Toprağın rengi, ilk bakışta toprak hakkında bir fikir vermesi bakımından çok önemlidir. Toprak rengi genel anlamda iklimin bir ifadesidir. Topraktaki humusta siyah pigmentin gelişmesi iklimle değişir. Toprakların havalanması sonucu ortaya çıkan farklılıkların kimyasal yönüne ilaveten, toprak rengi demir ve mangan oksitlenme durumundan önemli ölçüde etkilenir. Kırmızı, sarı ve kırmızımsı kahverengi gibi renkler iyi oksitlenme koşulları tarafından teşvik görür. Eğer O2 yetersizse gri ve mavi gibi renkler hakimdir. Bu gerçeklerden drenaj ihtiyacını tayin için kullanılan arazi yöntemlerinde yararlanılır. Yetersiz drene olan topraklarda münavebeli çizgiler halinde yükseltgenmiş (oksitlenmiş) ve indirgenmiş materyal görülür. Bu lekeli durum bir münavebeli iyi ve kötü havalanma zonunu gösterir. Bu bitki yetişmesi bakımından pek uygun sayılmaz.
Toprakta çeşitli renklerin meydana gelmesinde başlıca etkenler, toprağın organik madde miktarı, iklim ve drenaj şartları, toprağı meydana getiren kütle ve minerallerdir. Genel olarak, serin ve yağışlı iklimlerde oluşan topraklar, sıcak ve kurak iklimlerde oluşanlardan organik maddece daha zengin olup daha koyu renklidirler. Fena drene olmuş topraklar iyi drene olmuşlardan genellikle daha koyu renklidirler. Öte yandan, iyi drene olmuş topraklarda organik madde arttıkça renk koyulaşır. Organik maddesi iyice ayrışmış ve çürümüş olan humuslu topraklar, tamamen çürümemiş organik artıkları içeren topraklardan daha koyu renklidirler. Pit, kahverengidir. Mak'ın rengi ise koyu kahveden siyaha kadar değişir.
Aşağıdaki örnekler toprağın rengi ile bazı özellikleri arasındaki ilişkiyi gösterir.
Koyu renk: Genellikle organik maddenin çokluğunu gösterir. Böyle topraklar iyi yapılı ve üretkendir.
Beyaz renk: Kaolen, marn, kireç, jips ve çeşitli tuzlar beyaz renkli toprakları oluşturur. Bunlar genellikle verimsiz topraklardır.
Gri renk: Çok defa devamlı yaş ve fazla yıkanmaya uğramış topraklarda görülür. Genel olarak verimleri düşüktür.
Grimsi mavi renk : Bu renk yaş, drenajı bozuk ve devamlı taban suyunun bulunduğu havasız topraklarda görülür.
Kırmızı renk: Genellikle ferrioksitten dolayı paslı kırmızı, kırmızımsı sarı renk oluşur. Bu toprakların drenaj ve havalanması iyidir.
Sarı renk: Organik madde ile birlikte demir oksitlerini de içeren topraklar bu renktedir. Bunların da drenaj ve havalanmaları iyidir.
Toprak renginin belirtilmesinde çoğunlukla Munsell (A.B.D.) renk kartları kullanılır. Burada renk üç öğe ile belirtilir: Derece (hue), değer ve kroma. Beş esas renk derecesi vardır: Kırmızı (R), sarı (Y), yeşil (G), mavi (B) ve mor (P). Beş de ara hue bulunur: Sarı- kırmızı (YR), yeşil-sarı (GY), mavi-yeşil (BG), mor-mavi (PB) ve kırmızı-mor (RP). Her hue dört eşit aşamaya ayrılır: 2.5, 5, 7.5 ve 10. Değer ve kroma rakamlarla ifade edilir ve değer saf siyah(0/ ) ilâ saf beyaz (10/ ) ve kroma nötr renkten (/0) en güçlüye (/8) kadar değişir. Renk tanımlanırken kartta verilen renk adının yanına yukarıdakileride ifade eden bir notasyon yazılır. Örnek: Açık sarımsı kahverengi (10 YR 6/4). Munsell'den başka Japon renk kartları da bulunmaktadır.
Toprak renginin tanımlamasının öğeleri; renk adı, Munsell gösterim sistemi, rutubet durumu ve fiziksel durumdur: Kahverengi (10YR 5/3), kuru, ezilmiş ve düzleştirilmiş.
