Peyzajda Topiary Sanatı

Topiary yetişkin ağaçlara ve ya çalılara küp, küre, obelisk, hayvan şekillerinde birbirine sokulmuş tarzda şekil verme sanatıdır. Bu sanat orijinalin de roma döneminde ortaya çıkmıştır.

Roma döneminde topirius anlamında bahçıvanların süslemesi demektir. Bu güne kadar gelişerek günümüze ulaşmıştır. Bu sanat Karanlık çağda bile hayatta kalmayı başarmış ve daha sonra rönesans döneminde İtalya da tekrar gün ışığına çıkmıştır. Fransa Hollanda ve çoğunlukla da İngiltere bu topiary sanatına oldukça düşkündürler.

Sadece belirli bitkiler topiary için uygundur. en ideal bitki yavaş büyüyen ve sürekli budamaya dayanıklı olandır. Ve tekrar filiz verebilen bir bitki olmalıdır.

Özellikle daha küçük topiarylerde küçük yaprakların körpe bir köşesi ile sık bir yüzey oluşturulması gerekir.

Kış mevsimi topiary ağacı ya da çalısına zarar verebilir bu yüzden topiary bitkisi soğuğa dayanıklı olmalıdır.

Topiary için uygun bitkiler

orsuk ağacı,
ladin,

katran ağacı (hemlok ağacı),

çoban püskülü,

ardıç, defne,

biberiye,

körfez defnesi,

leylandi,

limoni servi,

monteri,

şimşir,

ligustrum,

sarılıcı gül,

orman sarmaşıgı

Portekiz servisi

 Argyranthemum frustescens yükseklik: 1.2m

 Coprosma kirkii y: 1.3m

 Ceanothus y: 3m

 Fuchsia y: 1.5m

 Lavandula angustifolia y: 90cm

 Lonicera nitida y: 2m

 Myrtus communis y: 2m

 Pelargonium y: 1.8m

 Prunus laurocerasus y: 3m

 Rosa y: 1.5m

 Salix y: değişken

 Thuja y: 4m

 Viburnum y: 2m

 Viola wittrockiana y: 15cm

Eğer mümkünse topiary bitkisinin doğal şekli çeşitli veya özel olmasına dikkat edilmelidir.

Özellikle verilen şekiller:

browni (küre biçiminde) porsuk ağacı

sentinalis (obelisk-dikilitaş ki bu aşağıdan yukarıya doğru incelir) porsuk ağacı

hilii (piramit şekli) porsuk ağacı

Tabi ki diğer bitkiler porsuk ağacının verdiği sonuçlar gibi verimli olmaz. Her zaman yeşil kalan bitkiler hemen hemen topiary için uygundur ama bazen de kışın yapraklarını döken bitkiler de uygundur İngiliz akdikeni ve Avrupa kayın ağacı gibi.

Kalifornia kurtbağrından (ligustrum) güzel topiaryler çıkar ki o kışları bile çok soğuk olmadıkça her daim yeşildir.

Kışın yapraklarını döken bitkilerin dezavantajı elbette ki bahar gelinceye kadar ağacın çıplak kalmasıdır. Yapraklarını döken bitkiler yeşil olanlardan daha bereketli yetişir. Böylece bu bitkiler gelişimini kontrol altına almak için daha çok gayret gerektirir.

Daima yeşil kalan bitkiler topiary için uygundur.

Genelde bitkinize gençken şekil vermeye başlarsınız. Ama bir porsuk ağacına yaşlıyken bile oyarak şekil verebilirsiniz.

Çünkü , porsuk ağacı çok yoğun ve kalın bir şekilde büyür ve çabuk filizlenir, kendini çabuk yeniler.

İki bitkiyi bile yan yana sıralayabilirsiniz hatta birinin diğerinin içinden çıkmasını bile sağlayabilirsiniz. Buna örnek olarak yeşil bir hayvanın üstünde durduğu bir kaide olabilir.

