonra DDT tozu ile ilaçlayarak hava geçiren bez bir torbada ekim ayına kadar serin ve karanlık bir yerde saklayın. Buzdalabında saklamayın ama.

İstanbulda ve benzer iklime sahip olan yerlerde eylül sonlarından aralık ayına kadar lale, sümbül ve zambak gibi soğanlı süs bitkilerinin ekim zamanıdır.

Yalnız dikkat edin işin uzmanlarına sorun: Her soğanlı bitki sonbaharda ekilmez. Meselâ glayöl soğanları baharda don tehlikesi tamamen ortadan kalkınca, nisan ayında ekilir.

Yazımı dikkatle okursanız lâle dikmenin inceliklerini biraz olsun öğrenmiş olursunuz.

Bahçeye Lâle Ekmek
Lâle soğanları Eylül - Ekim - Kasım aylarında dikilir.

Soğanları 20 - 25 cm. aralıklarla dikin. Büyüklüklerinin dört katı kadar derine dikin. Daha derine dikmeyin. Kışın don tehlikesi olan yerlerde toprak üzerine saman yaymak gerekebilir.

Soğanları dikmeden önce toprağı iyi hazırlamalısınız. Bu, sadece ektiğiniz lâlelerin iyi gelişmesi için değil aynı zamanda gelecek yaz gelişecek olan yavru soğanların daha sağlıklı gelişmeleri için de gereklidir. Çünkü lâleler soğanları ile çoğaltılır. Tohum ile çoğaltmak çok zahmetli olup çiçek elde edebilmek için birkaç yıl beklemeniz gerekir. En kolay yolu soğanların toprak altında çoğalması ile üretmedir.

Lâle bitkisi gübreli, humuslu, killi, milli toprakları sever. Lâle için gübre olarak en iyisi eski yanmış çiftlik gübresidir.

Saksıya Lâle Ekmek
Sonbaharda saksılara soğanları dikilir. Sonra bu saksılar soğuk bir bodrumda mart ayına kadar saklanır. Susuz kalmamalarına dikkat edilir. Soğuk yer yoksa bir bahçede soğuk bir köşeye saksılar toprağa gömülür. Zahmetli bir iştir. En iyisi siz saksıda lale yetiştirme sevdasından vaz geçin. Zaten senede bir defa birkaç günlüğüne tek bir çiçek açan bir bitki için uğraşmaya değmez. Yaprakları ise bahardan en fazla yaz ortalarına kadar dayanır sonra kurur. Soğanlar toprağın altında gelecek baharı bekler. Saksıda lâle yetiştirmek için uğraşacağınıza başka çiçeklerle ilgilenin. Benden söylemesi

İlkbaharda çiçek açınca asıl lale bakımı o zaman başlar.

ÜZÜM SÜMBÜLÜ (Muscari)

Anadolu'da, çayırlarda tabii olarak yetişir. Boyu 15-20 cm.,çiçekleri genelde mor olmakla beraber,sarı ve beyaz çeşitleri de vardır. Katmerli olanları çok güzeldir. Kolay yetişir. Zamanla çoğalır. Diğer gösterişli çiçeklerin arasında güzel bir zemin oluşturabilir. Çim alanlara dikilebilir.

Soğanları Eylül-Ekim aylarında,7,5 cm. derinlik,10 cm. aralıklarla dikilir. Mart-mayıs aylarında çiçeklenir. Güneşi sever. Soğanları topraktan çıkarmak gerekmez.

ŞAH TACI (Fritillaria)

Doğu Anadolu bölgesinde tabii olarak bulunan bu bitki eskiden beri bahçelerimizde yetiştirilir. Soğanları oldukça iri ve keskin kokuludur.Bu özelliğiyle bahçeden yılan ve fareleri uzak tuttuğuna inanılır.

İki cinsi vardır. Sarı veya portakal renkli Şah tacı toplu halde, aşağı doğru sarkan çiçeklere sahiptir. Boyu 50-75 cm.uzayabilir. Hafif desenli mor veya beyaz çiçekli diğer cins daha kısa boylu olup çiçekleri tek tek açar.

Hafif gölge ve drenajı iyi toprakları sever. Toprak iyi işlenmiş ve gübreli olmalıdır. Soğanlar Eylül ve Kasım ayları arasında 25-30 cm. derinlik, 30-45 cm. aralıklarla dikilir. Nisan ayında çiçeklenir. Soğanlar topraktan çıkarılmaz. Toprağına her yıl az miktarda yanmış gübre konur.