Fiziksel durum kırılmış, ovulmuş, ezilmiş veya ezilmiş ve düzleştirilmiş olarak kaydedilir. Ezilmiş terimi genellikle kuru ve ovulmuş nemli numuneler için kullanılır. Eğer bu durum belirtilmemişse, yüzey kırılmıştır.
Çoğu toprak materyalinin renk değeri nemlendirmeden sonra daha düşük olur. Bundan dolayı, numunenin rutubet durumu daima verilir. Rutubet durumu kuru veya nemlidir. Renk tayini için kuru durum hava kurusudur ve rengin ilave kuruma ile değişmediği noktada taze iken yapılmalıdır. Nemli durumda renk tayini orta nemli veya çok nemli toprak materyali üzerinde, rengin ilave nemlenme ile değişmediği noktada belirlenmelidir. Toprak parlama oluncaya kadar nemlendirilmemelidir, çünkü su filmlerindeki ışık yansıması dolayısıyla renk tayininde yanılma olabilir. Nemli bir bölgede toprağın nemli durumu ve kurak bir bölgede kuru durumu standart sayılır. Ayrıntılı tanımlamalarda mümkünse toprağın hem kuru hem nemli rengi kaydedilir. Bölgenin standart rutubet durumundaki renk genellikle önce yazılır.
Munsell gösterimi Munsell renk kartlarından yararlanılarak yapılır. En yaygın kullanılan kart grubu bütün hueların (renk özü) ancak 1/5'ini kapsamaktadır. Bu grup hue kartları üzerinde sistematik olarak düzenlenmiş 250 kağıt veya çipten oluşmaktadır. Munsell renk sistemi bir renk gösterimi oluşturmak için üç renk öğesini kullanır: hue (renk özü), değer ve kroma. Gösterim şu şekilde kaydedilir: hue, değer/ kroma, örneğin, 10YR 4/5.
Hue göze erişen ışığın kromatik bileşiminin bir ölçüsüdür. Munsell sistemi beş esas hue üzerine dayanmaktadır: kırmızı (R), sarı (Y), yeşil (G), mavi (B) ve mor (P). Sistemde her bir esas hue çifti arasındaki orta noktaları temsil eden beş ara hue yer almaktadır. Bunlar sarı-kırmızı (YR), yeşil-sarı (GY), mavi-yeşil (BG), mor-mavi (PB) ve kırmızı-mor (RP) 'dur.
On başlıca hue, sembolünün önüne eklenen sayısal değerlerle belirtilen eşit görsel adımlı dört segmente bölünmektedir. Bitişik sarı-kırmızı (YR) hue'nun dört eşit aralıklı adımı sırasıyla 2.5YR, 5YR, 7.5YR ve 10YR olarak ifade edilmektedir. Toprak için standart kart sisteminde 10R'den 5Y'ye (dahil) kadar değişen ayrı hue kartları bulunmaktadır.
Değer, bir rengin bir nötr gri ıskalaya göre açıklık veya koyuluğunun derecesini Değer gösterimi standart aydınlatma koşullarında göze erişen ışık miktarının bir ölçüsüdür. Gri siyah ile beyazın hemen hemen ortasında algılanır ve 5/ değer gösterimine sahiptir. Fiilen göze ulaşan ışık miktarı renk değeri ile logaritmik olarak bağlantılıdır. Açık renkler 5/ ile 10/ ve koyu renkler 5/ ile 0/ arasındaki numaralarla gösterilir. Bu değerler ya akromatik ya da kromatik koşullar için belirtilebilir. Bu şekilde toprak için bir renk sistemi kartı bu hue'nın en açıktan en koyuya renk tonlarından itibaren eşit adımlarını göstermek için düşey olarak düzenlenmiş bir dizi çipe sahiptir. Gley topraklar sulak arazi koşullarında profillerinde yeşilimsi mavi-gri renk gösteren topraklardır.
Kroma spektral rengin nispi saflık veya gücüdür ve nötr grinin spektral renk ile doymuşluk derecesini göstermektedir. Kroma ıskalası nötr renkler için /0'dan topraklar için kullanılan en güçlü renk ifadesi olan /8'e kadar uzanmaktadır. 10 renk kartının solundan sağına doğru artan kromanın yatay olarak düzenlenmiş renk çipleri Munsell renk kartlarında yeralır.
