4 Kasım 2012 Pazar

Damla Sulama Boru Hesaplama Tablosu


Damla Sulama Boru Hesaplama Tablosu

1 DEKAR(10m x100m)
ARAZİDEKİ
KULLANILACAK
BORU VE SU MİKTARI


SIRA ÜZERİ DAMLATICI ARALIĞI (cm)
202530333540506070758090




















SIRA ARASI (cm )




10
KAÇ METRE BORU GİDER10,00010,00010,00010,00010,00010,00010,00010,00010,00010,00010,00010,000
KAÇ LT SU KULLANILIR100,00080,00066,66760,60657,14350,00040,00033,33328,57126,66725,00022,222


15
KAÇ METRE BORU GİDER6,6676,6676,6676,6676,6676,6676,6676,6676,6676,6676,6676,667
KAÇ LT SU KULLANILIR66,66753,33344,44440,40438,09533,33326,66722,22219,04817,77816,66714,815


20
KAÇ METRE BORU GİDER5,0005,0005,0005,0005,0005,0005,0005,0005,0005,0005,0005,000
KAÇ LT SU KULLANILIR50,00040,00033,33330,30328,57125,00020,00016,66714,28613,33312,50011,111


25
KAÇ METRE BORU GİDER4,0004,0004,0004,0004,0004,0004,0004,0004,0004,0004,0004,000
KAÇ LT SU KULLANILIR40,00032,00026,66724,24222,85720,00016,00013,33311,42910,66710,0008,889


30
KAÇ METRE BORU GİDER3,3333,3333,3333,3333,3333,3333,3333,3333,3333,3333,3333,333
KAÇ LT SU KULLANILIR33,33326,66722,22220,20219,04816,66713,33311,1119,5248,8898,3337,407


40
KAÇ METRE BORU GİDER2,5002,5002,5002,5002,5002,5002,5002,5002,5002,5002,5002,500
KAÇ LT SU KULLANILIR25,00020,00016,66715,15214,28612,50010,0008,3337,1436,6676,2505,556
50KAÇ METRE BORU GİDER2,0002,0002,0002,0002,0002,0002,0002,0002,0002,0002,0002,000
KAÇ LT SU KULLANILIR20,00016,00013,33312,12111,42910,0008,0006,6675,7145,3335,0004,444


60
KAÇ METRE BORU GİDER1,6671,6671,6671,6671,6671,6671,6671,6671,6671,6671,6671,667
KAÇ LT SU KULLANILIR16,66713,33311,11110,1019,5248,3336,6675,5564,7624,4444,1673,704


70
KAÇ METRE BORU GİDER1,4291,4291,4291,4291,4291,4291,4291,4291,4291,4291,4291,429
KAÇ LT SU KULLANILIR14,28611,4299,5248,6588,1637,1435,7144,7624,0823,8103,5713,175


80
KAÇ METRE BORU GİDER1,2501,2501,2501,2501,2501,2501,2501,2501,2501,2501,2501,250
KAÇ LT SU KULLANILIR12,50010,0008,3337,5767,1436,2505,0004,1673,5713,3333,1252,778


90
KAÇ METRE BORU GİDER1,1111,1111,1111,1111,1111,1111,1111,1111,1111,1111,1111,111
KAÇ LT SU KULLANILIR11,1118,8897,4076,7346,3495,5564,4443,7043,1752,9632,7782,469


100
KAÇ METRE BORU GİDER1,0001,0001,0001,0001,0001,0001,0001,0001,0001,0001,0001,000
KAÇ LT SU KULLANILIR10,0008,0006,6676,0615,7145,0004,0003,3332,8572,6672,5002,222


110
KAÇ METRE BORU GİDER909909909909909909909909909909909909
KAÇ LT SU KULLANILIR9,0917,2736,0615,5105,1954,5453,6363,0302,5972,4242,2732,020


120
KAÇ METRE BORU GİDER833833833833833833833833833833833833
KAÇ LT SU KULLANILIR8,3336,6675,5565,0514,7624,1673,3332,7782,3812,2222,0831,852