Eğer topiary bitkisiyle ilgilenilmezse şeklinin üzerine yeniden filizlenir ve verilen şekli bozar. Bu dallar tüm bitkinin büyümesine katkıda bulunur ve gelişen gövdeyi kalınlaştırır. Ancak bunlar aynı zamanda ana gövdenin dirençliliğini de bozar. Burada karar vermek oldukça önemlidir. Bir filizin ya da zayıf bir bitkinin alabileceği kapasitede enerji alması gerekir. Dirençli bir bitkide bir tutam dal tek bir yaprağa ya da bir çift yaprağa dönüşür.

Bir bitki ulaşabileceği yüksekliğe geldiğinde artık ona şekil verme zamanıdır. Bitkinin ana gövdesinin uzunluğu o bitkinin yoğunluğuna, dirençliliğine ve yapraklarının büyüklüğüne bağlıdır.

Bitkiye şekil vermeye başlarken yukarıdan aşağı doğru çimdik çimdik budanır. Bu budamada hormonları sağlayan tomurcuklar ortaya çıkar. En dirençli yeni dallar sizin istediğiniz yerde, ana gövdenin tepesinde olacaktır.

 şekillerde budaması yapılır.Uygulana bitkiler  Kutu (Buxus), Porsuk (Taxus baccata), Phillyrea latifolia, Bay (Laurus Nobilis) Uzunbacak çitlerin ve pleaching için , Gürgen (Carpinus), Kireç (Tilia), Privet (Ligustrum Jonandrum), Snakebark akçaağaç, ve Sıvı kehribar (Acer), Sedir (Atlantica glauca) ve Leyland Kıbrıs (cupressus llandii) vb..kullanılır.

Kesme ve şekillendirme

Örnek topiary çalışmaları

Konik Kesim

1. 'topiarize' için bir bitki seçerken,  yani kesmek için bir koni şeklinin örnekte gibi,  dik büyüme gerektirecektir.Böyle bir bitki seçin.

2.Koninin üst olacak merkez noktasının yerini belirlemek. Bu noktadan uzaklaşaraka  aşağı doğru kesim.

3. Koni karşı yüzü aşağı bakacak, bu sizin daha da kesmesi kolay olacaktır.

4. koni şeklinde eşit dengeli ve merkezi olduğundan emin olmak için zaman zaman bitkiden geride durun. Sonraki yıllarda  şeklinde boşluklar ve delikler varsa endişelenmeyin, bitki dolduracaktır.

Spiral Kesim

1. Tercihen düz tek bir merkezi köklü bir bitki seçin. Bitkinin bir spiral şeklinde oluşturmak için yeterli yeşillik yoksa, ilk kalınlaştırmak için büyüme sağlamak için bir konik şeklinde kesin.

2.Bir çizgi çizmek, ya da bir kılavuz çizgisi olarak bitki etrafında spiral dize bir parça kullanarak başlayabilirsiniz.Bitkinin tabanından başlayarak, bir yandan, (aşağıda gösterildiği gibi) kesilecek hatta erişim sağlamak için  yeşillik kaldırın.

3.Kademeli olarak yukarıya doğru dik ve  bir açıyla devam ettirin

4. Üstüne Gerekirse, bir  top uygulaması yapabilirsiniz.

Ayrıca uygulamalarda iskelet kullanarak kolayca şekiller verebilirsiniz

 Bitkinizi bu kafeslere adapte edip, sık sık budamalarla dallanmasını denemelisiniz.

Topiary Araçları Bakım ve Onarım

Koyun makası ile avucunun içine uyacak. Topiary için  hafif  uzun saplı bahçe makası kullanmanızı öneririrz.

Eğer korunma büyük miktarda kesmek gerekir Eğer güç çit düzeltici kullanmak en iyisidir.

Ekipman sterilize etmek için  antibakteriyel sprey kullanmanızı öneririz. Eğer saklamadan önce temizleyip ve koruyucu yağ sürerek kaldırın.

Değişik Uygulamalar