Renk kartlarında hue'nın en koyu tonları kartın alt kısmında ve en açıklar üst kısmında yer almaktadır. Kromanın en zayıf ifadesi (en gri renk) solda, en güçlüsü sağda yer almaktadır.
Dünya üzerinde bundan ayrı olarak Japonlar tarafından hazırlanmış renk ıskalasını kullananlar da bulunmaktadır.
Toprakta çeşitli renklerin meydana gelmesinde başlıca etkenler, toprağın organik madde miktarı, iklim ve drenaj şartları, toprağı meydana getiren kütle ve minerallerdir. Genel olarak, serin ve yağışlı iklimlerde oluşan topraklar, sıcak ve kurak iklimlerde oluşanlardan organik maddece daha zengin olup daha koyu renklidirler. Fena drene olmuş topraklar iyi drene olmuşlardan genellikle daha koyu renklidirler. Öte yandan, iyi drene olmuş topraklarda organik madde arttıkça renk koyulaşır. Organik maddesi iyice ayrışmış ve çürümüş olan humuslu topraklar, tamamen çürümemiş organik artıkları içeren topraklardan daha koyu renklidirler. Pit, kahverengidir. Mak'ın rengi ise koyu kahveden siyaha kadar değişir.
Aşağıdaki örnekler toprağın rengi ile bazı özellikleri arasındaki ilişkiyi gösterir.
Koyu renk: Genellikle organik maddenin çokluğunu gösterir. Böyle topraklar iyi yapılı ve üretkendir.
Beyaz renk: Kaolen, marn, kireç, jips ve çeşitli tuzlar beyaz renkli toprakları oluşturur. Bunlar genellikle verimsiz topraklardır.
Gri renk: Çok defa devamlı yaş ve fazla yıkanmaya uğramış topraklarda görülür. Genel olarak verimleri düşüktür.
Grimsi mavi renk : Bu renk yaş, drenajı bozuk ve devamlı taban suyunun bulunduğu havasız topraklarda görülür.
Kırmızı renk: Genellikle ferrioksitten dolayı paslı kırmızı, kırmızımsı sarı renk oluşur. Bu toprakların drenaj ve havalanması iyidir.
Sarı renk: Organik madde ile birlikte demir oksitlerini de içeren topraklar bu renktedir. Bunların da drenaj ve havalanmaları iyidir.
Toprak renginin belirtilmesinde çoğunlukla Munsell (A.B.D.) renk kartları kullanılır. Burada renk üç öğe ile belirtilir: Derece (hue), değer ve kroma. Beş esas renk derecesi vardır: Kırmızı (R), sarı (Y), yeşil (G), mavi (B) ve mor (P). Beş de ara hue bulunur: Sarı- kırmızı (YR), yeşil-sarı (GY), mavi-yeşil (BG), mor-mavi (PB) ve kırmızı-mor (RP). Her hue dört eşit aşamaya ayrılır: 2.5, 5, 7.5 ve 10. Değer ve kroma rakamlarla ifade edilir ve değer saf siyah(0/ ) ilâ saf beyaz (10/ ) ve kroma nötr renkten (/0) en güçlüye (/8) kadar değişir. Renk tanımlanırken kartta verilen renk adının yanına yukarıdakileride ifade eden bir notasyon yazılır. Örnek: Açık sarımsı kahverengi (10 YR 6/4). Munsell'den başka Japon renk kartları da bulunmaktadır.
Toprak renginin tanımlamasının öğeleri; renk adı, Munsell gösterim sistemi, rutubet durumu ve fiziksel durumdur: Kahverengi (10YR 5/3), kuru, ezilmiş ve düzleştirilmiş.
Fiziksel durum kırılmış, ovulmuş, ezilmiş veya ezilmiş ve düzleştirilmiş olarak kaydedilir. Ezilmiş terimi genellikle kuru ve ovulmuş nemli numuneler için kullanılır. Eğer bu durum belirtilmemişse, yüzey kırılmıştır.
