Cam Güzeli(İmpatiens)

 Cam Güzeli Kınaçiçeğigillerdendir. Anavatanı Afrika'nın tropikal bölgeleridir. 500 civarında çeşidi vardır. Altı haftalıkken çiçek açan, uzun süreler çiçekli kalan, 35-40 cm boyuyla bahçelerde olduğu kadar saksıda yetiştirilip salonlarda bulundurulmaya pek elverişli sayılan, Otsu bitkilerdendir. Yaprakları düz yeşil veya alacalı olan türleri vardır. Yaz boyunca açan çiçekleri beyaz, pembe, kızıl, kırmızı, turuncu veya mor renklerde olur. Yetiştirilmesi ve bakımı çok kolaydır. Tohumlar ile üretimi sağlanır ancak gövde çelikleri ile de üretimi sağlanabilir.
İnceleme:
 -İlkbahar ve sonbahar arasında devamlı çiçek açan bitkilerdir.
 -Çok Yıllık Bitki veya yıllık bitki
 -Tohumla veya tepe çeliğiyle üretilir
 -Mart-Haziran tohum ekim aralığı
 -Çiçeklenme Nisan-ekim arası
 -20-30 cm Çiçek Yüksekliği

 Cam Güzelinin Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Cam güzeli için, kaba dere kumu katılarak suyu iyi akıntılı hale getirilmiş bahçe toprağına Bir miktar yaprak çürüntüsü de eklenerek uygun toprak hazırlanır.
Su: Bitki, yaz mevsiminde bol bol sulanır. Arada bir yapraklarına su püskürtülmesi gerekir.
Işık: Güneşli, çok aydınlık ve havadar yerleri sever.
Sıcaklık: Ilık ortamları seven bitki, yazın bulunduğu ortam çok ısınırsa sıkça havalandırılmalıdır. Gübre: İlkbahar ve yaz mevsimlerinde ayda iki kez standart sıvı gübre verilir.
Saksı Değiştirme: Uzun seneler dayanabilen bitkiler olmalarına rağmen, Bitki bir yıllık bitkiymiş gibi bakılır. Mevsim sonunda bozulmaya başlayan bitki sökülüp atılır.

Eski klasik “cam güzeli”nin yeni bodur hibrit çeşitlerine “Yeni Gine Çiçeği” adı veriliyor. Bildiğimiz cam güzeli gibi uzamazlar. Hep kısa boylu kalarak bol çiçek açarlar. Yeni hibrit cinslerine Yeni Gine çiçeği demek daha doğru olur ki esas cam güzeli ile karıştırılmasın. Her iki ana gurubun da çok çeşitli renklerde yalın kat ve katmerli çiçek açan cinsleri vardır. Yeni Gine çiçeğinin ayrıca renkli yapraklıları da var.

Cam Güzeli 60 cm (bazen daha fazla) uzanıp fazla yer işgal derken Yeni Gine çiçeği genelde 20 cm altında olur, boyu 30 cm’yi zor bulur ve fazla yer kaplamaz. Cam güzelinin boyu uzadıkça çiçekleri daha büyük olur. Fazla güneş zararlıdır. Yeni Gine zaten büyük çiçeklidir. Fazla güneşe dayanıklıdır.