GALA (Calla lily)

Bu gösterişli bitki kesinlikle bahçeye ayrı bir hava verir. Suyu çok sevdiği için havuz kenarlarına veya fazla sulak yerlere dikilebilir. Son zamanlarda çok değişik renklerde gala üretilmekle beraber dış mekan için en dayanıklı olan beyaz çiçeklilerdir.

Rizomları yaz sonuna doğru ayrılarak humuslu toprakla doldurulmuş bir saksıya dikilir. Üzerinde yaprağı olabilir. Önceleri az sulanır. Bitki büyümeye başlayınca artırılır.

Saksıda yetişebilir. Yahut humuslu toprağa bahçeye de dikilebilir. Bahar ve yaz boyunca çiçekleri geçene kadar toprağı hep ıslak tutulmalıdır. Daha sonra suyu azaltılır.

ZEPHYRANTHES

Son derece zarif, bahçe ve balkonlarımızda kalıcı bitki olarak yetiştirebileceğimiz bir çiçektir. İğne biçimli yaprakları, çiğdeme benzer beyaz çiçekleri vardır. Temmuz ve Ağustos aylarında sürekli açar. Boyu 15 cm. kadar uzar. Pembe ve sarı çiçekli olan cinsleri de vardır ama bunlar soğuğa daha az dayanıklı olup, limonluklarda yetiştirmeye elverişlidir.

Özellikleri
Soğanları Nisan ayında bol güneş alan bir yere 5 cm. derinlik ve 10 cm. aralıklarla dikilir. Toprağı kumlu olmalıdır. Ayrıca ilkbahar ve yaz boyunca köklerinden ayrılarak dikilebilir. Kolayca tutacaktır. Suyu sever. Saksı ve çiçekliklerde de çok güzel durur.

ÇİĞDEM

Çiğdem türleri sonbahardan ilkbahara kadar Kardelenler gibi bol ışıklı killi topraklarda çiçek açabiliyorlar. Soğanlar ellenmediği takdirde her sene çoğalıp ürüyorlar. Siklamen, hercai Menekşe, Çuha Çiçeği, Kardelen ya da Osmanlı çimiyle beraber mükemmel gelişiyor.

Çiğdemi, beyaz ve pembe renkli gibi yaklaşık 40 türünü bulabilirsiniz. Önemli olan, renk geçişlerini ve çiçek zamanlarını doğru ayarlamanızda.

Ortalama 12 -15 cm. olan bu bitki, doğru dikimle kışın bu renksiz günlerinde sürprizli olabilir. Gösteriyi, renkleri, zamanları doğru ayarlamak bir iki senenizi alacak, sabırlı olun…

Sonbaharda çiçek açtığında, üzerine basılamayacak ağaç dibi, bordür kenarı gibi bölgelere Çiğdem soğanlarını yerleştirin. Diktikten sonra sıvı gübre verin, üst yüzeyi de yaprak çürükleriyle koruyun. Gerisi kendiliğinden gelecek, her sene açacaklar.

KARDELEN

Kardelen çok garip bir zamanda, kardan sonra, buzlu havalarda incecik gövdesini dans eder gibi uzatıp, ters çiçeklerini açıyor. Bu havalarda rüzgârdan, yağıştan koca ağaçlar devrilirken ona bir şey olmuyor, ilginç. Dikili olduğu mekânda ışık istiyor, ıslak - rutubetli toprağa bayılıyor; ama en çok da rahatsız edilmemeyi seviyor. Hani çok nadiren çocukların önüne yazarlar ya “öpme beni” diye, Kardelenler’e de “elleme beni” yazılmalı. Çünkü çiçekleri biterken tohumlar oluşuyor, bu tohumlar havada uçup bir yerlerde yeni kardelenler yetiştiriyor, dipteki soğanlar da orada içten çoğalıyor gruplaşıp genişliyorlar. Yani, üstte ve altta iş çok.

Soğanları sonbaharda marketlerde var ama görerek almanın tadı başka. Eski bahçeli evlerde de tek tük olabilir, sorun, ya da küçük bitkilerle uğraşan semt fidanlıklarında ararsanız mutlaka bulursunuz. Sizde varsa ve çok gelişmişse söküp dilediğiniz kadar ayırın, tekrar dilediğiniz yere dikin.