130
KAÇ METRE BORU GİDER769769769769769769769769769769769769
KAÇ LT SU KULLANILIR7,6926,1545,1284,6624,3963,8463,0772,5642,1982,0511,9231,709


140
KAÇ METRE BORU GİDER714714714714714714714714714714714714
KAÇ LT SU KULLANILIR7,1435,7144,7624,3294,0823,5712,8572,3812,0411,9051,7861,587


150
KAÇ METRE BORU GİDER667667667667667667667667667667667667
KAÇ LT SU KULLANILIR6,6675,3334,4444,0403,8103,3332,6672,2221,9051,7781,6671,481

a. Arazinin Durumu:

 Damla sulama sistemi planlanmadan önce arazinin boyutları, eğimi, toprak yapısı gibi hususlar bilinmelidir. Arazi boyutları uygun ana boru ve damlatıcıların yerleştirilmesinde çok önemli bir kriterdir. Arazi eğilimine gelince, damla sulama sistemleri her ne kadar kapalı bir sistem olup basınçla çalışsalar da belirli eğimin üzerindeki arazilerde bazı önlemler alınmadan uygulanamazlar. Örneğin; eğim %10’un üzerinde ise arazinin üst kotu ile alt kotu arasında 1 atm’lik bir basınç farkı oluşur.%20 ise bu 2 atm.’e çıkar ve eğer arazi tek ana boru ile sulanıyorsa üst kısımda basınç 1 atm iken alt kısımda 3 atm olacağından buralardaki damlatıcılarda su damlama yerine basınçla fışkıracak ve damlama sistemi özelliğini kaybedecektir. Damlama sistemlerindeki basıncın 0,5–1,5 atm arasında olması gerektiği düşünüldüğünde tek ana boru ile %10’dan fazla eğimli arazilerde sistem kurulmamalıdır. Bu sorun ya yüksek basınç altında çalışan özel damlatma boruları aracı ile ya da basınç azaltıcı vanalar kullanmak sureti ile çözülebilir. Öte yandan eğimli arazilerde damlatma boruları kesinlikle eğime dik olarak yani eş yükselti eğrilerine paralel olarak yerleştirilmelidir. Böylece ilk damlatma başlığı ile son damlatma başlığı arasında basınçtan kaynaklanan debi farkı önlenmiş olur. Sistemin yapılacağı arazinin toprak yapısının bilinmesi de çok önemlidir. Çünkü birim zamanda sabit debili bir damlatıcıdan alınan suyun bitki kök bölgesine ulaşma süresi tamamen toprak yapısına bağlıdır. Bu minimum sulama zamanın bilinmesi açısından önemli bir ölçüttür.

 b. Dikilecek Bitki Türü: Damlama sulama sistemlerin planlanmasında dikilecek bitki türünün, bitki boyu ve taç iz düşüm alanın bilinmesi gerekir. Tamamen bu bilgiler ışığında kullanılacak boru miktarı, seçilecek damlatıcı aralığı, seçilecek damlatma hat uzunlukları belirlenebilir.

 c. Dikim Aralık ve Mesafesi: Dikilecek bitkinin dikim aralık ve mesafesinin bilinmesi kullanılacak boru kalınlığı, damlatıcı aralığı ve hat uzunluğunun belirlenmesi ve toplam kullanılacak boru miktarının hesaplanmasında gereklidir.

 d. Su Kaynağının Durumu ve Uzaklığı: Damla sulama sistemi kurulmadan önce kullanılacak suyun kuyu suyumu, açık kanal suyumu, yoksa durgun havuz veya gölet suyumu olduğu bilinmeli ve su kaynağının yeterli debide olduğundan emin olunmalıdır. Su kaynağının araziye göre konumu önemlidir. Eğer su kaynağı araziden daha aşağıda ise kullanılacak motor gücü daha fazla, yukarıda ise daha az olacaktır. Öte yandan su kaynağının araziye uzaklığı da kullanılacak ana taşıyıcı boru uzunluğunun hesaplanması açısından önemlidir.