Nasıl ışıklı ortam istiyor: Tam güneş çiçeklerini çabuk soldurur. Hiç güneşsizlik ve koyu gölge sağlıksız gelişime sebep olur. Parçalı gölgeli ağaç ve çardak altları ya da (tül veya yarı şeffaf muşamba ile) filtrelenmiş güneş ışığı alabileceği bir yerde olmalı.
Yeni Gine çiçeği bol güneş alan pencere önünde bulunması şartıyla kışın da çiçek açar. Güney yönlerine bakan pencereler kışın çok güneş alır.
“Ev içinde” yetiştireceğiniz Yeni Gine’lerinizin toprağı daha havalı olmalıdır. ayrıca daha az sulamalısınız. Sadece yaprakları pörsümeyecek kadar sıklıkta sulayın. Toprağını daha havadar daha fazla süzek yapmak için toprağa iri taneli perlit veya orkideler için kullanılan çam kabuklarından katın. Taneler nohut büyüklüğünde olmalı. Bu büyük tanelerin oranı, zaten iyi süzdüren yapıda olan toprağa 1/6 oranda olabilir. Söz konusu malzemelerden bulamazsanız ambalajlarda kullanılan köpük (styropor) da aynı vazifeyi görür. Nohut büyüklüğünde parçalara ayırın. Renklendirilmişlerini kullanmayın.
Şu da yeterlidir: Öğle vakti güneşini 2 saat öncesinden iki saat sonrasına kadar engelleyen şemsiyeler veya gölgelikler kullanılabilir. Ev içinde bol güneş alan pencere yakınında yetiştiriyorsanız, pencereden uzaklığına dikkat ederek öğle güneşinden korumayı sağlayabilirsiniz.
Toprak isteği: Toprağı kireçli olmamalı, fazla asitli de olmamalı; nötr veya hafif asitli olmalı. Suyu iyi sürdürmesi her bitkide olduğu gibi bunda da gereklidir.
Hazır çiçek toprağı karışımı çok iyidir ama her satınaldığımız aynı kalitede çıkmıyor. Bol lifli ve/veya bol perlitli olanları Yeni Gine için en iyisidir. İyi bahçe toprağı + torf karışımı da olur. Bahçe toprağınız iyi kalitede ise ve suyu çok iyi süzdürüyorsa bu da tek başına yeter.
Sulama: Toprağı daima nemli kalmalı ama çok sulu olmamalı. Yani ne zaman toprak hafifçe kurursa o zaman sulayın. Toprağın fazlaca kurumasını beklemeyin.
Besin vermek: Suya karıştırılan sıvı besinden vermelisiniz. Ne kadar sıklıkta olması besinin içeriğindeki azot fosfor potasyum oranına göre değişir. Yüzdeleri yaklaşık 5 – 5 – 5 gibi ise hafta bir, daha fazla ise ona göre daha az sıklıkta olmalı (aylık tavsiye edilen besinin suya karıştırma oranını azaltarak sıklığı 15 günlük olarak düzenlerseniz daha iyi olur).
Budama: Çiçekleri solmuş ve filizlenmeyen zayıf kalmış dalları keserseniz yaz boyunca tekrar tekrar filizlenir çiçek açar.
Yıkama ve sisleme: Her gün özellikle akşamları yaprakların altını üstünü fısfıslayarak ıslatın. Kuru kalırsa her türlü yaprak altı bitleri yaprakları mahfeder. Çevresini kuruluktan ve tozluluktan koruyun. Bit tehlikesi yoksa arada sırada sisleme yapılmalı veya el fısfısı ile üzerine ve çevresine su püskürtülmeli.
Ömür: Aslında çok yıllıktır ama çoğunlukla mevsimlik süs bitkisi olarak muamele görür. Tropikal bitkilerin donmalara hiç dayanıklı olmayan türlerindendir. Kışın 5 dereceden soğuk olmayan bir yerde tutarsanız yapraklarını dökse bile ölmez, ilkbaharda yeşermeye başlar.
Çoğaltılması: Tohumla ve tepe çeliği ile olur. Tohumlar geç çimlenip geç geliştikleri için mart ayı başında ekilmelidir. Mart ayında don tehlikesinin devam ettiği yerlerde don tehlikesi geçene kadar uygun iç mekânlarda tutulmalıdır. Veya tohumları yaz sonunda (eylülün ilk yarısında) ekin. Çelik almayı da bu zamanda yapın. Sonbahar ortalarına kadar az da olsa yeterince gelişip kendilerini kurtarırlar. İlkbahara kadar 10 dereceden düşük olmayan güneşli, çok aydınlık bir yerde muhafaza ederseniz çok yavaş bir şekilde gelişime devam ederler. 18 derece ve daha sıcak bir yerde büyüme daha hızlı olur.
Tohumları veya tepe çeliklerini dikmek için toprak değil %50 torf + %50 perlit karışımı kullanın. Kasayı veya saksıyı ağzına kadar doldurmayın, 10 cm kadar boşluk kalmalı çünkü üstünü tam şeffaf bir levhayla veya naylon ile sıkıca kapatacaksınız. Torf fazlaca nemli ise sulamaya gerek yoktur. Torf fazla nemli değilse perlitle karıştırdıktan sonra az miktarda su ile nazikçe sulayın. Üstünü naylon streç ile kaplayın böylece içerideki bol nem hem tohumların çimlenip gelişmelerinde hem çeliklerin köklenmelerinde çok iyi iş görür. Filtrelenmiş güneşli yere veya 35 cm yükseklikte floresan altına koyun. Floresanla ışıklandırıyorsanız günde 15 saat ışıklandırmak iyi olur. Ortam sıcaklığının en uygunu 22 – 24˚C derece civarlarıdır. Tepe çelikleri dal uçlarından, 2,5 cm kadar olmalıdır.
Fidelerin esas yerlerine dikilmesi: Çeliklerin köklenmelerinin yeterli olduğu yeni çıkan en az iki yaprağın gelişmeleri tamamlanınca anlaşılır. Tohumdan yetişen fideler 10 cm kadar büyümüş olmalıdır. Sonra bu fideleri Yeni Gine çiçeğinin sevdiği toprak ile doldurduğunuz saksılara dikin.
Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar 
Botrytis, phytophtora, pythium çürüklüğü, rhizoctonia, kırmızı örümcek, yaprak biti, sümüklü böcek ve beyaz sinektir.