Unutmadan uyarayım, toprakta yaşayan saygıdeğer Danaburnu da Kardelen soğanlarını çok severmiş, yemesini tabii!!! Aman sakın atlamayın, gözünüz yerde olsun, bahçenizde yetişmişse kardelen mardelen ne varsa yer bitirirler…Derhal onlardan kurtulun. (Zirai ilaçlamayla!..) Kurtulamayacak gibiyseniz soğanlı bitkileri plastik saksılarla toprağa dikin. Dibe normalinden büyük, su süzülecek delikler açın. İçten hasır tellerle destekleyin, soğanlarınıza böylelikle bir şey olmayacak. Sadece seneler sonra saksılar küçük gelebilir o kadar.

Sonbaharda Kardelen’i daha iyi açtırmak için soğan dikili bölgelere sıvı gübre verebilirsiniz.

İlkbaharda toprağı çapalarken o bölgelere dikkat, sakin oraları çapalamayın. Boyları 15 - 25 cm. arasında değişen Kardelenler, “lektin” adında bir protein üretiyormuş ve bu da yaprak bitiyle mücadelede kullanılıyormuş. Son duyduğuma göre de kanser ve kalp hastalıklarının tedavisinde Kardelen üzerinde birçok araştırma yapılıyormuş.

Safran

Safranın (Crocurus sativus L.)Türkiye'de tabi olarak yetiştiği bilinmektedir.3 parçalı stigmasının çiçeğin diğer kısımlarından ayrılıp kurutulması suretiyle safran baharatı üretilmektedir.
Değişik kaynaklardan alınan verilere göre bir kilogram safranın 8000 dolar ile 80.000 dolar arasında çok geniş bir fiyat aralığında alınıp satıldığı görünmektedir.
ayrıca safran soğanıda tanesi ortalama 1 dolardan satılabilmektedir.
BOTANİK ÖZELLİKLERİ
Crocus(çiğdem) cinsine ait türler yer altında etli köklere sahiptirler.yapraklar türden türe değişmekle birlikte çiçeklerle birlikte **** çiçeklenmeden sonra toprak yüzeyine çıkmaya başlarlar.
Türe bağlı olarak çiçeklenme ilkbaharda ya da ağustos ayından sonra olur.bir bitkide çiçek sayısı bir veya daha fazla olabilir.
MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ
YAPRAK:
Safran yaprağının sapı
bulunmamaktadır.yapraklar doğrudan gövdeden çıkmaktadır.yapraklar küçük demet şeklinde bir noktada toplanmıştır.yapraklar toprak üzerinde yaygın durmakta ve bir ssoğandan çıkan yaprağın sayısı 5-12 adet arasında değişmektedir.
Ekim ayının ilk haftası yani soğanların dikiminden yaklaşık 45-50 gün sonra yapraklar toprak yüzeyinde görülmeye başlarlar.mayıs sonu ve haziran başında yapraklar sararıp kurumaya başlarlar.yaklaşık olarak 230-250 gün yeşil olarak toprak yüzeyinde kalmaktadırlar.
ÇİÇEK:
Crocus sativus çiçeği hermafroittir.yani erkek ve dişi organları aynı çiçek üzerindedir.safran çiçeği soliterdir, yani gövde üzerinden tek tek çıkarlar.herbir soğandan bir adet çiçek meydana gelmektedir.
safranın gıda, ilaç, boya vb. endüstri alanlarında kullanılan kısımları stigmalardır.polenlerinde anomali olduğu için kısır bir bitki olan safranın tohumu olmamaktadır.çiçekler ekim ayında görülmeye başlayıp bu süre bir ay kadar devam etmektedir.
GÖVDE ve KÖK:
Safranın gövdesi toprak altında korm(soğan)adı verilen, gövdenin metamorfoz olmuş şeklidir.sert bir soğan şeklinde olan kormun üzeri örtü pulları ile kaplıdır.
her yıl ana soğandan meydana gelen yavru soğanlar oluşmaktadır.
Safranda görülen kök şekli saçak köktür.safranda bulunan saçak kök,soğanın taban kısmından çıkmakta ve toprak altında yaklaşık 15cm.kadar uzayabilmektedir.
SOĞANLARIN EKİM VE BAKIMI:
Genel olarak kumlu-killi,gevşek iyi tekstürlü geçirgen topraklarda daha iyi gelişim gösterir.iyice havalandırılmış ve karıştırılmış toprakta 10cm.derinliğinde çiziler açılır ve çiziler arası mesafe 20 cm dir. bu soğanlar dikim yapılacak çizilere 1-2cm.aralıklarla yerleştirilir.ekim zamanı olarak bölgelere göre değişmekler birlikte ağustos ve eylül arası uygun olmaktadır.uygun sıra arası ve mesafesine göre dikim işlemi yapıldığında 1Ha'lık alana yaklaşık olarak 8-10 ton safran soğanı gerekmektedir **** başka deyişle 1 Ha için 400.000 soğan dikimi yapılmalıdır.
Yapılan araştırmalar sonucunda yıllık yağışın 1000-1500mm olduğu yerlerde sulamaya gerek kalmadan yetiştiği bilinmektedir.
Kurak geçen yıllarda soğanın daha iyi büyüme sağlaması için ilkbaharda,çiçek veriminin arttırılması için çiçeklenmeden önce, ekim ayının ilk haftası içerisinde sulanması uygun olur.
Soğan verimi 1'e 4-5 şeklinde değişmektedir(1kg soğan dikimine karşı verim 4-5kg arası.dikilen 20 adet safran soğanından elde edilen çiçek sayısı 3-94adet arasında değişip ortalamam çiçek verimi 40 adettir.