 e. Su Kalitesi: Damla sulamada kullanılacak su fazla tuzlu olmamalıdır. Tuzlu sular damla sulama sisteminde kullanılıyorlarsa bitki yakınlarında tuz birikimine neden olur ve arazide tuzlulaşma tehlikesi ortaya çıkar. Öte yandan fazla yosunlu, siltli sular çok iyi filtre edilmedikçe damla sulama sisteminde kullanılmamalıdır. Sulama amaçlı kullanılan sulamalarda az veya çok kireç bulunur ve zamanla damlatma deliklerini tıkayabilir. Bu nedenle sulama yapılırken suyun kireç içeriği oranında asit katılarak tıkanma önlenmelidir.

 f. Kullanılacak Malzemelerin Teknik Özellikleri: Günümüzde en fazla nokta kaynaklı damlatıcılar kullanılarak damlatma boruları yapılmaktadır. Üretilen damlatıcıların sabit basınçta saatteki damlatma kapasiteleri bellidir ve satıcıdan öğrenilmelidir. Piyasada genellikle 2-4 litre/saatlik damlama kapasitesine sahip damlatma boruları bulunmaktadır. Hat uzunlukları ve damlatıcı sayıları belirlenirken boru çapı ve damlatıcıların damlatma kapasiteleri dikkate alınmalıdır. Ayrıca kullanılacak ana boru toprak yüzeyinde kalacaksa mutlaka UV ışınlarının zararlı etkilerinden etkilenmeyecek malzemelerden yapılmış olmalıdır. Bunun yanında kullanılacak filtrelerinin filtrasyon kapasitesi ve ana boruları taşıyabileceği maksimum debide bilinmelidir.

 g. Ekonomik Şartlar: Damla sulama sistemi ülkemiz gelir düzeyi dikkate alındığında dekara maliyeti oldukça yüksek bir sistemdir. Sistem kurulmadan önce maliyeti net olarak belirlenmeli ve daha sonra proje uygulanmaya konulmalıdır.

Yuvarlak Borularımızın Uzatma Mesafeleri (metre)
1 - 1.5 bar basınç ve düz arazide (4 l/h) (4 bara kadar dayanıklı)

DAMLATICIARALIĞI
(cm)
ÇALIŞMA
BASINCI

(bar)
LATERAL UZUNLUKLARI ( m )
EĞİMSİZAŞAĞI EĞİMLİYUKARI EĞİMLİ
0%1%2%3%1%2%3%
201,030333231282725
1,530353331292827
251,035403837333129
1,535424037343231
331,043524845403633
1,543505046413937
401,050585653454138
1,550615850474441
501,058706763524741
1,559747065555147
601,067827873595144
1,567878175625652
751,079999387685849
1,5791069890716559
1001,097127119109816654
1,598138126114867666



Yuvarlak Borularımızın Uzatma Mesafeleri (metre)
1 - 1.5 bar basınç ve düz arazide (2 l/h) (4 bara kadar dayanıklı) 