Peyzajda Kullanımı:

Kitle tesisi için uygundur. Boylu tür ya da çeşitleri çiçek tarlalarının ortasında kullanılabilir. Bunun yanında bodur olanlar ise, bordürlerde, balkon ve teraslarda kullanılır. Fidelerin uygulama yerine 30 cm ara ile dikilmesi uygundur.
Önemli Türleri
İmpatiens balsamina

Hindistan, Çin ve Malezya kökenlidir. Yıllık ve çok yıllık bitkidir. 45 cm boylanır. Yazın ve sonbaharda açan çiçekleri beyaz, soluk sarı, kırmızı, mavi, mor renkli olabilir. Çiçekler yalınkat ya da katmerli olabilir. Çiçekler yaprak koltuğundan çıkar. Bitki gövdesi kalın, etli ve renkli, boğum arası şişkin, dalları kırmızıdır. İlkbaharda havalar ısınınca tohum ekilir. Çelikle de aynı zamanda üretimi yapılabilir.  İmpatiens balsamina “ Roylei” çeşidinin temmuz ve eylül de açan çiçekleri pembe ve beyaz renkli olup 120 – 150 cm boylanır. “Camelia flowered” çiçekleri katmer, pembe, kırmızı ve beyaz renklidir. Bordür bitkisidir. “Tom thumb mixed” bitkisi bodurdur. Çiçekleri büyük ve katmerlidir. 20 – 25 cm boy yapar.
Çimlendirme resimleri

 İmpatiens grandulifera / İ. roylei

80 – 150 cm boylanabilir. Çiçekleri güzel kokar. Çiçekleri kırmızı- erguvani renktedir. Çiçekler salkım biçimindedir. Fotoğraf 3: İmpatiens grandulifera Gövdesi kalın ve etlidir. Tohumla üretilir.

İmpatiens petersiana / İ. holstii

 Afrika kökenlidir. Çok yıllıktır. 30 – 45 cm boylu bir sera bitkisidir. İlkbahar sonu ile yazın devamlı açan çiçekleri kırmızı renklidir. Yaprakları kırmızı olup yapraklarını dökmez.  Zengin toprakları sever. Bol su ister. Kışın hava sıcaklığı 12 derecenin altına düşmemelidir.

İmpatiens new guinea hibridleri

Yarı çalı formundadır. Tek yıllıktır. Tohumdan çimlenmeye kadar 12 – 16 hafta geçer. Gerek tohumdan üretimde gerekse çelikle üretimde minimum sıcaklık 17 – 20 derece olmalıdır. Fotoğraf 5: İmpatiens new guinea Çiçekleri tek ve pastel renklerinde olabildiği gibi, kırmızı, portakal rengi, pembe ve beyaz olabilir. Yaprakları ve sapları kısmen yeşil – kahverengidir.

İmpatiens walleriana

Tüm ülkelerde yarı gölge yerlerde kullanılmaktadır. Tohum ekiminden çiçeklenmeye kadar 10 – 14 hafta gerekmektedir. Tohumlar geçirgen, humuslu, harçlı topraklara ekilebilir. Üzerine kapak atılmayabilir. Tohumlar çimlenmeye kadar rutubeti yüksek yerde bulundurulmalıdır.Ayrıca tohumların doğrudan gelen güneş ışınlarından korunması gerekir. Rutubetin yüksek tutulması için kasaların üzeri örtülür. Havalanmayı sağlamak için de ara ara örtü kaldırılır.