ÖNEMİ:
Özellikle birim alandan en fazla kar elde etmek ve küçük alanlarda bol kazanç sağlamak, emek ve iş gücünü en iyi şekilde kullanmak amacıyla yetiştirilmesi gereken bir bitkidir.Zaten yurdumuzda kendiliğinden yetişen çiğdem türleri mevcuttur. yetişmesi için çok seçici bir bitki değildir.en önemlisive yorucu belkide çiçeklerinin toplanması işlemi olabilir. ama bu bile birçok aileye ve kişiye ekmek kapısı sağlamak açısından oldukça önemlidir.

Müge (Convallaria majalis)
çiçekli bitkilerin Ruscaceae familyasına dahil cinslerden Convallaria içindeki tek türdür. Kuzey yarım kürenin ılıman iklimli tüm bölgelerinde (Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika'da) yaygındır.

Çok yıllık bir bitkidir. İlkbaharda,topraktan 15-20 cm yukarıya kadar uzayan koyu yeşil geniş yapraklar verir. Yaprakların arasından aynı sap üstünde sıralanmış küçük çan şeklinde beyaz çiçekler açar. Çiçeklerin çok güzel kokusu olduğundan parfümeride yaygın olarak kullanılmaktadır. Bitki, köklerinden çoğalarak bulunduğu alanı kaplamaktadır. Giderek daha az rastlanmaktadır. Türkçede İnci Çiçeği de denmekte, Bulgarca adı ise kız gözyaşı anlamına gelmektedir.

MÜGE (Convallaria Majalis)

Tarifi:
Adının kaynağı convalis – vadi ve rica – manto veya örtü kelime bileşiminden oluşur. Asya , Avrupa ve Akdeniz ülkelerindeki gölgelik ve rutubetli vadileri örtü gibi kapladığı iması içeriyor.
12-20 santimetre boyunda çok yıllık ve kışa dayanıklı bir bitkidir.
Son baharda yaprakları kurur ve baharda önce rulo halinde çıkan iki yaprak açılır,
Yapraklar uzun ve geniş olur .
Nisan mayıs aylarında narin zarif çan şeklinde beyaz çiçekler açar.

Bakım:
Hafif gölgeli alanları, nemi, kumlu balçıklı iyi drene olan toprağı sever.
Nötr veya hafif asitli toprağı (рН 5-6,5) yanık gübreyi tercih eder.
Tam gölgede de yaşayabilir. .Aynı yerde 10 yıl yaşar,1 metre alana 56 bitki sığar.
Gölge alanların yeşillendirilmesinde ve baharda kesme çiçek satışı için kullanılır .

Üreme
Bitkiyi sonbaharda kökleri ayırarak çoğaltmak mümkün.
Her bitkide 1-2 göz olması şartıyla 6-7santimetre mesafelere ekilir .
Ekimden sonra ve yaz boyu bolca sulanır .
Ekmeden de karanlıkta muhafaza edilmesi mümkün ,4-6 derece sıcaklıkta kum üzerine dikey olarak yerleştirip kökleri kumla kapatılır.
Böylelikle bitki donmaktan ve çürümekten kurtulmuş olur.
Bu şekilde muhafaza elden bitki mart ayında topağa dikilir.
Hızlı yetiştirme de yapılabilir-sadece kesme çiçek satışına yönelik.
Çiçeklemeden 20-25 gün önce torfa sandık veya saksılara ekilir.
Yosunların antiseptik etkisinden dolayı bu dönemde bitkilerin üzeri nemli yosunla kaplanırsa çok iyi olur.
Hızlı büyüme başlayınca 22-25 derecede ayrı saksılara şaşırarak karanlıkta bakılırlar.