Çoğu toprak materyalinin renk değeri nemlendirmeden sonra daha düşük olur. Bundan dolayı, numunenin rutubet durumu daima verilir. Rutubet durumu kuru veya nemlidir. Renk tayini için kuru durum hava kurusudur ve rengin ilave kuruma ile değişmediği noktada taze iken yapılmalıdır. Nemli durumda renk tayini orta nemli veya çok nemli toprak materyali üzerinde, rengin ilave nemlenme ile değişmediği noktada belirlenmelidir. Toprak parlama oluncaya kadar nemlendirilmemelidir, çünkü su filmlerindeki ışık yansıması dolayısıyla renk tayininde yanılma olabilir. Nemli bir bölgede toprağın nemli durumu ve kurak bir bölgede kuru durumu standart sayılır. Ayrıntılı tanımlamalarda mümkünse toprağın hem kuru hem nemli rengi kaydedilir. Bölgenin standart rutubet durumundaki renk genellikle önce yazılır.
Munsell gösterimi Munsell renk kartlarından yararlanılarak yapılır. En yaygın kullanılan kart grubu bütün hueların (renk özü) ancak 1/5'ini kapsamaktadır. Bu grup hue kartları üzerinde sistematik olarak düzenlenmiş 250 kağıt veya çipten oluşmaktadır. Munsell renk sistemi bir renk gösterimi oluşturmak için üç renk öğesini kullanır: hue (renk özü), değer ve kroma. Gösterim şu şekilde kaydedilir: hue, değer/ kroma, örneğin, 10YR 4/5.
Hue göze erişen ışığın kromatik bileşiminin bir ölçüsüdür. Munsell sistemi beş esas hue üzerine dayanmaktadır: kırmızı (R), sarı (Y), yeşil (G), mavi (B) ve mor (P). Sistemde her bir esas hue çifti arasındaki orta noktaları temsil eden beş ara hue yer almaktadır. Bunlar sarı-kırmızı (YR), yeşil-sarı (GY), mavi-yeşil (BG), mor-mavi (PB) ve kırmızı-mor (RP) 'dur.
On başlıca hue, sembolünün önüne eklenen sayısal değerlerle belirtilen eşit görsel adımlı dört segmente bölünmektedir. Bitişik sarı-kırmızı (YR) hue'nun dört eşit aralıklı adımı sırasıyla 2.5YR, 5YR, 7.5YR ve 10YR olarak ifade edilmektedir. Toprak için standart kart sisteminde 10R'den 5Y'ye (dahil) kadar değişen ayrı hue kartları bulunmaktadır.
Değer, bir rengin bir nötr gri ıskalaya göre açıklık veya koyuluğunun derecesini Değer gösterimi standart aydınlatma koşullarında göze erişen ışık miktarının bir ölçüsüdür. Gri siyah ile beyazın hemen hemen ortasında algılanır ve 5/ değer gösterimine sahiptir. Fiilen göze ulaşan ışık miktarı renk değeri ile logaritmik olarak bağlantılıdır. Açık renkler 5/ ile 10/ ve koyu renkler 5/ ile 0/ arasındaki numaralarla gösterilir. Bu değerler ya akromatik ya da kromatik koşullar için belirtilebilir. Bu şekilde toprak için bir renk sistemi kartı bu hue'nın en açıktan en koyuya renk tonlarından itibaren eşit adımlarını göstermek için düşey olarak düzenlenmiş bir dizi çipe sahiptir. Gley topraklar sulak arazi koşullarında profillerinde yeşilimsi mavi-gri renk gösteren topraklardır.
Kroma spektral rengin nispi saflık veya gücüdür ve nötr grinin spektral renk ile doymuşluk derecesini göstermektedir. Kroma ıskalası nötr renkler için /0'dan topraklar için kullanılan en güçlü renk ifadesi olan /8'e kadar uzanmaktadır. 10 renk kartının solundan sağına doğru artan kromanın yatay olarak düzenlenmiş renk çipleri Munsell renk kartlarında yeralır.
Renk kartlarında hue'nın en koyu tonları kartın alt kısmında ve en açıklar üst kısmında yer almaktadır. Kromanın en zayıf ifadesi (en gri renk) solda, en güçlüsü sağda yer almaktadır.
Dünya üzerinde bundan ayrı olarak Japonlar tarafından hazırlanmış renk ıskalasını kullananlar da bulunmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorum Yaptığınız için teşekkürler.Şu misafirhane-i dünyada nazar-ı hikmetle baksan; hiçbir şeyi gayesiz, nizamsız göremezsin. Rabbim Yar ve Yardımcımız olsun.
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.