DAMLATICI
ARALIĞI

(cm)
ÇALIŞMA
BASINCI

(bar)
LATERAL UZUNLUKLARI ( m )
EĞİMSİZAŞAĞI EĞİMLİYUKARI EĞİMLİ
0%1%2%3%1%2%3%
201,040464543373532
1,541484643393735
251,047565351434036
1,548585551454240
331,058706763524741
1,559746964555147
401,067827873595245
1,568878175625752
501,079999489685849
1,5801069990726558
601,090116109101766352
1,591125115105817264
751,0107141131121877056
1,5108148140125948170
1001,01311831681531027860
1,51331941811591129478
          Damla sulama sisteminde tüm boru ve damlatıcıların siyah renkte olmaları istenir. Böylece güneş ışığının alg üremesine olan olumlu etkisi önlenir. Su akış yollarında yosun oluşumu da engellenmiş olur. Laterallar, uzunlukların boyunca damlatıcı debi farklılıklarını kabul edilebilir düzeyde tutmak için planlanırlar. Damla sulama sisteminde verimin yüksek olmasının temel sebebi, gübrenin sulama suyu ile birlikte uygulanmasından kaynaklanmaktadır. Sulama suyunun fazla miktarda bir defada verilmesi yerine, sık aralıklarla düşük miktarlarda verilmesi toprak nem tansiyonunun tarla kapasitesi sınırları içerisinde tutulması açısından büyük önem taşımaktadır. Damla Sulama Borularının Temizliği ve Kontrolü Damla sulama sisteminde, sistemdeki borularda bulunan damlatıcılar dikkat edilmediği durumlarda tıkanmaktadır. Zaten damla sulama sisteminin en büyük sorunu da, boruların içine gecik şekilde bulunan damlatıcıların tıkanmasından kaynaklanmaktadır. Bu sorun kullanılan sulama suyunun kalitesinin düşük olmasından kaynaklanır. Özellikle tuzlu suların, sulama suyu olarak kullanıldığı bölgelerde, filtre ünitesi kullanılmadığı taktirde damlatıcılar tıkanmaktadır. Damla sulama borularını temizlemek ve bitki besin maddesi gereksinimini karşılamak amacıyla, sulama sezonu boyunca fosforik asit ya da nitrik asit uygulaması yapılması en uygun yöntemdir. Uygulama, sulama sezonu boyunca 17–20 günde bir, dekara 1 litre gelecek şekilde yapılmalıdır. Sisteme asit verilmeden önce, çalışma basıncına ulaşılıncaya kadar temiz su verilmesine dikkat edilmelidir. Daha sonra yarım saat süreyle asit verilir ve ardından borularda asitli su kalmaması için yeterli miktarda temiz su kullanılır. Ayrıca boruların içerisine dikkat edilmediği durumlarda pislikler karışmaktadır. Bu pislikleri temizlemek için de boruların sonları açılarak, temiz su gelinceye kadar su verilmesi işlemi uygulanmaktadır. Böcek ve Kemirgen Zararlılarına Karşı Alınabilecek Tedbirler Sulama sezonu boyunca damla sulama borularında olabilecek böcek zararlarına karşı böcek ilacı uygulaması yapılmalıdır. Böcek zararlarına karşı özellikle sulamanın gerekmediği zamanlarda dikkatli olunmalıdır. Böcek zararları daha çok boruların uzun süre kullanılmadığı zamanlarda artmaktadır. Ayrıca boruların kullanıldığı zamanlarda da kuş, karga, köpek gibi hayvanlar damlatıcıların bulunduğu yerleri zedelemektedirler. Sezon bitiminde boruların tarladan kaldırılırken mekanik zararlar oluşmaması bakımından; çok ufak çaplı makaralara sarılmamalarına dikkat edilmelidir. Toplanan makaralar kaldırıldıkları depolarda, fare gibi kemirgen hayvanların zarar vermelerine karşı da korunmalıdır.

 Damla Sulama Borularında Aranan Özellikler

Damla sulama boruları tabiat şartlarına özellikle de güneşe (ültraviyole ışınlarına) karşı korunmuş olmalıdır. Aksi halde boruda dağılmalar oluşabilmektedir. Damlatıcı (dripper) ile PE boru uygun şekilde birleşmiş olmalıdır. PE boruların et kalınlığı homojen, iç ve dış yüzeyleri pürüzsüz ve parlak olmalıdır. Damlatıcı debileri imalatçı tarafından verilen basınç-debi-boru uzatma mesafeleri değerlerini sağlamalıdır. Aksi halde projelendirme ile uygulama arasında ciddi anlamda problemler ortaya çıkabilir. Tarla şartlarında ölçekli bir kapla ölçüm yapılarak bu test edilebilir. Damla sulama boruları imalatçısı tarafından ömür (yaşlandırma) testleri yapıldıktan sonra piyasaya verilmelidir. Bunun için uygun PE hammaddesi, uygun karışımla kullanılmalıdır PE yuvarlak borunun çekme-kırılma-aşınma vb. olaylara karşı dayanıklı olması gerekmektedir. Bu basit olarak şu şekilde test edilebilir. Boru iki ucundan tutularak kuvvet uygulanır. Eğer kopma oluyorsa boru için yeterli elastikiyeti yoktur denilebilir. İyi bir PE boru için %100 uzama test edilebilir. Arazi şartlarında borularda çatlama-kırılma olmaması gerekmektedir. Yeni bir boruda bu şöyle test edilebilir: Aynı noktadan defalarca (100 defa olabilir) bükülüp açıldığı halde kırılma-çatlama yapmayan boru uygun borudur. Aynı test boru yüzeyi aşınması için de fikir verir.