Sulama suyunun ılık olması tercih edilir.
Bu işlemi aralık ayında yapılırsa sulama suyu 35-38 derece olmalıdır.
Bitki 7-8 cm’ye ulaşınca 1-2 tomurcuk ortaya çıkar .
Bu dönemde aydınlığa çıkarılırlar(20 derece )
Yöntem her mevsim müge çiçeği elde etmek için kullanılır.
Bahçıvanın öğüdü:
Zararlı otlardan korunması özellikle yer altında uzun kökleri olanlardan korumak önemli.

Bunun için yabani otları sıkça temzlemek önemli

SİKLAMEN (Cyclamen)

Beyaz,kırmızı,pembe,krem ve mor'un tonlarında çiçekleri olan ve hemen hemen en çok üretilen (tohumdan üretilebilir)iç mekan bitkilerinden olmasına rağmen ben bahçemizde de üretmeye çalışıyorum. Eylül-Nisan ayları arasında çiçek açar.

Kendi evimde edindiğim tecrübelere göre aydınlık fakat doğrudan güneş almayan ortamı sever. Düzenli olarak toprağı nemli tutulmalıdır fakat kök asla fazla ıslak olmamalı su köke değil direk toprağa dökülmelidir yoksa kök çürür.

İlkbahar'da çiçeklenme bitince sulama kesilerek yaz boyunca kuru bir yerde muhafaza edilmeli (ben öyle yapıyorum)

Kıbrıs'ta doğal ortamda tavşan kulağı dediğimiz daha küçük türleri de mevcuttur. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Çevre Koruma Dairesi tarafından koruma altına alınmışbir türdür.
Fotoğrafını eklediklerim kendi bahçemdeki aşı türlerdendir.

İlerleyen zamanlarda doğada bulunan türlerin de fotoğraflarını eklemeye çalışacağım.

KANA ÇİÇEGİ (ya da CANNA) (Diğer adı: Tespih çiçeği)

Kanagiller familyasının örnek bitkileridir. Anayurdu Tropikal Amerika olan ve 50 kadar türü bulunan bu yarı dayanıklı, yumrulu otsu bitkinin bilimsel adındaki Canna sözcüğü, Eski Yunanca'da kamış anlamına gelir. Kara renkli sert tohumları tespih tanelerine benzediğinden dilimizde Tespih çiçeği adı da verilen bitkinin kamışı andıran kalın ve güçlü sürgünleri 1,5 - 2 m'ye kadar boylanabilir. Koyu yeşil renkli, şeridimsi biçimli yaprakları iri ve geniş olur. Yaprakları erguvani kırmızı renkte ya da alacalı olan kana çiçeği bitkilerine de rastlanır. Yazın açmaya başlayan ve havaların iyi gittiği yıllarda çiçek açışını kasım ayına kadar sürdüren bitkinin iri ve gösterişli çiçekleri kırmızı, pembe, sarı ya da portakal rengidir. Bazen noktacıklar halinde renkli olan çiçekleri, sürgünlerin tepesinde tek tek ya da ikili olarak dizilir.

Kana çiçeği bitkisi bahçelerdeki tarhlarda grup halinde veya bordürlerde diğer çiçeklerle karışık olarak yetiştirildiğinde çok güzel görünür.

Crinum- Krinum

Botanik Özellikleri: Amaryllidaceae familyasından, soğanlı, çok yıllık, otsu bitki. Pembe ve beyaz çiçekleri gayet gösterişlidir. Ağustos-eylül aylarında açar. Soğanlar nisan ayında dikilir. Bitki boyu 1-1,5 metreye kadar uzayabilir. Yaprakları şerit şeklinde uzundur.

Ekolojik İstekleri: İyi yetişebilmek için güneşli ve sıcak bir yer ister. Drenajı iyi, nemli toprakları sever. Sıcağa dayanıklı olduğu gibi soğuğa da -10 dereceye kadar dayanıyor, soğanı hastalıklara karşı çok dirençlidir.

Kullanım Alanları: Bahçeler.

Türleri: Crinum thaianum, Crinum calamistratum

Afrika zambağı (Agapanthus Africanus)

80-100 cm boy yapabilen yaz- kış yeşil bir bitkidir. Haziranda açmaya başlayan çiçekleri Ağustos sonuna kadar göz alıcıdır. Çiçekleri yaprakların ortasından çıkar uzun sap üzerinde yer alır. Güneşli **** yarı güneşli yerlerde yetişirler.Kaya bahçelerinde kullanıldığı gibi kesme çiçek olarakda kullanılır.

Agaphantus hem yerde,hem de saksı içinde yetiştirilebilen çok gösterişli ve dayanıklı bir çiçektir.Yüksekliği 1 metreye varan bitki yaz boyunca beyaz,mavi ve mor renklerde bol çiçek açar.

Seradan saksı içinde alabilirsiniz.Güneşi çok sever.Soğan olarak dikilecekse derinlik 10 cm. olmalı ve 50 cm. aralık verilmelidir.Yaz aylarında bolca sulanır.

Saksıda olanlar için;kökleri saksıyı doldurmadıkça değiştirilmemelidir.Kışa dayanıklıdır.

Tohumdan yetiştirmek mümkündür.

ACHIMENES (KAĞIT ÇİÇEĞİ)

A.heterophylla hibritleri

TANIMI

İlkbahar - Sonbahar arasında çok sayıda renkli, 2,5-6 cm. büyüklükte beş dilimli borazan yapıda çiçek açarlar.Boynu süslü damarlı, arkası boru uzantılıdır. Yaprağı tüylü, yumurta biçimli ve biraz etlicedir. Soğuğa pek dayanıklı olmadığından, evlerde yetiştirilir. Büyüme döneminde ısıya ihtiyaç duyarlar. Serada, salon bitkisi olarak yetiştirilir. Saksıda, korumalı terasa çıkartılırsa; gece ısısı 16 ºC olması gerekir. Sarkık ince sapları 45 cm. uzunlukta olabilir. Askı çiçeği olarak uygundur. Aslına göre, A.heterophylla melezi "Yellow Mist" sarı renk kültürüdür. Yetiştirilenlerin çoğu hiprittir. Renkleri koyu pembe, koyu kırmızı, koyu mor, pastel mavi, kızıl, beyaz ve çoğu zamanda boynu sarıdır. En tanınmış kültürleri; "Adelaide" pastel mavi, "Master Ingram"-"Cardinal velvet" koyu kırmızı, sarı boyunlu, "Paul Arnold" mavi dibine doğru kızıl, "Little Beauty" pembe sarı gözlü, "Pink Beauty" kirazımsı pembe, "Queen of Sheba" kızıl, "Margaritae" beyaz ve "Violacea Semi-Plena" koyu mor, yarı katmerli çiçeklidir.

YETİŞTİRİLMESİ

Serin iklimde korunmalıdır. Sıcak yerlerde yetiştirilebilir. Askıya alınabilir. Sıcak iklimde, çiçek kaplarında veya yerde dolgu bitkisi olarak yetiştirilir. Gece ısısı olarak 18-21 ºC veya yukarısı uygundur. Hiçbir zaman güneşte bırakılmamalıdır. Kök yumrusu, kireçsiz toprağa Şubat veya Mart ayında dikilir. üzeri 12 mm toprakla örtülür. Bolca ışık ve ısıda tutulur, doğrudan güneş almamalıdır. Büyümesi sırasında salon çiçek gübresi ayda bir kere verilir. Çiçekleri geçince toprak yüzeyine kadar bitki ölür. Kök yumrusu aynı saksıda kalabilir veya çıkartılarak, kuru torf veya perlitte Ekim-Şubat arası 16 ºC ısıda saklanır.

ÇOĞALTILMASI

Dinlenme döneminde, toprak altındaki küçük kök yumruları ile veya bazen yaprak koltuklarında oluşan yumrucuklarla çoğaltılır. Bunlar 12 mm büyüklükte kesilip, altı veya sekizi bir arada 15-20 cm. çapında bir toprak saksıya dikilir. İki ay sonra her parçadan çiçek durumuna gelen bitki çıkar. Nemli tutulur. Yumuşak su kullanılmamalıdır. İlkbaharda tohumdan ve sap çeliği daldırılmasıyla da çoğaltılabilir. Tohumdan elde edilen taze fideler, üç ay sonra yeterli büyüklüğü alarak çiçeklenme durumuna gelirler.

Örümcek Zambağı Hymenocallis Littoralis (Tropikal Spider Lily)