 Bitkinin Adı ( ml )
Narenciye 8,24
Elma 8,8
Kavun 5,5
Karpuz 5,5
Domates 6,5
Biber 5,75
Salatalık 5
Patates 6,5
Şeker Pancarı 7,25
Mısır 7
Bağ 6,5
Fasulye 4,75
Antep Fıstığı 9,3

     Su İhtiyacının Belirlenmesi Bir bahçe musluğunun besleyebileceği damlatıcı sayısı; 16 mm çaplı boruların 2 lt olanından 300 adet, 4 lt olanından 180 adettir. Bitkinin sulama suyu istekleri, bitki çeşidine, bitki yetiştirdiği bölgeye, gelişme mevsiminin uzunluğuna, ortalama sıcaklık derecesine, yağış ve hava nemine göre değişmektedir. Bu nedenle çeşitli bitkilerin değişik iklim yörelerindeki su tüketimlerinin bilinmesi sulama sisteminin planlanması, projelendirilmesi ve işletme aşamalarındaki su ekonomisi yönünden önem taşır. Bitkilerin suya ihtiyaçlarının olup olmadığını tespit etmede en pratik yolun bitki kök ve saçak ortamından toprak örneklerinin alınmasıdır. Alınan bu örnekle, bir elin parmak ve avucu arasında sıkıştırıldığında ortaya çıkan sonuç sulama zamanının gelip gelmediğine karar vermede bir kriter olarak alınır. Alınan örneklerin aşırı nemli (sıkıştırıldığında avuçta su bırakması veya çamurlu kanaatinin oluşturulması) olduğunun tespiti halinde sulama mutlaka ertelenmeli sıkıştırma işlemi sonunda hiçbir yaşlılık görülmemesi halinde veya sıkıştırılan toprağın aynı zamanda baş parmak ile hafif şiddette dokunulması halinde çatlama ve dağılması söz konusu ise, sulama için geç kalınmış olduğunu göstermektedir. Her toprağın su tutma kapasitesi farklıdır. Toprakların su tutma kapasitesi toprak bünyesine göre değişmektedir. Toprakların su tutma kapasitesi hem sulama zamanını hem de sulama suyu miktarını etkilemektedir. Ülkemizde en yaygın olarak kullanılan yöntem gözlemle belirleme ile tansiyometreler ve nemölçerlerdir. Bu yöntemler kullanılırken göz önünde tutulması gereken en önemli husus toprakların su tutma kapasitelerinin farklı olduğu gerçeğidir. Kumlu topraklar killi topraklara göre daha az su tutar. Bundan dolayı bu topraklar daha sık sulanır ve her sulamada daha az miktarda sulama suyu uygulanır. Killi toprakların su tutma kapasiteleri yüksek ve su alma hızları düşük olduğu için daha uzun aralıklarla sulama yapılır ve her sulamada daha fazla sulama suyu uygulanır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Yorum Yaptığınız için teşekkürler.Şu misafirhane-i dünyada nazar-ı hikmetle baksan; hiçbir şeyi gayesiz, nizamsız göremezsin. Rabbim Yar ve Yardımcımız olsun.

Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.